در چنین شرایط دشواری مردم فلسطین نه تنها توسط یک دولت اشغالگر به خاک و خون کشیده می شوند بلکه هم زمان توسط نیروهائی نمایندگی می شوند که یا تا بیخ و بن فاسد بوده و یا به مثابه یک جریان مرتجع اسلامی، خود بخشی از تراژدی حاکم بر این مردم هستند. درست همین تراژدی است که گاهی به بهانه ای برای فراموش کردن حقانیت مقاومت مردم فلسطین در برابر رژیم اشغالگر اسرائیل تبدیل می شود. ما همواره تاکید کرده ایم که این حقیقت که حماس یک جریان ارتجاعی است، این واقعیت که دولت خودگردان در ساحل غربی رود اردن یک دولت فاسد است و يا نقش جمهوری اسلامی که مدافع جریانات ارتجاعی مذهبی در منطقه است و ظاهرآ همه سیاست های ارتجاعی خود را به نام دفاع از مردم فلسطین به پیش می برد، ذره ای از حقانیت مقاومت و مبارزه میلیونها تن از اهالی فلسطین جهت بازگشت به سرزمین هایشان نمی کاهد، همچنان که تروریسم دولتی اسرائیل ذره ای از اهمیت این امر نمی کاهد که نه تنها یهودی ها، بلکه وجدان بشریت مترقی، جنایت های فاشیزم هیتلری علیه یهودی ها را نباید از ذهنیت تاریخی خود پاک سازد. دستگاه های جاسوسی و اطلاعاتی اسرائیل برای مقابله با سازمان آزادیبخش فلسطین که در دوره ای جریانی سکولار و با نفوذ در میان مردم فلسطین بود، بر ایجاد سازمان اسلامی حماس چشم پوشیدند و به شیوه های مختلف آنرا پشتیبانی و تقویت کردند تا از این طریق هم سازمان آزادیبخش فلسطین و نیروهای چپ و رادیکال فعال در جنبش فلسطین را تضعیف کنند و هم از پشتیبانی و همبستگی بین المللی در دفاع از مردم فلسطین مشروعیت زدایی کرده و آن را از بین ببرند. همان گونه که آمریکا و متحدانش در کنفرانس گوادلوپ در سال ۱۳۵۷ مقدمات قدرت گیری جریان اسلامی شیعه تحت رهبری خمینی را در ایران فراهم کردند تا مانع از یک انقلاب پیشرو برای برقراری دمکراسی در ایران شوند.

دولت هائی که به بهانه وجود جریان اسلامی حماس در نوار غزه چشمان خود را بر وحشیگری رژیم تا دندان مسلح و شوونیست اسرائیل می بندند، شریک این جنایت تاریخی علیه ملت فلسطین هستند. مردم آزاده و شریف فلسطینی و اسرائیلی هیچ گونه خصومت ریشه دار با همدیگر ندارند. دشمنی موجود در میان این مردم از سوی دست راستی های مرتجع و افراطی در هر دو سو دامن زده می شود. شهروندان فلسطین و اسرائیل تنها با قرار گرفتن در کنار مردم شریف و آزادیخواه منطقه می توانند از زیر سلطه دولت مذهبی و نیروهای ارتجاعی بیرون آمده و با بهره مندی از حق تعیین سرنوشت خود، در همزیستی مسالمت آمیز با همدیگر کار و زندگی کنند.

دوم – دولت رئیسی تصمیم گرفته است در نیمه دوم سال جاری حقوق نیروهای انتظامی، ارتش، پاسداران و ارگان های وابسته به آن ها را افزایش دهد. این در حالی است که وقتی که “شورای عالی کار” حداقل دستمزد کارگران را چهار مرتبه زیر خط فقر برای سال ۱۴۰۲ به تصویب رساند، فریبکارانه به کارگران وعده دادند که چنانچه در نیمه دوم سال حقوق کارمندان و نظامیان افزایش یابد به همان نسبت حداقل دستمزد کارگران را نیز افزایش دهند. اکنون كه تورم مطابق برآوردهای رسمی در مقایسه با تصویب حداقل دستمزد برای سال ۱۴۰۲ به بیش از ۵۰درصد افزایش یافته است، نه تنها بحثی از افزایش دستمزد کارگران در کارنیست، بلکه بنا به کلاهبرداری رایج در مورد ماه های نیمه دوم سال که ۳۰ روز هستند، کارفرمایان در این نیمه دوم سال عملا دستمزد کارگران را به میزان یک روز در ماه کاهش می دهند.

مسئله دستمزد در ایران نیزمانند هر جای دیگر در نظام سرمایه داری مضمون اساسی کشمکش بین دو طبقه اصلی جامعه، سرمایه داران و صاحبان صنایع و دولت به عنوان خریداران نیروی کار است. کارفرمایان و دولت نماینده آنها با تکیه بر وجود ارتش عظیم بیکاران می کوشند تا دستمزد کارگران را تا سرحد امکان پایین بیاورند و دفاع از هر چه سودآورتر شدن سرمایه های خود را حق بی چون و چرای خود می دانند. کارگران هم حق خود می دانند که در برابر عرضه نیروی کارشان دستمزدی را مطالبه کنند که با توجه به نرخ تورم واقعی در جامعه و ملزومات تأمین یک زندگی انسانی در قرن بیست و یکم بتوانند زندگی خود و خانواده شان را تأمین نمایند. رژیم جمهوری اسلامی با زور قانون و با تکیه بر نیروی سرکوب، این تعارض را به نفع سرمایه داران حل کرده است. زیرا بدون تشکل های مستقل کارگری، کارگران نمی توانند اراده طبقاتی خود در تعیین حداقل دستمزدها را به سرمایه داران و دولت حامی آن ها تحمیل کنند.

دستمزد متناسب با تأمین یک زندگی انسانی، یک مطالبه محوری طبقه کارگر ایران است. ضمانت تحقق این مطالبه در گرو مبارزه یک پارچه و متحدانه و سراسری است. این مبارزات متحدانه و سراسری کارگران است که طبقه سرمایه دار و رژیم جمهوری اسلامی را از تعرض به کار، زندگی و معیشت کارگران به عقب می راند و فضای مبارزه جویی علیه وضع موجود را در کل جامعه تقویت می کند.

سوم- روزیازدهم آبان(۲نوامبر)، روز «پایان دادن به مصونیت عاملان جرم و جنایت علیه روزنامه نگاران» نام گرفته است. نام‌گذاری این روز، اعلام همبستگی با خبرنگارانی است که برای بازنمایی حقیقت و ارائه اطلاعات درست می‌کوشند و صاحبان سرمایه و قدرت می‌خواهند به هر طریقی آنان را به سکوت وادار کنند. به طور میانگین، هر ۵ روز یک خبرنگار در جهان کشته می‌شود.

در سراسر جهان هزاران روزنامه نگار فقط به دلیل انجام وظیفه حرفه ای خود با مخاطرات، آزارها و تهدیدها و حتی مرگ مواجه‌اند. سازمان ملل متحد می‌گوید که جنایت علیه خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای در سال گذشته نسبت به دو سال قبل دست‌کم ۴۲ درصد رشد داشته است. این در حالی است که میزان مواردی که در دادگاه بررسی قضایی شده و به شناسایی عاملان منجر گشته، از سال ۲۰۱۳ تا کنون تنها ۲ درصد پیشرفت را نشان می‌دهد. یونسکو می ‌گوید که در بهترین حالت تنها ۶ درصد جنایت‌ها علیه خبرنگاران در دادگاه تا مراحل نهایی و اقامه جرم علیه مجرمان پیگیری می‌شود.

مخاطرات، آزارها و تهدیدهای مذکوربه طور مستقیم بیشتر توسط دولت های سرمایه داری با حکومت های علنا مستبد نظیر جمهوری اسلامی، انجام میگیرد. ایران به زندان روزنامه نگاران شهرت یافته و خود رژیم اسلامیِ حاکم در میان ۱۸۰ کشور در رده ۱۷۸ قرار گرفته است.

بر اساس گزارش سازمان “گزارشگران بدون مرز” از زمان سرکارآمدن حکومت اسلامی در ایران تا سال ۱۳۹۸، دست‌کم ۸۶۰ روزنامه ‌نگار درایران روانه زندان شده اند. در جریان خیزش انقلابی ژینا موج دستگیری‌ها چندین برابر افزایش یافت. به‌طوری‌ که طبق گزارش “فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران” در فاصله یک ماه دست‌کم ۲۵ خبرنگار در ایران بازداشت شدند. نمونه تراژیک سرکوب روزنامه نگاران را می توان در دستگیری و محکوم کردن نیلوفر حامدی، خبرنگار روزنامه شرق، و الهه محمدی خبرنگار روزنامه هم‌میهن دید که مجموعا به ۲۵ سال زندان محکوم شده اند و ۱۵ سال آن قابل اجراست. این دو خبرنگار شجاع با گزارش کشته شدن ژینا امینی در بیمارستان کسری و همچنین گزارش خاکسپاری با شکوه وی در سقز، قتل حکومتی او را رسانه ای کرده و در شروع انقلاب ژینا نقش بازی کردند.

تراژیک ترین نمونه جنایت علیه روزنامه نگاران را در جنگ کنونی دولت اسرائیل علیه مردم فلسطین و بویژه در غزه شاهدیم. “سازمان گزارشگران بدون مرز” اعلام کرده است که تاکنون۳۴ خبرنگار در جریان حمله اسرائیل به غزه کشته شده‌اند. نمونه دیگر، جولیان آسانژ بنیانگذار وبگاه “ویکی لیکس” است که به دلیل افشای جنایت های جنگی آمریکا در حمله به عراق، سال ها در حصر به سر می برد. نمونه های بسیاری از این قبیل را در نظام نابرابر، جنگ طلب و فاسد سرمایه داری حاکم بر جهان می توان یافت. در چنین شرایطی نمی توان از نهاد های بین المللی موجود که بر مبنای نظام جهانی حاکم ساختاربندی شده اند انتظار بهبود داشت برای آن که جانیان را به پای میزعدالت بکشانند. این بهبود و حسابررسی فقط با مبارزه علیه ریشه های مصیبت مورد اشاره و حاکم شدن نظامی در جهان عملی خواهد شد که بنیادهای آن بر انحصار، سود و سرمایه پی ریزی نشده باشد.

چهارم- جمهوری اسلامی پس از مدت ها مخفی نگهداشتن جان باختن آرمیتا گراوند، بالاخره در ششم آبان(۲۸اکتبر) خبر مرگ او را از طریق خبرگزاری دولتی ایرنا منتشر ساخت. آرمیتا ۱۷ ساله، روز۹ مهر، توسط یک حجاب بان در ایستگاه متروی شهدا در تهران به شدت هل داده شد، در نتیجه فشار دو دست زن حجاب بان تعادل خود را از دست داد، سرش به میله آهنی واگن اصابت کرد و نقش بر زمین شد.

