صادق کار
اوج گیری اعتراضات اجتماعی با وجود موانعی کە گسترش کووید ١٩ بر سر راە اعتراضات جمعی بوجود آوردە است، بویژە اعتصابات و تظاهراتی کە یکی دو هفتە اخیر در پالایشگاە ها و شرکت های پتروشیمی شروع شدە اند از یک سو و ادامە سقوط ارزش ریال و افزایش قیمت کالاهای اساسی و تورم از سوی دیگر کە مردم را عاصی کردەاند مقامات دولتی را بە شدت هراسناک عواقب و پیامدهای اعتراضاتی کە روز بە روز همە گیرتر می شوند نمودە اند. بحران بیکاری، رکود تولیدی و بحران های برآمدە از کووید ١٩، فساد، جنگ قدرت بین جناح ها و بن بست سیاسی کە حکومت دچار آن شدە را هم اگر در نظر بگیریم بە علل نگرانی فزایندە سران حکومت در این ایام بیشتر واقف می شویم. وجود همین بحران ها باعث شدەاند کە دولتمردان هر روز برای آرام کردن مردم و جلوگیری از انفجار اجتماعی متوسل بە ترفند تازەای بشوند و طرح های را بە اجرا می گذارند کە غالبا بجای اینکە از مشکلات مردم بکاهند آنها را افزون می کنند.
نمونە ها بسیارند. از طرح هایی چون یارانە نقدی، سە برابر کردن قیمت سوخت،حراج واحدهای کلان تولیدی،فضا سازی برای ایجاد رونق کاذب در بازار بورس، گران کردن قیمت ارز، وعدە افزایش یارانە گرفتە تا فروش سهام نفت بە مردم… را شامل می شوند.
نە انتقادات و هشدارهای کارشناسان دلسوز و مستقل اقتصادی از این گونە اقدامات و نە آشکار شدن پیامدهای منفی طرح های اقتصادی حکومت و دولت و نە اعتراضات و خیزش های مردم نیز موجب تجدید نظر در رویکردها های تا کنونی نگردیدە اند. نتیجتا بحران ها دم بە دم بیشتر و حل آنها دشوارتر شدە است. تازە ترین نمونە از این دست طرح پیش فروش سهام نفت بە مردم است کە روحانی و مقامات اقتصادی دولتی از آن با عنوان “طڕح گشایش اقتصادی”نام می برند. ظاهرا قصد از فروش سهام نفت جمع کردن نقدینگی، تامین هزینەهای جاری دولت و مقابلە با تحریم نفتی است. طرحی کە بعید است بە دلیل بی اعتمادی و بی اعتباری دولت و حکومت نزد مردم مورد استقلال قرار بگیرد. ولو اگر هم عدەای ریسک کنند و سهام را بخرند، نە جوابگویی مشکلات و نیازهای عاجل اقتصادی و معیشتی مردم است و نە قصد دارند آنرا در این راە خرج کنند. طرحی کە بعد از اعلام آن نە تنها هیجان و امیدی در میان مردم خلق نکرد بلکە موجب نا امیدی و دلسردی بیشترشان شد.
ظاهرا کفگیر دولت بە تە دیگ خوردە و هرآنچە از تە ماندە اموال عمومی غارت شدە توسط اهل بیت حکومت باقی ماندە بود را فروختە و دیگر چیزی بە جز نفت و گاز و معادن برایش باقی نماندەتا بفروشد کە بفکر فروش سهام نفت افتادە است. خرید گستردە و اندیشیدە نشدە سهام شرکتها در بورس توسط شمار قابل توجهی از مردم عادی کە برای تامین هزینە های اولیە زندگی شان بە هر دری می زنند پای شهروندانی را بە بازار بورس بازکرد کە اکثرشان با بورس وبازار بورس از پیش آشنایی بیگانە بودند. این گروە کثیر کە تحت تاثیر تحریکات تبلیغاتی فریبندە دولتمردان وارد معاملات بورس شدند تا آنجا تحت تاثیر آن قرار گرفتند کە خیلی های شان خانە و ماشین های شان را فروختند تا با پول آن سهام بخرند و پولدار شوند. استقبال این گروە از خرید سهام آنقدر وسیع شد کە خارج از انتظارات خود دولتمردان بود. ارزش ریال نیز در آن هنگام همە روزە در حال سقوط بود و سهام بورس در حال رشد و جایی بود کە مردم فکر می کردند با خرید سهام هم ارزش پول شان حفظ می شود و هم سود می برند. سودی بە مراتب بیشتر از سود بانکی. استقبال مردم دولت را برآن داشتە تا شانس خودش را در فروش سهام نفت هم بیازماید. پول نفتی را کە خمینی وعدە تحویل اش جلوی درب خانە ها و احمدی نژاد وعدە آوردن اش سر سفرەها را دادە بودند اکنون وارثان خمینی و جانشینان احمدی نژاد کە خود از فروش نفت ناتوان شدەاند می خواهند در قالب سهام با وعدە سود نسیە بە مردم بفروشند!