شهرداری در روز دهم مهر از ترس واکنش مردم تمام حجاب بانان را از متروها جمع کرد. پخش اطلاعات نادرست و تناقض گوئی، به مقامات و رسانه های دولتی سپرده شد. ماموران سرکوبگراطلاعات رژیم، آرمیتا را به بیمارستان فجر نیروی هوائی برده و محوطه بیمارستان را توسط لباس شخصی ها محاصره کردند تا هیچ اطلاعاتی به بیرون درز نکند. آنها حتی اجازه ندادند شهین احمدی، مادر آرمیتا به دیدار آرمیتای به کُما رفته برود و وقتی با اعتراض او مواجه شدند، دستگیرش کردند. ماموران روز دهم مهر خبرنگار روزنامه دولتی شرق را هم دستگیر کردند که قصد تهیه خبر از حادثه را داشت. علیرغم این ها، خبرنگاران مردمی بلافاصله خبر را در شبکه های اجتماعی وسیعا منتشر نمودند. آنها دروغ های رژیم مبنی بر ضعف آرمیتا و بیهوشی ناشی از آنرا بر ملا کردند.

سران جمهوری اسلامی که برای مدتها اجازه پخش خبر جان باختن آرمیتا گراوند را نداده بودند در روز تشدید حملات جنایتکارانه ارتش ضد بشری اسرائیل علیه مردم غزه، این اجازه را صادر کردند. آن ها امیدوار بودند که از پی مجموعه این اقدامات فریبکارانه و درز قطره چکانی اطلاعات، انقلاب “زن، زندگی، آزادی” بار دیگر زبانه نکشد. اما به محض پخش خبر جان باختن آرمیتا نام او به ترند نخست شبکه های اجتماعی تبدیل شد. بسیاری از شخصیت های سرشناس در خارج و انسان های شجاع و موثر در داخل کشور علیه روایت های جعلی رژیم و در همدردی با بهمن گراوند و شهین احمدی، والدین آرمیتا، سخن گفتند. علیرغم تهدید وبازداشت ده ها نفر، مردم بسیاری در مراسم خاکسپاری او شرکت کردند و علیه حکومت فاسد و جنایتکار اسلامی شعار دادند. این واقعیت ها نشان می دهد که خیزش انقلابی ژینا، مطالبات رادیکال و پیشرو آن و نفرت مردم از حکومت اسلامی همچنان زنده است و ادامه دارد.

سرنگون باد رژیم جمهوری اسلامی
پیروز باد انقلاب مردم ایران
زنده باد آزادی، دمکراسی و سوسیالیسم

سازمان کارگران انقلابی ایران(راه کارگر)
حزب کمونیست ایران

دوشنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۲ برابر با ۰۶ نوامبر ۲۰۲۳

نسخه مناسب چاپ بازگشت به صفحه اول

 Google Balatarin Twitter Facebook 
 Delicious Donbaleh Myspace  Yahoo 

نظر شما؟
نام:

پست الکترونیک(اختياری):

عنوان:

نظر:

کد روی تصویررا اينجا وارد کنيد:

نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد

توضیح سایت «راه کارگر»ـ مصاحبه «نگاه» با محمد رضا شالگونی درست یک سال پیش انجام گرفته است. در این مصاحبه در باره علت های جنگ اوکراین و پیش زمینه ها و عواقب آن مطرح شده است. شورش گروه واگنر به رهبری پریگوژین علیه کرملین و پس لرزه های آن، فرصت مناسبی  شد که سایت راه کارگر این مصاحبه را به نقل از «نگاه» بازنشر کند تا امکان ارزیابی تازه تر از تحولات این جنگ خانمانسور فراهم گردد.

– سئوال اول: در آغاز این مصاحبه، لازم است ابتدا نظر شما را درباره‌ی چرایی جنگ روسیه در اوکراین بدانیم. این جنگ چرا و بر متن کدام زمینه‌های ملی، منطقه‌ای، و جهانی صورت می‌گیرد؟

پاسخ به سؤال اول – قبل از هر چیز باید توجه داشته باشیم که این دو کشوری که حالا به دشمن هم تبدیل شده اند ، پیش از سال ۱۹۹۱ بخش هایی از یک کشور واحدی بوده اند به نام اتحاد جماهیر شوروی و حتی در داخل آن کشور واحد نیز این دو ( همراه با بلاروس) به لحاظ قومی ، زبانی و فرهنگی ، بیش از همۀ بخش های دیگر شوروی به هم نزدیک بودند و در واقع هسته مرکزی اتحاد شوروی را تشکیل می دادند. قبل از شکل گیری اتحاد شوروی در دوره روسیه تزاری نیز این سه کشور بسیار درهم تنیده بودند و از اواخر قرن شانزدهم تا انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ بخش هایی از یک کشور واحد بودند و هسته مرکزی امپراتوری روسیه تزاری را هم تشکیل می دادند.

با توجه به پیوندهای طولانی ، این دو کشور درهم تنیدگی های قومی و اقتصادی بسیار گسترده ای با هم دارند. کافی است به یاد داشته باشیم که حدود ۱۸ در صد جمعیت اوکراین روس هستند و نزدیک به ۳۰ در صد شان به زبان روسی حرف می زنند و هنوز هم بیشترین مراودات اقتصادی اوکراین با روسیه است و بخش های شرقی و جنوبی آن درهم تنیدگی های عمیق تری با اقتصاد روسیه دارند و جمعیت این بخش ها در مقایسه با غرب اوکراین از سطح زندگی بالاتری برخوردارند.

درست به دلیل همین درهم تنیدگی ها ، جدایی روسیه و اوکراین از هم دیگر از همان سال ۱۹۹۱ بحران های تودرتویی در هر دو کشور به وجود آورده و این بحران ها در اوکراین بسیار عمیق تر از روسیه بوده است ؛ به چند دلیل:

یک – اوکراینی ها در غرب این کشور خواهان فاصله گیری هرچه بیشتر روسیه و پیوستن این کشور به ناتو و اتحادیه اورپا بودند در حالی که جمعیت شرق اوکراین غالباً مخالف این گرایش بودند. این شکاف تا آنجا گسترش یافت که ویکتور یوشچنکو (که با حمایت مخالفان روسیه به ریاست جمهوری انتخاب شد) در سال ۲۰۱۰ به یکی از ناسیونالیست های راست افراطی اوکراین به نام استپان باندرا که در دوره جنگ جهانی دوم همراه آلمان هیتلری علیه شوروی جنگیده بود ، رسماًعنوان “قهرمان اوکراین” اعطاء کرد. در کشوری که یکی از صحنه های اصلی خونین ترین جنایات آلمان نازی بوده ، این اقدامی واقعاً تکان دهنده بود. آش چنان شور بود که نه فقط روسیه ، بلکه پارلمان اورپا ، لهستان و سازمان های یهودی و بسیاری از نهادهای دیگر به شدت آن را محکوم کردند و این عنوان با حکم دادگاه پس گرفته شد.

دو – با فروپاشی شوروی اقتصاد اوکراین بیش از اقتصاد روسیه صدمه دید. درآمد سرانه آن از ۱۵۷۰ دلار در سال ۱۹۹۰ به ۶۳۵ دلار در سال ۲۰۰۰ سقوط کرد. هنگام فروپاشی شوروی سطح زندگی در روسیه تقریباً دو برابر آن در اوکراین بود ، این نسبت در سال ۲۰۱۵ سه برابر شده بود و حتی در بلاروس سطح زندگی دو برابر اوکراین بود.

سه – سیستم سیاسی پس از استقلال در اوکراین بازتر از روسیه بود ، اما بسیار پرتناقض و آشکارا ضعیف تر از روسیه ؛ واین باعث می شد که دست اولیگارش ها در چپاول کشور در مقایسه با روسیه بازتر باشد.

چهار – تنش های ژئوپولیتیک میان غرب و روسیه بحران های تو در توی اوکراین را تشدید کرده و می کند و مداخله های دو طرف بی ثباتی را در این کشور دامن می زند. همان طور که اشاره کردم جاذبه اتحادیه اورپا و امریکا در غرب اوکراین آشکارا نیرومند است و همبستگی با روسیه در شرق این کشور.

اما برای فهمیدن علت شروع این جنگ ، باید توجه داشته باشیم که پوتین وقتی به قدرت رسید مانند یلتسین سعی می کرد با امریکا و اتحادیه اورپا روابط کاملاً دوستانه ای داشته باشد. او مدام تأکید می کرد که روسیه به لحاظ تاریخی و فرهنگی یک کشور اورپایی است. او گاهی تا آنجا پیش می رفت که می گفت ما جزو اورپاییان غربی هستیم. به یاد داشته باشیم که این شعار پیوند یافتن با اورپا حتی پیش از فروپاشی اتحاد شوروی مطرح شد و گورباچف یکی از هدف های پرسترویکا را حرکت به طرف “خانه مشترک اورپایی” اعلام کرد. اما پس از فروپاشی شوروی این تلاش برای اتحاد با غرب شتاب گرفت. حتی پوتین در اوایل رسیدن به قدرت مطرح کرد که ممکن است به پیمان ناتو بپیوندد. پس از حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر پوتین اولین رهبر یک کشور خارجی بود که با جرج بوش اعلام همبستگی کرد و در گرماگرم کارزار امریکا علیه تروریسم ، او سعی کرد روسیه را در کنار امریکا و اتحادیه اورپا قرار بدهد و در جریان حمله امریکا به افغانستان ، در آسیای مرکزی به نیروهای امریکایی پایگاه تدارکاتی داد. او حتی به گسترش ناتو به کشورهای بالتیک اعتراضی نکرد. اما از همان آغاز خط قرمزی داشت که همیشه بر آن تأکید می کرد : استقلال عمل روسیه و حفظ سنت های تاریخی آن. پوتین با صراحت اعلام کرد که روسیه برای حفظ نظم به یک دولت نیرومند نیاز دارد و در سطح بین المللی نیز باید موقعیتی را که از قرن هژدهم به عنوان یک قدرت بزرگ داشته حفظ کند.

رهبران امریکا و متحدان آنها ظاهراً با “دولت نیرومند” در داخل روسیه مشکلی نداشتند ولی در سطح بین المللی حاضر نبودند روسیه را به عنوان یک قدرت مستقل تحمل کنند. از نظر آنان روسیه یا می بایست زیر هژمونی جهانی امریکا قرار بگیرد یا بال و پرش چیده شود. وقتی پوتین چچن را گراز کوب می کرد کلینتون و تونی بلر برای اش کف می زدند ولی در همان حال پیمان ناتو را قدم به قدم به طرف شرق پیش می راندند ، اقدامی که در عمل جز محاصره روسیه معنای دیگری نمی توانست داشته باشد. در واقع تلاش برای گسترش ناتو به طرف شرق از زمان کلینتون شروع شد. در این زمینه دموکرات های امریکا در مقایسه با جمهوری خواهان سیاست تهاجمی تری داشتند. این سیاست به روشن ترین شکل در نوشته های برژینسکی بیان شده است که یکی از برجسته ترین استراتژیست های دموکرات ها بود. او در “صفحه شطرنج بزرگ” (که در سال ۱۹۹۷ یعنی در آستانه دور دوم ریاست جمهوری کلینتون نوشته) می گوید برای مقابله با ناسیونالیزم جریحه دار شده روس ها و انتقام جویی آنها باید ناتو را در شرق اورپا پیش راند و روسیه را از طریق اوکراین در غرب و آذربایجان و ازبکستان در جنوب محاصره کرد. او حتی تا آنجا پیش می رود که می گوید شاید بهتر آن است که روسیه را به سه دولت متعادل  تقسیم کرد ، یکی در غرب منطقه اورال ، دیگری در سیبری و سومی در شرق دور ، یا دست کم این ها را در یک کنفدراسیون شُل جمع کرد.

طبیعی است که این سیاست دوگانه و متناقض بالاخره به بحران می انجامید. امریکایی ها از سال ۱۹۹۴ برای تشویق خصوصی سازی های اقتصاد روسیه توسط یلتسین (که جز غارت اموال عمومی در این کشور معنای دیگری نداشت) او را به عنوان مهمان به جلسات “گروه هفت” (G7) دعوت کردند و از سال ۱۹۹۷ روسیه را رسماً به عضویت آن درآوردند ، و این گروه تبدیل شد به “گروه هشت” (G8) ؛ یعنی روسیه ظاهراً تبدیل شد به یکی از قدرت های متحد تحت رهبری امریکا ، ولی تلاش امریکا برای محاصره روسیه همچنان ادامه یافت بی آن که پوتین به مقابله برخیزد ، اما وقتی جرج بوش در کنفرانس سران ناتو در آوریل ۲۰۰۸ اعلام کرد که گرجستان و اوکراین به عضویت ناتو پذیرفته خواهند شد ، او ناگزیر شد راه خود را از امریکا جدا کند. البته بوش می دانست که این کار با مخالفت روسیه روبرو خواهد شد و رهبران آلمان و فرانسه نیز به این کار راضی نبودند ، ولی با توجه به رهبری ساکاشویلی در گرجستان و یوشچنکو در اوکراین ، او نمی خواست فرصت پیش راندن محاصره روسیه را از دست بدهد.

پوتین چند ماه پس از نشست ناتو با شروع جنگ در گرجستان و اشغال آبخازیا و اوستیای جنوبی به اقدام ناتو پاسخ داد ، اما در مورد اوکراین با احتیاط بیشتری تلاش کرد نیروهای طرفدار روسیه را تقویت کند. در انتخابات ۲۰۱۰ ویکتور یاناکویچ (کاندیدای طرفدار روسیه) یکبار دیگر به ریاست جمهوری رسید. او در نوامبر ۲۰۱۳ مذاکرات تجاری و سیاسی با اتحادیه اورپا را به حالت تعلیق درآورد و به جای آن تصمیم گرفت روابط اقتصادی ویژه با مسکو را احیاء کند. این اقدام بار دیگر جنبش اعتراضی “میدان” (یا سومین “یورو میدان”) را برمی انگیخت و سرکوب آن در کیف باعث شد که پارلمان اوکراین در فوریه ۲۰۱۴ یاناکویچ را از ریاست جمهوری برکنار کند و او از ترس تعقیب و محاکمه به روسیه فرار کرد.

این نقطه عطفی است در رابطه روسیه و اوکراین. درست چند روز پس از این حادثه نیروهای مسلح طرفدار روسیه در کریمه اعلام جدایی می کنند و پس از برگزاری رفراندوم ۱۶ مارس ، کریمه رسماً به روسیه ملحق می شود. در ماه آوریل همان سال جدایی طلبان طرفدار روسیه در منطقه دُنباس اعلام استقلال می کنند ، در نتیجه ، جنگی در این منطقه در می گیرد که با اُفت و خیزهایی هنوز هم ادامه دارد.

فضایی که پس از جدایی کریمه از اوکراین و آغاز جنگ در دنباس به وجود آمد ، ناسیونالیست های راست اکراین را به شدت تقویت کرد و باعث تضعیف نیروهای چپ و مترقی در این کشور شد. الحاق کریمه به روسیه هرچند محبوبیت پوتین را در میان روس ها به صورت جهشی بالا برد ولی شکافی میان روسیه و اوکراین به وجود آورد که برندۀ واقعی آن امریکا بود. همان موقع پِری اندرسون (مارکسیت نامدار انگلیسی) در ارزیابی برخورد پوتین با اوکراین روی دو اشتباه بزرگ او انگشت گذاشت : اول این که او احساسات ملی اوکراینی ها را نادیده گرفت ؛ دوم این که گمان می کرد در روسیه می توان یک نظام سرمایه داری به وجود آورد که به لحاظ ساختاری با سرمایه داری غرب مرتبط باشد ولی مستقل از آن عمل کند ، یعنی “غارتگری در میان غارتگران دیگر ، که در عین حال می تواند با آنها مقابله کند”.

در واکنش به اقدام پوتین در ملحق کردن کریمه به خاک روسیه ، امریکا و شرکای اش روسیه را از “گروه هشت” اخراج کردند (و این گروه دوباره به “گروه هفت”  تبدیل شد) و دولت اوباما تحریم های سنگینی علیه روسیه وضع کرد ؛ تحریم هایی که هزینه آنها برای اقتصاد روسیه (بنا به ارزیابی های مختلف) تا نیمه سال ۲۰۱۶ دست کم ۱۷۰ میلیارد دلار بود.

پترو پوروشنکو که در انتخابات ۲۰۱۴ با وعده صلح در دنباس به قدرت رسید ، بلافاصله با چرخش کامل تغییر موضع داد و جنگ در دنباس را به عنوان ضرورت سرکوب تروریست ها ، تشدید کرد. در اتحادیه اورپا آلمان و فرانسه تلاش کردند از اشتعال بیشتر جنگ در دنباس جلوگیری کنند که نتیجه آن “توافق مینسک” بود که در سپتامبر ۲۰۱۴ از طرف روسیه و اوکراین و “سازمان امنیت و همکاری اورپا” امضاء شد و هرچند درگیری ها را تاحدی کاهش داد ولی نتوانست به آتش بس کامل بیانجامد و بنابراین در فوریه ۲۰۱۵ با یک توافق دیگر ( معروف به “مینسک دوم”) تکمیل شد که مقرر می کرد علاوه بر آتش بس و بیرون بردن سلاح های سنگین از خط مقدم درگیری و آزادی زندانیان دو طرف ، حق خود حکومتی بعضی مناطق دنباس در قانون اساسی اوکراین گنجانده شود. این توافق هرچند (در ۱۷ مارس ۲۰۱۵) توسط پارلمان اوکراین تصویب شد ، ولی در عمل جریان های راست افراطی به مخالفت شان با آن ادامه دادند  و به بهانه های مختلف و با فراز و فرود هایی جنگ در دنباس را ادامه دادند و البته امریکا نیز مخصوصاً در دوره اوباما در بی اعتبار کردن توافق مینسک نقش مهمی داشت. پورشنکو به طور کامل به طرف غرب چرخید ، خصوصی سازی های بسیار گسترده ای راه انداخت و با قراردادهایی اوکراین را به یک منطقه اقتصادی زیر نفوذ غرب درآورد. امریکا نیز عملاً ارتش اوکراین را برای مقابله با روسیه بازسازی کرد. در سال ۲۰۱۶ اوباما کمک های نظامی امریکا به اوکراین را دو برابر کرد و ژنرال جان ابی زید را (که در سال های اول اشغال عراق فرمانده کل نیروهای امریکا در آن کشور و بعد مسؤول “ستاد فرماندهی مرکزی امریکا” در خاورمیانه و شمال افریقا بود) به عنوان مشاور ارشد وزیر دفاع اوکراین مامور مدرنیزه کردن ارتش اوکراین کرد. در همان سال پارلمان اوکراین حزب کمونیست این کشور را غیرقانونی اعلام کرد و راست های افراطی حملات گسترده ای علیه جریان های مختلف چپ و حتی فمینیست ها و هم جنس گرایان و کولی ها به راه انداختند. تغییر مهم دیگر این بود که پارلمان اوکراین در فوریه ۲۰۱۹ با تغییر در قانون اساسی و کنار گذاشتن اصل بی طرفی اوکراین در سطح بین المللی ، راه پیوستن این کشور به ناتو را هموار کرد.

در انتخابات ۲۰۱۹ پورشنکو از ولودیمیر زلنسکی که سابقه ای در سیاست نداشت ، شکست خورد. فاصله بی سابقه میان آرای این دو جز نارضایی اکثریت قاطع مردم اوکراین از اقدامات پورشنکو معنای دیگری نداشت. زلنسکی با شعار مبارزه با فساد ، پایان دادن به جنگ در دنباس ، اجرای توافق مینسک و مبادله زندانیان دو طرف به پیروزی رسید و البته در آغاز توانست آزادی زندانیان دو طرف و آتش بس در دنباس را عملی سازد و برای عملی شدن توافق مینسک نیز قدم های مهمی برداشت ، اما بعد با مقاومت و کارشکنی ناسیونالیست های افراطی روبرو شد و امریکا نیز عملاً زیر پای او را خالی کرد. بنابراین زلنسکی نیز مانند پورشنکو در مقابل فشارهای صندوق بین المللی پول برای گسترش “بازار آزاد” زانو زد و در حوزه های دیگر نیز عملاً در مسیری افتاد که پورشنکو در پیش گرفته بود. به گفته ولودیمیر ایشچنکو(جامعه شناس و فعال سیاسی مارکسیست اوکراینی) زلنسکی در همان اوائل ۲۰۲۱ محبوبیت خود را از دست داده بود و پلاتفرم اپوزیسیون در بسیاری از نظرخواهی ها محبوبیت بیشتری داشت. بنابراین او شروع کرد به سرکوب اپوزیسیون و بستن رسانه هایی که از او انتقاد می کردند؛ اقدامی که برخلاف قانون و حتی بدون رأی دادگاه صورت می گرفت.

با چرخش زلنسکی و بالا رفتن نفوذ طرفداران غرب ، پوتین به این نتیجه رسید که اوکراین به شکل برگشت ناپذیری به مقابله با روسیه کشیده شده و جز با تهدید نظامی قاطع و حتی اشغال اوکراین به منظور برپایی یک دولت دست نشانده ، نمی توان آن را از عضویت در ناتو بازداشت. تردیدی وجود نداشت که چنین کاری یک راه حل بسیار پرمخاطره است که هیچ کس در اوکراین و حتی در سطح بین المللی فکر نمی کرد روسیه به آن روی بیاورد.

در یک کلام ، این جنگ مصیبت بار در بستر گسترش بی مهار ناتو برای محاصره روسیه و برانگیخته شدن ناسیونالیسم جریحه دار شده روس ها شکل گرفت.