این در حالی است کە درست چند هفتە بعد از آنکە عدەای از مردم عادی خانە ها و ماشین های شان را فروختند تا پول آن را سهام بخرند، قیمت خانە و ماشین چنان بطور ناگهانی صعود کرد کە کمتر کسی تصورش را می کرد. حالا قیمت خانە و ماشین آنقدر بالا رفتەاند کە دیگر کسی با مبلغی کە خانە و ماشین مسافر کشی است را فروخت تا سهام با آن بخرد، قادر نیست همان خانە و ماشین را خریداری کند. ظاهرا یکی دیگر از اهدف دولت از فروش سهام عدالت و شرکتهای دولتی کاهش تورم از طریق جلوگیری از رشد نقدینگی بود اما ظرف یک ماە تورم ماهانە تیر نسبت بە ماە قبل حدود ٧ درصد بالا رفت. رقمی کە از نظر کارشناسان بسیار شدید بود. قیمت مسکن و خودرو نیز بهمین ترتیب شروع بە رشد و ارزش ریال هم بە همان نسبت سقوط کرد!
البتە در این قمار همە بازندە نمی شوند. آن لایحە نازکی از جامعە کە از رانت اطلاعاتی و تصمیمات اقتصادی و مالی دولتمردان برخوردارند و کلە گندە های بورس هستند برندگان بازار سهام و بازندگان آن کسانی غیر از آنهایی کە خانە و ماشین شان را در این قمار از دست خواهند داد نیستند. با این همە بە رغم اینکە طرح های فریبکارانە دولتها عدەای از مردم را بە زمین می زنند، ولی بدون عواقب برای خود دولتها و کارگزاران سیاستهای این چنینی نیستند. مجسم کنید آیندە نزدیکی را کە حباب بورس بترکد و از پس آن صدها هزار سهامدار همە هستی اشان را کە در بورس سرمایە گذاری کردەاند از دست بدهند!
حالا هم دولت طرح فروش نفت را پیش کشیدە. فارغ از چگونگی برخورد مردم با فروش سهام نفت، این طرح گشایشی در وضعیت فلاکت بار مردم عادی کە میلیونها نفرشان بە سختی نان شب شان را تهیە میکنند بوجود نمی آورد.
مردم گشایشی می خواهند کە بە مسائل و نیازهای حاد روزشان پاسخ دهد. مسائل امروز اكثریت بزرگ مردم نداشتن کار، نیاز بە نان و مسکن و دستمزد و درآمدی است کە بتوانند با آنها امورات اولیە شان را بچرخانند. هیچ کدام از این طرح ها موجب افزایش دستمزد، اشتغال و خروج تولید از رکود نمی شوند. مضر بە حال کشور و مردم هم هستند چرا کە دارایی های عمومی را می فروشند و پول های آنها را حیف و میل و یا بقولی پیش خور می کنند و تاوان آن را هم باید مردم در زمان خودش بپردازند.
بهمین جهت طرح فروش سهام نفت با استقبال کافی مردم مواجە نخواهد شد و اگر هم از آن استقبال می شد پول آن صرف بر طڕف کردن نیازها عاجل مردم نمی شد. چە بسا همان گونە کە کارشناسان متعدد در مورد رشد حبابی بورس و فروش سهام شرکتها گفتە و می گویند بار مشکلات معیشتی حال و آیندە را برای مردم عادی سنگین تر و غیرقابل تحملتر کند. گشایشی در کار نیست وضعیت در حال بدتر شدن است این گونە راە کارها پاسخگوی وضعیت فعلی نیستند. اعتراضات و اعتصابات را بایستی برای خلاصی از فقر و فلاکت ادامە و گسترش داد و شرایط تحولات اساسی و واقعی در کشور را از پائین ایجاد کرد.