– سئوال دوم: بسیاری ار تحلیل‌گران سیاسی این جنگ را نه جنگی بین روسیه و اوکراین، که جنگی «نیابتی» و در واقع جنگی بین روسیه و «ناتو» به سرکرده‌گی ایالات متحده‌ی آمریکا می‌دانند؛ برخی آن را جنگی بین «دموکراسی» و «خودکامگی»، «خوب» و «شر»، ارزیابی می‌کنند؛ و برخی هم صحبت از یک «جنگ سرد» جدید به میان می‌آورند. شما چه می‌گویید؟

پاسخ به سؤال دوم – قبل از هر چیز باید تأکید کنم که در باره علل و زمینه های شکل گیری این جنگ هر نظری داشته باشیم ، تجاوز روسیه به اوکراین و زیر پا گذاشتن حاکمیت مردم اوکراین را نباید نادیده بگیریم و باید محکوم کنیم. پوتین با به راه انداختن این جنگ جنایت کارانه نه تنها حاکمیت یک کشور دیگر را زیرپا گذاشته ، بلکه سرزمینی را که بخشی از خاک روسیه می داند ، مانند سوریه به نابودی کشانده است. البته او همین کار را قبلاً در چچن هم انجام داده بود و حالا در کشور پهناوری مانند اوکراین همان جنایت ها را تکرار می کند. همان طور که در پاسخ به سؤال اول به تفصیل توضیح دادم ، تردیدی نیست که تحریکات امریکا و ناتو در شکل گیری این جنگ بسیار مهم بوده ، ولی هیچ یک از این عوامل نمی تواند و نباید توجیهی برای کم رنگ کردن جنایات ارتش روسیه در اوکراین باشد.

تردیدی نیست که این یک جنگ نیابتی است میان امریکا و متحدان آن در ناتو از یک سو و روسیه از سوی دیگر که هزینه های مصیبت بار آن را بیش از همه مردم اوکراین می پردازند و همچنین تا حدی مردم روسیه (حتی اگر تمام و کمال نیز از این جنگ حمایت کنند).

اما آنهایی که در توضیح این نوع جنگ ها از تعبیر “جنگ میان دموکراسی و خودکامگی” (یا مسخره تر از آن ، “جنگ میان خیر و شر”) استفاده می کنند ، دانسته یا ندانسته ، گفتمان قدرت های امپریالیستی غربی را به کار می برند که برای توجیه غارتگری های استعماری و نو استعماری ابداع شده است. آیا اشغال افغانستان و عراق به وسیله امریکا پس از ۱۱ سپتامبر ، “جنگ میان دموکراسی و خودکامگی” نبود؟ آیا پس از آن اقدام جنایت کارانه که این دو کشور را به خاک سیاه نشاند و بخش های بزرگی از خاورمیانه را به خون کشید ، هنوز هم می شود از این تعبیرات استفاده کرد؟ تردیدی نباید داشت که دموکراسی در هر جا و در هر حد هم که باشد ، بهتر از خودکامگی است.  اما دموکراسی همیشه در داخل مرزهای سیاسی مشخصی معنا دارد و بیرون از آن مرزها می تواند به تکیه گاه داخلی یک قدرت چپاولگر تبدیل شود. کافی است به یاد بیاوریم که دموکراسی در داخل مرزهای امریکا مانع از آن نشد که دولت این کشور در شیلی حکومت دموکراتیک سالوادور آلنده را براندازد و به جای آن دیکتاتوری وحشتناک پینوشه را بنشاند. یا دولت انگلیس (که قدیمی ترین دموکراسی موجود جهان است) برای غارت کشورهای دیگر چه جنایت ها و مصیبت ها راه انداخته است. بنابراین وجود دموکراسی در داخل یک کشور به معنای این نیست که آن کشور در بیرون مرزهای اش هم مدافع دموکراسی باشد. می دانیم که غالب جا افتاده ترین دموکراسی های امروز جهان در غرب ، در عین حال بزرگ ترین غارتگران جهان ما در چند صد  سال اخیر بوده اند و هنوز هم هستند. دموکراسی در داخل این کشورها در واقع تکیه گاهی است برای آرام نگاه داشتن پشت جبهه این دولت ها برای تاخت و تاز در خارج از مرزهای شان.

اما در باره “جنگ سرد” جدید: به نظرم با تضعیف هژمونی جهانی امریکا و شکل گیری نظام بین المللی چند قطبی ، مسلماً جنگ سرد جدیدی میان بلوک های رقیب سرمایه داری شکل می گیرد ، اما این جنگ سرد جدید پوشش ایدئولوژیک دوره رویارویی امریکا و اتحاد شوروی را نخواهد داشت و ممکن است بیشتر با پوشش به اصطلاح “جنگ تمدن ها” جریان یابد.

– سئوال سوم: دولت‌های غربی در این جنگ – با تخصیص بودجه‌های مالی هنگُفت و ارسال تسلیحات به اوکراین و نیز تحریم‌های کم‌سابقه علیه روسیه‌- دخالت و حضور موثری دارند. نظر شما به ویژه درباره‌ی سیاست «تحریم»، که دیگر به یک اهرم جنگی دولت‌های غربی علیه دولت‌های مخالف خود بدل شده است، چیست؟ این سیاست هم‌اکنون نه فقط بر روسیه، که بر کشورهای منطقه، اروپا، و بسیاری از کشورهای جهان – در زمینه‌ی انرژی، گرانی و کمیابی برخی از اقلام مواد غذایی و…- تاثیرات به شدت منفی گذاشته و دامنه‌ و پیامدهای جنگ را جهانی کرده‌اند. ادامه‌ی آن چه نتایجی به بار خواهد آورد؟

پاسخ به سؤال سوم – واقعیت این است که با شکل گیری نظام بین المللی چند قطبی کارکرد اهرم تحریم های امریکا تضعیف می شود و استفاده بیش از حد از آن به ضرر خودِ امریکا تمام خواهد شد. هم اکنون وزن اقتصادی چین در سطح بین المللی چنان بالا رفته که بسیاری از کشورهای متحد امریکا دیگر نمی توانند به آن بی تفاوت بمانند. فشار بیش از حد به روسیه می تواند نزدیکی چین و روسیه را شتاب بدهد و از دست دادن امکانات طبیعی روسیه ، یعنی پهناورترین کشور جهان برای اقتصاد اتحادیه اورپا و مخصوصاً آلمان بسیار پر هزینه خواهد بود. از این رو اتحادیه اورپا نمی تواند با تحریم طولانی روسیه از طرف امریکا همراهی کند. این می تواند در سیستم مالی بین المللی که پس از جنگ جهانی دوم تحت رهبری امریکا به وجود آمده ، شکاف ایجاد کند. تصادفی نیست که حتی کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحد عربی که وابستگی های استراتژیک تعیین کننده ای به غرب و به ویژه امریکا دارند ، حالا همکاری های اقتصادی گسترده ای را با چین آغاز کرده اند و حتی رابطه با روسیه را نیز تا حدودی مستقل از خواست امریکا تنظیم می کنند. در همین گرماگرم جنگ اوکراین و تحریم اقتصاد روسیه ، می بینیم که امریکا ناگزیر می شود برای کاهش هزینه انرژی حتی تحریم های ونزوئلا را کم رنگ تر سازد.    

  – سئوال چهارم: این جنگ چه راه‌حلی دارد؟ در چه شرایطی پایان می‌گیرد؟ و چه پیامدهای سیاسی‌- اقتصادی‌- اجتماعی بر جهان به جای خواهد گذاشت؟ حداقل، مهم‌ترین این پیامدها از نظر شما کدام‌ها هستند؟

  پاسخ به سؤال چهارم – حالا به روشنی می توان دید که روسیه در این جنگ علیرغم همه پیشروی های نظامی اش دو شکست بزرگ خورده. اولین و مهم ترین شکست این بود که پوتین درست با آغاز حمله نظامی به اوکراین ، یعنی یک کشور خویشاوند با پیوندهای متعدد ، اوکراینی ها را به آغوش امریکا پرتاب کرد. این حمله قبل از هر چیز نفوذ امریکا را در اوکراین و کشورهای اورپای شرقی تقویت کرد. می دانیم که جنگ هدف نیست ، بلکه وسیله ای است برای رسیدن به هدف های سیاسی و اقتصادی. با این جنگ پوتین می خواست پیشروی امریکا به طرف مرزهای روسیه را متوقف کند ، اما با برانگیختن ناسیونالیسم اوکراینی ها علیه روسیه ، اکثریت ملت اوکراین را از دست داد. دومین شکست پوتین این بود که گمان می کرد با یک جنگ ضربتی می تواند اوکراین را تحت کنترل روسیه در آورد ، در حالی که اکنون با یک جنگ فرسایشی بسیار پرهزینه برای روسیه حتی نمی تواند شرق اوکراین را به طور قطعی تصرف کند. مسلم است که روسیه به سادگی از خاک اوکراین عقب نخواهد نشست و تلاش خواهد کرد لااقل شبه جزیره کریمه را که اهمیت استراتژیک فوق العاده ای برایش دارد ، حفظ کند و همچنین برای حمایت از روس های اوکراین ، منطقه دنباس را یا به خاک خود ملحق کند یا به عنوان یک منطقه خود مختار زیر نفوذ خود نگهدارد. در نتیجه ، آنچه در افق کنونی می توان دید این است که جنگ به صورت فرسایشی همچنان ادامه خواهد یافت. اما طولانی شدن این جنگ بیش از همه به نفع امریکاست ، ولی به ضرر اوکراین و روسیه و همچنین اتحادیه اورپا و مخصوصاً آلمان. در نتیجه ، همگرایی منافع آنها در کوتاه ساختن جنگ ، ممکن است راه های واقع بینانه ای برای پایان دادن به جنگ بگشاید. اما مسأله اصلی این است که امریکا تا چه حد موفق خواهد شد گشوده شدن چنین راه هایی را دشوار سازد. در هر حال این جنگ مصیبت بار هرچه زودتر باید تمام بشود و گرنه نه فقط مردم اوکراین و روسیه ، بلکه مردم  بسیاری از کشورهای جهان صدمه های جبران ناپذیری را تجربه خواهند کرد.

– سئوال پنجم: تلاش‌های بسیاری از سوی دولت فعلی ایالات متحده‌ی آمریکا و دولت‌های اروپایی برای تقویت و یک‌پارچگی «ناتو» در این دوره صورت گرفته است. در روزهای اخیر هم دو دولت فنلاند و سوئد، که تاکنون خارج از این پیمان نظامی بوده‌اند، تقاضای پیوستن به آن را امضا کرده‌اند. اما آیا آن طور که گفته می‌شود، «ناتو» تقویت و یک‌پارچه شده است؟ آن هم در شرایطی که در بین کشورهای اتحادیه‌ی اروپا، اختلافاتی در زمینه‌ی جنگ و تحریم و بسیاری مسایل دیگر وجود دارد. در عین حال، به زودی انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس سنای آمریکا و پس از آن انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود. اگر ترامپ، یا فردی چون او با سیاست «اول آمریکا»، برگزیده شود، چه بر سر «ناتو» و اتحادیه‌ی اروپا خواهد آمد؟

پاسخ به سؤال پنجم – حقیقت این است که ناتو از همان آغاز یک پیمان نظامی تعرضی بود برای تحکیم نفوذ امریکا در اورپا ، زیر پوشش دفاع از کشورهای اورپایی در مقابل “خطر” تعرض اتحاد شوروی ، خطری که واقعی نبود ، زیرا خودِ اتحاد شوروی همیشه در حالت تدافعی قرار داشت ، حتی در اوج قدرت اش. با فروپاشی اتحاد شوروی آن “خطر خیالی هم از بین رفت ، اما امریکا ناتو را همچنان نگهداشت وفراتر از آن ، حتی گسترش داد. زیرا با فروپاشی شوروی شرایط مساعد برای همگرایی اورپای غربی و شرقی فراهم شد و با این همگرایی مسلم بود که آلمان می تواند به قدرت اصلی اورپای متحد تبدیل شود. این بار امریکا بیش از هر چیز دیگر برای حفظ هژمونی خود بر آلمان متحد بود که به حفظ ناتو و گسترش آن نیاز داشت. البته عامل دیگری نیز باعث حفظ و گسترش ناتو شد و آن تلاش کشور های اورپای شرقی تحت کنترل شوروی سابق بود که حتی پس از فروپاشی اتحاد شوروی ، می خواستند از روسیه فاصله بگیرند. این کشورهای (به قول دونالد رامسفیلد – وزیر دفاع جرج بوش) “اورپای جدید” ، برخلاف کشورهای اورپای غربی (یا “اورپای قدیم”) خواهان اتحاد نظامی با امریکا بودند. اما می دانیم که شکل گیری اتحادیه اورپا با محوریت آلمان و فرانسه ، خواه ناخواه وزن مخصوص اورپا را در مقابل امریکا بالا برد و نیاز به گسترش روابط اقتصادی با روسیه را نیز تقویت کرد. این تحولات عمقی در اورپا هرچند اکنون با حمله روسیه به اوکراین ضربه دیده ، اما این ضربه به سرعت می تواند دفع شود و گرایش به همگرایی میان اتحادیه اورپا و روسیه دوباره خود را نشان بدهد. بعلاوه در دراز مدت بعید است اتحادیه اورپا بتواند مانند امریکا، چین را بزرگ ترین خطر برای منافع خود ببیند. این ها گرایش های عینی و عمقی در سرمایه داری جهانی هستند که اتحادیه اورپا را ناگزیر می کنند به قطب مستقلی تبدیل شود یا لااقل از زیر چتر هژمونی امریکا بیرون بیاید. مسلم است که در چنان شرایطی پیمان نظامی ناتو نمی تواند دوام بیاورد. البته تقویت گرایش به سیاستِ “اول امریکا” در میان جمهوری خواهان نیز ، خواه ناخواه ، دلیل وجودی ناتو را به خطر خواهد انداخت.

– سئوال ششم: هرچند در پاسخ‌های قبلی به این مساله اشاراتی شده است، اما هم‌چنان برای فهم دقیق‌تر این جنگ، و جایگاه آن در جهان سرمایه‌داری، لازم است نظر شما را درباره‌ی شرایط امروز جهان بدانیم. پس از پایان «جنگ سرد» و «جهان دوقُطبی»، نه تنها «جهان یک‌قُطبی» – آن چه که در واقع ایالات متحده‌ی آمریکا در نظر داشت‌- شکل نگرفت، که قدرت‌ها و بلوک‌های سرمایه‌داری مختلفی پا به عرصه‌ی رقابت گذاشتند و جهان را به دوره‌ای از تنش‌های حاد و جنگ‌های خانمان‌سوز و بی‌پایان وارد کردند. جهان به چه سمت می‌رود؟ عاقبت این وضعیت هراس‌انگیز چیست؟

پاسخ به سؤال ششم –  به نظر من در افق های مشهود کنونی ، تحولات سرمایه داری جهانی به طرف یک نظم بنی المللی سه قطبی پیش می رود : امریکا ، چین و اتحادیه اورپا. اما حقیقت این که است که ادامه سرمایه داری ، صرف نظر از این که چند قطبی باشد ، با نابرابری ها ، غارتگری ها و ریخت وپاش های بی پایان اش ، جهان ما و کل تبار انسانی را با سرعتی شتاب گیر به سمت پرتگاه نابودی می کشاند. مسأله انسان امروزی این است که آیا می تواند خود را به موقع از سرازیری این پرتگاه هولناک عقب بکشد. روزی روزا لوگزامبورگ با شعار “سوسیالیسم یا بربریت” در باره خطری که تمدن انسانی را تهدید می کند ، هشدار می داد ؛ اما اکنون به نظر می رسد موجودیت خودِ تبار انسانی و حتی ادامه حیات در سیاره ما در خطر است و ما بر سر دو راهی “سوسیالیسم یا نابودی” ایستاده ایم.

– سئوال هفتم: نقش طبقه‌ی کارگر، و گرایش چپ در جامعه، در این میان چیست؟ چه سیاست‌ها و راه‌کارهایی می‌تواند این طبقه، و گرایش چپ در جامعه، را قادر به مقاومت در مقابل تعرضات سرمایه‌داری کند، سیاست‌های آن را به شکست بکشاند، و جامعه‌ی بشری را از این توحش و بربریت برهاند؟

پاسخ به سؤال هفتم – هیچ شک نباید داشت که تبار انسانی فقط با حرکت به طرف سوسیالیسم ، یعنی تلاش برای ایجاد یک حیات اجتماعی که در آن “شکوفایی آزاد هر فرد شرط شکوفایی همگان باشد” می تواند خود را از نابودی برهاند. همین طور هیچ شک نباید داشت که چنان اجتماعی تنها به وسیله جنبش طبقه کارگر در معنای وسیع آن ، یعنی “جنبش مستقل اکثریت عظیم به نفع اکثریت عظیم” ، می تواند برپا شود ، اما سؤال مشکل این است که چنین جنبشی چگونه می تواند شکل بگیرد. تجربه پیکارهای طبقه کارگر و جنبش چپ در دو قرن گذشته نشان می دهد که مبارزه علیه بهره کشی اقتصادی هرچند در شکل گیری جنبش مبارزه برای سوسیالیسم نقش تعیین کننده ای دارد ، اما به تنهایی نمی تواند به جنبش اکثریت عظیم بیانجامد ، بلکه باید به مبارزه ای برای پایان دادن به همه انواع و اشکال بهره کشی و زورگویی و نابرابری در میان انسان ها تبدیل شود و هرگز فراموش نکند که خط راهنمای اش آزادی برای همه انسان هاست ، یعنی باید پیگیر شکوفایی آزاد تک تک افراد انسانی باشد تا بتواند به شکوفایی آزاد تبار انسانی برسد. 

۳۰ ژوئیه ۲۰۲۲ / ۸ مرداد ۱۴۰۱

جنگ اوکراین دوباره بشریت را با یکی از تناقضات در دوران جدید و پسامدرن روبرو ساخت. بشریت در این جنگ دوباره با دو قطب خدایگان و بنده روبرو می‌شود. قطب نخست همان خدایگان است که می‌تواند تصمیمات کلان بگیرد؛ مانند شروع جنگ، تولید یک کالا با یک برند در ابعاد نامحدود و غیره. قطب دوم بندگان است که موظف به اجرای دستورات و تصمیمات خدایگان هستند. مثلا باید وارد جبهه‌ی جنگ شوند و کشته شوند. یا باید کالایی را که خدایگان تولید کرده خریده و مصرف کنند.

نکته‌ی جالب در دوران جدید این است که نه خدایگان شناخته شده است و نه بنده (اکثریت مردم). نکته‌ای که حتی بیشتر جلب توجه می‌کند این است اکثریتی که مجریان تصمیمات خدایگان هستند (توده)، مهر سکوت بر لب زده‌اند و از این جهت است که از آن‌ها با نام «اکثریت خاموش»‌ یاد می‌شود. از همه مهم‌تر نیروی خارق‌العاده‌ای است که به نظر می‌رسد به طور یکسان، هم بر بندگان و هم بر خدایان حکم می‌راند و هیچ کس از آن گریزی ندارد. روشنفکران و متفکران اجتماعی در مقابل این نبروی عجیب، متعجب و حیرانند. چرا که این نیرو موجب شده است که هم خدایگان و هم بندگان بگویند «غیر از این کاری نمی‌توان کرد؛ اگر جنگ نکنیم نابود می‌شویم و اگر تصمیمات اجرا نشود نابودی در انتظار است؛ اگر تولید نکنیم نابود می‌شویم و اگر مطابق قیمت تعیین شده کالا نخرید نابود خواهید شد».

تصمیمات از طرف خدایگان‌های ناشناس گرفته می‌شود و به طور یک‌جانبه بر اکثریت جامعه تحمیل و دیکته می‌شود. مارکس این نیروی ناشناخته را چنین توصیف می‌کند: (از کتاب ارزش اضافی)

«در شیوه‌ی تولید سرمایه‌داری، وساطت (رابطه) بین کلی(سرمایه) و فرد یک‌جانبه صورت می‌گیرد. این رابطه‌ی یک جانبه‌ی کلی ممکن است فاقد شالوده‌ی هستی شناسانه باشد؛ اما به هر حال، این رابطه‌ی یک‌جانبه در شیوه‌ی تولید سرمایه‌داری ساخته و پرداخته می‌شود. سرمایه به نظر می‌رسد که بر همه چیز سایه افکنده است و خود را به صورت «تنها عامل» هستی در روندهای اجتماعی سیاسی در می‌آورد. فعالیت مردان و زنان با پوست و گوشت است که تنها عامل واقعی هستند و نمودی از جوهر [روابط سرمایه‌داری] در آمده‌اند. اشتهای سرمایه برای انباشت سرمایه سیری‌ناپذیر است. شانس زندگی برای افراد و سلامت اقتصادی تمام جوامع برای تکامل بشریت تضعیف می‌شود و تابع خواسته‌های سرمایه قرار می‌گیرد.»

آن چه که مسلم است،‌ محروم شدن اکثریت از تصمیم‌گیری درباره‌ی سرنوشت خودشان است. این نیروی ویرانگر آلیناسیون (از خود بیگانگی) با حاکمیت یافتن بر افراد، علاوه بر این که آن‌ها را از تصمیم‌گیری درباره‌ی سرنوشت خود محروم می‌سازد، هویت آن‌ها را نیز تغییر می‌دهد و به عبارت دیگر، از آن‌ها هویت‌زدایی می‌کند و جامعه‌ای از انسان‌های مسخ شده می‌سازد. این اکثریت خاموش از انسان‌هایی ساخته می‌شود که همه مشابه همدیگرند. تفاوت‌های آدمیان از میان می‌رود و انسان‌هایی به شکل اکثریت جامعه‌ی خاموش ساخته می‌شود. بدون هیچ اعتراضی به جبهه‌های جنگ و به بازار کار برای کسب لقمه‌ی نان روانه می‌شوند.

هگل هم در کتاب پدیدارشناسی روح خود به این مفهوم چنین می‌پردازد که قهرمانان هم در مقابل سرنوشت زانو زده و به ایزدان پناه می‌برند:

«در هم جا می‌توان جدی بودن پیشروی برای در هم شکستن قهرمانان را دید که با ضعف در کنار ایزدان پناه گرفته‌اند. کسانی که جرأت کرده بودند بر قلمرو اصول پای بگذارند، به عدم توانایی خود در نفی کردن آن آگاه می‌شوند. پس به اندیشه‌ی غیر خود متوسل می‌شوند و به قدرتی بیگانه پناه می‌برند. این پایان همه چیز است؛ فرمان‌برداری پوچ از ضرورت».

و باز هم مارکس می‌گوید: (کتاب سرمایه)

«خصلت اجتماعی فعالیت و کار و هم‌چنین صورت اجتماعی تولید و شرکت افراد در تولید، به صورت چیزی بیگانه و عینی نمایان می‌شود؛ نه رابطه‌ی بین آن‌ها بلکه به صورت تثبیت روابطی که مستقل از آن‌ها وجود دارد… رابطه‌ی متقابل آن‌ها با هم به صورت چیزی بیگانه برای آن‌ها ظاهر می‌شود.»

مطالب فوق بیان علمی از نیرویی است که بر سرنوشت اکثریت جامعه حاکم است و آن‌ها را وادار به سکوت و فرمان‌برداری می‌کند. این نیرویی است که آدمیان را بی‌هویت می‌سازد و کارخانه‌ای است که همه‌ی آدمیان را شبیه به هم می‌سازد. همین همانندسازی کلید سلطه‌پذیری می‌باشد. هر روز هر فرد انسانی به طلب روزی برای بقاء خود از خانه بیرون می‌رود و در این مورد همه با هم مشترک هستند و چون تابع این ضرورت می‌شوند، دیگر جایی برای اراده‌ی مستقل و تصمیم‌گیری‌های متفاوت از این روند ضروری وجود ندارد. این سلب هویت اکثریت در عرصه‌ی هنر به شکلی درخشان تصویر شده است. از جمله رمان مسخ کافکا، چهره‌های بی‌صورت و بی‌هویت در نقاشی‌های مدرن، فیلم‌های سینمایی که از آدم‌های مسخ شده حکایت دارند (مانند فیلم‌های فلینی)؛ و شاید به گفته‌ی مهدی اخوان ثالث «کسی راز مرا داند / که از این رو به آن رویم بگرداند». حال، موضوع اصلی این است که ورود این اکثریت به دنیای سیاست چگونه خواهد بود؟

روشنفکران اروپایی قرن بیستم، بزرگ‌ترین دلیل پیدایش این اکثریت خاموش را با دیالکتیک روشنگری (مکتب فرانکفورت) توجیه می‌کنند. از نظر آنان، بر اساس آن چه که ولتر و روسو برای انقلاب کبیر فرانسه اندیشیده بودند، پس از انقلاب و حاکمیت بورژوازی بر تمامی اروپا، انسان‌ها د رجوامع اروپایی به کمک لیبرالیسم سیاسی و اقتصادی به چنان بندگانی تبدیل شدند که با رعیت‌های دوران فئودالیسم قابل مقایسه نیستند. امروزه انسان‌ها آزادی خود را به دست خودشان در قالب یک قرارداد کار باید به فروش برسانند. از نظر لیبرالیسم، هم کارگر این قرارداد را به شکل آزادانه امضاء کرده است و هم سرمایه‌دار. یعنی آزادی واقعی اکثریت خاموش در گرو قراردادهای اجتماعی سرمایه‌داری به بند و اسارت کشیده می‌شود. به این ترتیب، از نظر این اندیشمندان، امروزه بشریت توسط این دیالکتیک، آزادی و هویت خود را از دست داده است.

حال دو راه در پیش روست؛ یا می‌بایست با یک حرکت انقلابی شالوده‌ی این اسارت را در هم شکست؛ یا به نظریا ت اصلاح‌طلبان و رفورمیست‌ها پناه برد که معتقدند می‌بایست کم‌کم و با اصلاحات تدریجی بنای نوینی برای آزادی بشر ساخت و تنها راه همان حق رأی برای اکثریت و انتخابات است.

این روشنفکران و جامعه‌شناسان غربی به دو عامل برای تحقق بخشیدن به این اکثریت خاموش اشاره می‌کنند:

۱. دولت جدید و مدرن؛ آن‌ها معتقدند که این دولت جدید و مدرن، از نظر ماهیت با دولت‌های قرن نوزدهم و پیش از آن کاملاً متفاوت است. در دوران قاجار کل نیروی نظامی ایران در حدود پنج هزار قزاق بود. اکنون جمهوری اسلامی بیش از یک میلیون نظامی آماده در پادگان‌ها دارد. دیگر آن زمان گذشته که دولت‌ها حداکثر پانصد تا پنج هزار نیروی نظامی ژاندارم برای سرکوب اعتراضات خیابانی به میدان می‌فرستادند. در اعتراضات روبان‌های سفید در روسیه، دولت روسیه ۳۵ هزار نیروی نظامی برای سکوب فرستاد. در قزاقستان ۲۵ هزار نیروی بعلاوه دو هزار سرباز روسی برای سرکوب اعتراضات خیابانی به کار گرفته شد که منجر به کشته شدن نزدیک به ۵۰۰۰ نفر گردید. دیگر زمان اعتراضات سی تیر نیست که با کشته شدن کمتر از صد نفر دولت عوض شود. در اعتراضات آبان در ایران نزدیک به صد هزار سرباز بسیجی آماده برای سرکوب در بیش از ۱۵۰ شهر استفاده شد و برای سرکوب جنبش سبز، احمدی‌نژاد گفت «شما هنوز کجا نیروی بسیج را دیده‌اید که می‌تواند فقط ده هزار موتورسوار وارد میدان کند؟»

به غیر از نیروهای نظامی دولت‌ها، نیروی اقتصادی آن‌ها را هم باید در نظر گرفت. دیگر زمان ناصرالدین‌شاه نیست که همه‌ی نفت ایران را در مقابل ۵ میلیون سکه برای سی سال بفروشد. امروز دولت صاحب ۵ میلیارد سکه است.

به هر حال از نظر این جامعه‌شناسان ماهیت دولت امروز با ماهیت دولت دیروز فرق کرده است و موضوعات ذکر شده نمود تغییر ماهیت در این دولت‌ها می‌باشد.

۲. استفاده از برندهای تجاری؛ عامل دوم که برای خاموش کردن اکثریت مورد استفاده قرار می‌گیرد، از نظر این جامعه‌شناسان، استفاده‌ی سرمایه‌داری از برندهای تجاری است. امروزه شخصیت انسان‌ها برندهای تجاری مورد استفاده‌ی آن‌ها سنجیده و شناخته می‌شود. فلان شخص با داشتن ماشین BMW، ساعت رولکس یا کت و شلوار D&G و کفش GP ایتالیایی معرفی می‌شود. مجموعه‌ی این برندها شخصیت و هویت شخص را در دنیای جدید تعیین می‌کند. در هنگ‌کنگ استفاده از گوشی اپل یکی از شاخصه‌های شخصیت افراد است.

به هر حال برندهای تجاری جدا از ماهیت سرمایه‌، کاملاً با استقلال خود می‌رود تا بر بشر قرن بیست و یکم سیطره پیدا کند. یکی از خبرها در جنگ اوکراین، مارک کاپشن پوتین بود. چیزی که گویی همان قدر مورد توجه بود که کشتار مردم در جنگ. امروزه به قول کارل سندبرگ شاعر امریکایی

« وقتی وارد خیابان‌های نیویورک می‌شوی
گرداگرد تو تابلوهای نئون برندهای مختلف با مساحت صد متر مربع و بیشتر میبینید
کوکاکولا.. اپل .. مک‌دونالد
تو که وارد این خیابان می‌شوی به بی‌مقداری خود پی می‌بری
تمام ثروت تو به اندازه‌ی یک لحظه مصرف برق این تابلوها نیست
اما مهم‌تر از همه تو تابلوها را می‌بینی ولی صاحبان آن‌ها را نمی‌شناسی
هویت تو زائل می‌شود و چهره‌ی صاحبان این برندها هم برای همیشه مخفی می‌ماند»

و این جامعه‌شناسان چنین نتیجه می‌گیرند که انسان مدرن، بدون هویت ترحم‌انگیز است و همچنین در نمایشنامه‌ی کرگدن یونسکو، همه باید کرگدن شوند.

اما نتیجه‌ی سیاسی این نظریات به یک چیز ختم می‌شود: «انقلاب و خشونت ناممکن است. اصلاحات تدریجی مطابق قانون لازم است». این متفکرین دلیل خاموشی این اکثریت بندگان را در دو چیز می‌دانند:

۱. حذف اتوپیا از اندیشه‌ی انسانی

در دوران پیش از سرمایه‌داری، حداقل برای توده‌های در بند، یک اتوپیای مذهبی وجود داشت. بالاخره دوباره مسیح و ناجی بشر ظهور می‌کند و راه را برای رسیدن توده‌های ستم‌دیده به بهشت هموار می‌سازد. چنین اتوپایی، حتی منجر به پیدایش تاریخ برای قدیسین و پرهیزکاران می‌شود. برای آن‌ها معابد و عبادت‌گاه هم ساخته می‌شود. به هرحال روایت‌های مذهبی به آنان نوید رسیدن به بهشت را می‌دهد و به آن‌ها وعده می‌دهد که در ازاء این بدبختی‌ها و رنج‌ها در آن دنیا برای آن‌ها پاداش منظور شده است.

این اتوپیا در نظام فلسفه‌ی فکری دانشمندان و فلاسفه هم نفوذ کرده بود. چنان که کانت و هگل هم در سخن آخر تسلیم غایت‌گرایی می‌شوند. در فلاسفه‌ی ماتریالیست فرانسوی (ولتر، روسو …)،‌ این اتوپیا، به صورت حاکمیت عقل بر جامعه ظهور می‌کند که باید موجب ساختن جهان بر وفق منافع انسانی گردد. برای این فلاسفه، آزادی لیبرالیستی کلید راه‌گشای رسیدن به این جامعه‌ی عقل‌گرا بود و در حالت افراطی آن، مراجعه به آراء عمومی راه‌گشای مشکلات بود. چنان که نظریه‌ی ژان ژاک روسو چنین بود و امروز بهترین توجیه حکومت‌های سرمایه‌داری است. و دیدیم که آزادی فردی لیبرالیستی انقلاب کبیر فرانسه، بعدها به چه جامعه‌ای با اکثریت بی‌هویت و خاموش شد. نبود اتوپیا، یکی از دلایل خاموشی این اکثریت است.

۲. حذف ایده‌آل‌ها از جامعه‌ی اکثریت

ایده‌آل تصویر ذهنی از واقعیت‌های عینی می‌باشد. یعنی انعکاس جهان خارج در اشکال فعالیت آدمی که به صورت آگاهی و امیال وی می‌باشد. ایده‌آل امری تاریخی، اجتماعی است که حاصل و صورت آفرینش‌های معنوی انسان است. مارکس در کتاب سرمایه می‌گوید «ایده‌آل چیزی نیست جز ماده‌ای که در مغز انسان تعبیه و حک شده است».

هم‌چنان که دیدیم، در مقوله‌ی از خود بیگانگی، محصولات تولید اجتماعی (کار جمعی آدمیان)، چه مادی و چه معنوی، به نیروی اجتماعی که بر افکار و عقاید و امیال انسان‌ها تسلط می‌یابد، تبدیل می‌شود که در نقطه‌ی مقابل آدمیان جای می‌گیرد. نیرویی که آدمیان قادر به کنترل آن نیستند و به طور معکوس از مراحل و جنبه‌های متوالی می‌گذرد که مستقل از خواست و عمل آن‌هاست. در نتیجه به صورت نخستین فرمانروایان آن‌ها در می‌آید.

بدین ترتیب امیال و خواست انسان‌ها در اثر حاکمیت سرمایه و پیدایش از خود بیگانگی به صورت جریان معکوس ظاهر می‌شود که در عوض یاری رساندن به او جهت تعیین اهداف اجتماعی وی را مقید به اطاعت از قوانین خارج از وجودش می‌کند. بدین ترتیب انسان معاصر (اکثریت خاموش) فاقد امیال و ایده‌آل در جهت اهداف خود می‌شوند که باز به همان بی‌هویتی [اکثریت خاموش] می‌رسد.

این نیروی معکوس اجتماعی مستقل از آدمیان در جامعه‌ی جدید، راه را برای حاکمیت خدایگان ناشناس فراهم می‌سازد. به همین جهت لیبرالیسم نمی‌تواند راه‌حلی برای به حرکت در آمدن [اکثریت خاموش] بشود. و باز هم برای متفکرین جامعه‌شناس غربی، برای اکثریت خاموش هیچ راهی جز سازش و مدارا با خدایگان نیست؛ که البته این در مرحله‌ی اول تاریخ است.

ریشه‌های تاریخی این نومیدی نظریه‌پردازان غربی از کجا آمده است؟

پس از انقلاب بلشویکی اکتبر ۱۹۱۷ و شکست انقلاب در آلمان و رخ ندادن انقلاب بلشویکی در هیچ کجای دیگر و فدا کردن انترناسیونال پرولتاریایی به پای انقلاب اکتبر توسط استالین، روشنفکران غربی به این فکر افتادند که آیا نباید از ایده‌ی انقلاب دست شست؟ عده‌ای از آن‌ها چاره‌ی این کار را در بازبینی در اصل و ریشه‌های نظریات مارکس اعلام کردند و خواستار پیچیدن نسخه‌ی جدید برای شرایط اجتماعی جدید شدند. علاوه بر توقف در رخ دادن انقلاب بلشویکی در جهان، موضوع جهان سوم هم مورد توجه قرار گرفت. انقلاب‌های ضداستعماری در کشورهای مستعمره هیچ یک به دموکراسی و یا به یک لیبرالیسم حداقلی منجر نشد و جای حاکمان استعماری را دیکتاتورهای جدید گرفتند. نیروهای آزادی‌خواه سرکوب شدند و این سرکوبی به جز یک استثناء در هند در همه جا ادامه دارد (در اندونزی سوکارنو و سوباندریو، در کره کیم ایل سونگ و خانواده، در آفریقا جمال عبدالناصر و قذافی، در خاورمیانه حافظ اسد، صدام، محمدرضا پهلوی، ضیاءالحق و …). مجموعه‌ی این شکست‌ها تمام امیال آزادی‌خواهانه‌ی جهان را به قهقرا برد. احزاب کمونیست اروپایی یک بار در دهه‌ی ۱۹۷۰ پوست‌اندازی نموده و یوروکمونیسم [که به معنای طرد کامل دیکتاتوری پرولتاریا از برنامه‌ی احزاب کمونیست است] را شروع کردند کسانی همچون جرج ماشه، دبیر کل حزب کمونیست فرانسه و انریکو برلینگوئر دبیر کل حزب کمونیست ایتالیا). این تحول و تغییر استراتژیک چنان تعیین‌کننده بود که اتحادیه‌های کارگری را که بعد از جنگ جهانی دوم با احزاب کمونیست پیوندی ارگانیک داشتند، از زیر نفوذ آن‌ها خارج ساخت؛ و این اتحادیه‌ها کاملاً به مبارزات اکونومیستی کشانده شدند که پس از فروپاشی با شدت بیشتر ادامه یافت. امروز اتحادیه‌ی کارگری در غرب و اروپا به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند که با کارفرمایان برای تنظیم قرارداد جهت دستمزد بیشتر به چانه‌زنی مشغول هستند و به هیچ وجه در آن‌ها روحیه‌ی انقلابی در جهت تغییرات سیاسی وجود ندارد. به نظر می‌رسد که در اثر این تحولات، طبقه‌ی کارگر و نمایندگان آن‌ها در عوض این که به مرحله‌ی خودآگاهی طبقاتی برسند، با عقب‌روی در همان مرحله‌ی در-خود منفعل باقی مانده‌اند.

اما چیزی که هیچ‌گاه در زندگی انسان به بن‌بست نرسیده، معنا بخشیدن به زندگی است. هر چند احزاب کمونیست سنتی به کلی هژمونی خود در مبارزات اجتماعی را از دست داده‌اند، اما هنوز انواع مبارزات (برای حقوق بشر، حقوق زنان، حق کار، حق آموزش و …) در جریان است. همین مبارزات است که امروزه در انتخابات فرانسه ماهیت تجدید مبارزات را روشن می‌سازد. حزب کمونیست فرانسه پس از جنگ جهانی دوم، دومین حزب بزرگ فرانسه بود و مبارزات کارگری و اجتماعی را سازمان‌دهی می‌کرد. بعد از ۱۹۷۰ و پس از فروپاشی، میزان حق رأی ۲۱ درصد آن به ۵ درصد کاهش می‌یابد. اما مجموع آراء نیروهای چپ در انتخابات اخیر به ۲۱ درصد می‌رسد. این مبارزات متحد نیروهای چپ، خون جدیدی است که در بدنه‌ی این اکثریت خاموش جاری می‌شود و علاوه برآن، مبارزات چپ‌های جدید، حرف خود را در کف خیابان می‌زند (جلیقه‌زردها، جنبش مانهاتن و ..). و این تنها راه مبارزه است که باید ازتمام انواع مبارزات حمایت شود و آن‌ها را ارتقاء بخشید. این جویبارهای جدا از هم در مبارزات اجتماعی و سیاسی لاجرم و به حکم ماتریالیسم تاریخی با یکدیگر وحدت یافته و رودخانه‌ای بزرگ خواهند ساخت. رودخانه‌ای که باید به اقیانوس آزادی و عدالت برسد. پس:

«از هر مبارزه‌ی مردمی، هر چند کوچک حمایت کنیم»

مردم ایران به خاطر وابستگی جمهوری اسلامی به سیاست خارجی دولت روسیه نباید هزینه تجاوز روسیه به اکراین را بپردازند!

درحالی که مذاکرات برجام بر اساس اظهارات نمایندگان شرکت کننده در گفتگوی‌های وین به مراحل پایانی نزدیک میشود، لاوروف ناگهان شرط جدیدی درارتباط با توافق روسیه برای بازگشت به برجام اعلام کرده است. او صریحاً اعلام کرد «روسیه از دولت آمریکا «ضمانت‌های کتبی» می‌خواهد برای آنکه تحریم‌های کشورهای غربی علیه روسیه به همکاری این کشور با ایران و در رابطه با احیای برجام لطمه نخواهد زد. ». بلینکن وزیر خارجه آمریکا این شرط روسیه را رد کرد و گفت که تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه در ارتباط با حمله به اوکراین ربطی به مذاکرات برجام ندارد.

مذاکرات برجام بویژه در دوره پس از به دست گرفتن مسئولیت مذاکره توسط دولت رئیسی، پیشکار گوش بفرمان رهبر جمهوری اسلامی، نشان دهنده وابستگی کامل دولت جمهوری اسلامی درعرصه سیاست خارجی به دولت روسیه است به طوری که اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین عملاً به ولی همه کاره هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی مبدل شده و هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی را زیر سایه خود قرار داده است.

با تجاوز نظامی روسیه به اکراین و قرار گرفتن جمهوری اسلامی در جبهه دولت روسیه و حمایت گاه آشکار، گاه ضمنی از تجاوز روسیه اکنون نوبت باج خواهی دولت روسیه در ارتباط با توافق برجام فرا رسیده است. دولت روسیه که ازمجموعه تحریم‌های فلج کننده رقبای امپریالیست خود در ارتباط با صدور نفت و گاز و سایر منابع و کالاهای صادراتی روسیه بیمناک است و بویژه از آن هراس دارد که با توافق برجام، ایران بتواند با ذخایر کنونی و بازگشت دوباره به ظرفیت تولید قبل از تحریم ها، کمبود بازار جهانی انرژی و بویژه نیاز به انرژی کشورهای اروپائی را جبران کند، اکنون علناً شروع به سنگ اندازی در برابر نهائی شدن توافق برجام کرده است.

تردیدی نیست که جمهوری اسلامی و در راس آن خامنه‌ای رهبر رژیم مسئول بحران اقتصادی کنونی و عواقب مصیبت بار آن است. بحرانی که اقتصاد ایران را در روند فروپاشی قرار داده و دربستر آن تورم بیش از چهل درصدی (تنها بر مبنای ارقام رسمی) قدرت خرید مردم ایران را به طور مداوم بلعیده و بیکاری، حاشیه‌شدگی و فقرزدگی را روز به روز گسترش می‌دهد. اما علاوه بر همه این مصائب، جمهوری اسلامی با قمار هسته‌ای خود نه فقط ضربه‌ای هولناک و جبران ناپذیر (که براساس برخی برآوردها خسارت آن به حدود دو تریلیون دلار میرسد) به اقتصاد ایران وارد ساخته بلکه در یک سال اخیر، که شرایط برداشته شدن تحریم‌ها و توافق هسته‌ای وجود داشت، با بهانه تراشی‌ها و فوت وقت، تحمیل مصائب عظیم اقتصادی به گرده اکثریت مردم ایران را تداوم بخشیده است. و اکنون نیز تلاش میکند تا پرده آخر این تراژدی را با تن دادن به باج خواهی پوتین و شرکاء تکمیل کرده و مردم ایران را بار دیگر از فرصت برداشته شدن تحریم‌های فلاکت زای کنونی محروم سازد.

در پرتو رویدادهای اخیر ماهیت واقعی سیاست «نگاه به شرق» خامنه‌ای و تبدیل جمهوری اسلامی به زائده سیاست‌های دولت پوتین و منافع الیگارش‌های فاسد حاکم بر روسیه بیش از پیش آشکار می‌شود. عملکرد رژیم جمهوری اسلامی همچنین افشاگر دروغین و توخالی بودن شعار «نه شرقی نه غربی» سران رژیم جمهوری اسلامی است که تلاش می‌کردند خود را دولتی مستقل از قدرت‌های سلطه‌گر جهان معاصر و وابستگی به آن‌ها جلوه دهند. هزینه هولناک این وابستگی امروز خود را به صورت فشار اقتصادی عظیم و خرد کننده بر اکثریت مردم ایران و به فلاکت کشاندن آن‌ها نشان می‌دهد.

از نظر سازمان ما، سیاست خارجی ایران باید بر مبنای‌ عدم وابستگی و عدم تعهد به هیچ کدام از بلوک‌های رقیب جهانی و منطقه‌ای تنظیم شود تا بتواند با تضمین استقلال کامل و واقعی، از امکانات و مزایای رابطه با اکثریت کشورهای جهان هم برخوردار شود. میراث برجسته انقلاب مشروطه علیه نفوذ قدرت‌های خارجی و وابستگی به دربارهای روس و انگلیس که در جنبش ملی شدن نفت علیه غارت منابع نفتی کشور توسط امپریالیسم انگلیس و آمریکا و باج خواهی امتیاز نفت شمال توسط دولت شوروی به بلوغ و فراز جدیدی دست یافت و در پی آن جنبش فدائی که پرچم استقلال و عدم وابستگی به بلوک‌ها را برافراشته بود از موارد تاریخی الهام بخش در اثبات پیشینه تاریخی این سنت اصولی و راهگشا است. سنتی که هم سلسله پادشاهی پهلوی و هم رژیم جمهوری اسلامی به خاطر ماهیت ضدمردمی هر دو نظام اولی با وابستگی به قدرت‌های جهانی غرب و دومی با دخیل بستن به قدرت‌های سلطه‌گر شرق، آن را پایمال کردند.

نیروهای به اصطلاح «محور مقاومتی» (چپ، راست و یا با هر هویت سیاسی) تلاش می‌کنند با استناد به سیاست‌های امپریالیستی و سلطه جویانه دولت آمریکا و متحدان، گسترش بی‌وقفه ناتو پس از پایان جنگ سرد و محاصره روسیه از طریق کشورهای عضو ناتو در همسایگی بی‌واسطه روسیه، نظامی‌گری افسارگسیخته دولت آمریکا و متحدانش، نفوذ نیروهای راست افراطی در اکراین، نقض حقوق استان‌های اکراین با اکثریت روس تبار و… تجاوز روسیه به اوکراین را توجیه، تعدیل و یا تلطیف کنند. تردیدی نیست که هیچ کدام از دلائل اقامه شده توسط این جریان‌ها نمی‌تواند توجیه کننده نقض آشکار حق حاکمیت ملی مردم اکراین باشد که طی چند روز اخیر ابعاد فاجعه بار و ویرانگر تجاوز روسیه را در برابر چشم جهانیان تجربه می‌کنند. ابعاد مخرب این گونه سیاست‌ها در دفاع حزب توده از امتیاز نفت شمال، حزب توده و اکثریت در دفاع از جمهوری اسلامی در وابستگی و دنباله روی از سیاست خارجی دولت شوروی به محک تجربه خورده و چهره کریه و خیانت بار خود را نشان داده است. سازمان ما از بدو تاسیس خود افشاء این سیاست‌ها و نیروهای حامل آن‌ها را یکی از اصول پایدار و تعطیل‌ناپذیر خود می‌دانسته و می‌داند.

به خاطر دخیل بستن جمهوری اسلامی به دولت روسیه مردم ایران نباید هزینه تجاوز روسیه به اوکراین را از طریق ادامه تحریم‌ها و افزایش فشارهای خردکننده و فلاکت بار اقتصادی بپردازند.

ما حمایت انترناسیونالیستی‌مان را از جنبش ضد جنگ بویژه در روسیه و در سراسر جهان در مخالفت با تجاوز نظامی روسیه، درخواست خروج فوری ارتش روسیه از اکراین، برقراری صلح، عدم پیوستن اکراین به ناتو، به رسمیت شناختن حق تعیین سرنوشت ملیت‌های تحت تبعیض در اکراین و تامین یک نظام فدرال دمکراتیک اعلام میکنیم.

دولت‌های اروپائی و بویژه همسایگان اکراین مانند لهستان به خاطر سیاست انزوای روسیه به طور سخاوتمندانه درهای خود را بر روی پناهندگان اکراینی که از کشتار ماشین جنگی روسیه فرار می‌کنند گشوده‌اند. اما این استقبال و ارائه خدمات و تسهیلات که بسیار بموقع و ضروری است تبعیض اعمال شده به پناهندگان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریفا توسط همین دولت‌ها و معیارهای دوگانه آن‌ها را برجسته ساخته است. تردیدی نیست که این وظیفه همه نیروهای مترقی، آزادیخواه و بویژه سوسیالیست است که از برابری حق پناهندگی برای همه دفاع کرده و خواهان رعایت این حق انسانی بطور یکسان شوند.

ما همچنین قویاً از کارزاری که در اکراین از نیروهای سوسیالیست مستقل، اتحادیه‌های کارگری و جنبش‌های اجتماعی و مدنی ایجاد شده است، حمایت میکنیم.
www. ukrainesolidaritycampaign. org

کاخ و کلبه، یکسان نمی‌اندیشند. صدای پوتین صدای برخاسته از کاخ است نه صدای کارگران، زحمت‌کشان و فرودستان. صدای میلیاردرهایی که دستاوردهای کشور شوراها را بین یکدیگر تخس کرده‌اند. وارثان ناحقی از جمله پوتین، علیشیر عثمانوف، ولادیمیر لیسین،‌ رومن آبراموویچ، دمیتری ریبولوفلف و دیگرانی که با مصادره‌ی منابع پهناورترین کشور جهان، هر روز بر ثروت و قدرت خود می‌افزایند. کافی است بدانیم که ۳۵ درصد ثروت این کشور تنها متعلق به ۱۱۰ نفر است (گاردین). این حقیقت آشکار می‌کند که سیادت و سیاست روسیه از چه جایگاه طبقاتی‌ای صادر می‌شود و منافع چه گروهی را دنبال می‌کند.

تاریخ صحنه‌ی نبرد نیروهای بالنده و میرنده است و هر گروه و مکتب و اندیشه ناگزیر است که تنها به یکی از این دو جریان بپیوندد. از نگاه تاریخی-طبقاتی باید دانست که پوتین و همپالگی‌هایش به کدام اردوگاه تعلق دارند؟ آیا رو به بالندگی و پیش بردن تاریخ هستند؟‌ آیا رو به افول و زوال هستند و یا این که سعی در حفظ شرایط موجود و تغییر آن در جهت منافع خود دارند؟ از نظر نگارنده پوتین در جهت بالندگی تاریخ حرکت نمی‌کند. در میان نیروهای چپ بسیار این مغالطه دیده می‌شود که پوتین را در هیئت استالین تجسم می‌کنند و از این منظر به تأیید مواضع او گرایش دارند. در این جا باید تذکر داد که استالین یک دیکتاتور بود. از ابزار کشتار و سانسور و ایجاد خفقان استفاده کرد که تا ابد لکه‌ی ننگی بر دامان او خواهد ماند. همچنان که پوتین و هیتلر. اما یک تفاوت ماهیتی بین استالین از یک طرف و پوتین و هیتلر از سوی دیگر وجود دارد. استالین در جهت بالنده‌ی تاریخ حرکت می‌کرد. در حالی که هیتلر و پوتین تلاش دارند تاریخ را به عقب بازگردانند. هم‌چنان که خمینی از قبرستان تاریخ برخاسته بود و بسیاری از نیروهای چپ از جمله توده خاستگاه تاریک‌اندیش او را بازنشناختند. زبان امریکاستیز خمینی پیراهن عثمان شده بود تا جایی که دشمنی با امریکا ارتجاع خمینی را از یاد دور نگه دارد.

دو – جنگ پیش‌گیرانه یا توهم وتوطئه برای امیال عظمت طلبانه

آن چه در توجیه حمله‌ی پوتین به اکراین مطرح می‌شود عبارت مغالطه‌آمیز «جنگ پیش‌گیرانه» است. جنگ پیش‌گیرانه عبارتی است نو که در توضیح وقایع تاریخی قصد پیشدستی دارد و در هیچ یک از آثار کلاسیک و نو هم دیده نمی‌شود. شاید نزدیک‌ترین مفهوم به این عبارت این جمله‌ی متداول باشد که «بهترین دفاع، حمله است». اما این دفاع تنها برای دفاع از خانه و جان مردم در مقابل دشمن متجاوز معنی پیدا می‌کند که جنگی شرافتمندانه است. اما «جنگ پیش‌گیرانه» عبارت توجیه‌گرانه‌ای است که با استفاده از آن می‌توان انتظار داشت که غیر از اکراین، لازم است پوتین مثلاً به مکزیک هم حمله کند. چرا که مکزیک هم توانایی تولید سلاح اتمی را دارد و این یک خطر بالقوه برای روسیه است. این زنجیره‌ی احتمالات می‌تواند ادامه داشته باشد و «جنگ پیش‌گیرانه» برای همه‌ی این احتمالات قابل اعمال است.

در همین زمینه در جنگ ایران و عراق، پس از فتح خرمشهر، حالت دفاعی جنگ از میان رفت و بیشتر تجاوزکارانه و توسعه‌طلبانه بود که نیروهای داخلی و خارجی را فرسوده می‌کرد. اما توجیه حکومت برای جنگ این بود اگر صدام به حال خود رها شود، با بازیابی توان نظامی دوباره حمله خواهد کرد و بهتر است که ما راه کربلا و قدس را پیش بگیریم. شعار «جنگ پیش‌گیرانه» در آن زمان نتایج فاجعه‌آمیزی به همراه داشت که در نهایت امر، مشخص بود که چنین توجیهی تنها یک بازی تبلیغاتی برای پیشبرد منافع سیاسی پشت پرده است. سیاست «جنگ پیش‌گیرانه» چیزی نیست مگر پیگیری منافع طبقه‌ی حاکم به مقتضای مکان و زمان. حکومت‌هایی که خود را مسئول منافع توده‌های مردم، کارگران و زحمت‌کشان و مستضعفان معرفی می‌کنند، آن‌ها را برای رسیدن به منافع خود به کار می‌گیرند و برای حصول آن گاهی دست به «جنگ پیش‌گیرانه» می‌زنند. «جنگ پیش‌گیرنه» درکی توطئه‌گرانه از وقایع دارد و برای فرار از بازخواست همیشه دست به دامن بحران‌سازی می‌شود تا به واسطه‌ی آن منافع خود را دنبال کند.

سه – مضمون جنگ

(زحمتکشان جهان متحد شوید ونه این که در جنگ‌های امپریالیستی، ناسیونالسیم افراطی، عظمت طلبانه و… شرکت کنید و یکدیگر را بدرید.)

برای شناخت مضمون جنگ، باید به سوال‌هایی در مورد آن پاسخ داد. در جهت منافع چه کسی است؟ از سوی چه کسی است؟ با چه انگیزه‌ای شروع شده است؟ از کدام طبقه برخاسته است؟ در تاریخ سابقه‌ی جنگ‌های رهایی‌بخش بسیار است. جنگ‌هایی بر علیه کشورهای استعماری از جمله هلند و پرتغال و فرانسه و اسپانیا و انگلستان و غیره. در جنگ‌های استعماری و رهایی‌بخش چپ‌ها حتی گاهی با ناسیونالیسم محلی متحد شده‌اند و بساط استعمار را در هم شکسته‌اند. در این زمینه نقش شوروی در تاریخ به عنوان عنصر حامی و کمک‌کننده بسیار قابل توجه است. جنگ‌هایی با این مضمون و همین‌طور با مضمون طبقاتی که رهایی طبقه‌ی فرودست از طبقات استثمارگر را به دنبال دارند شریف و افتخارآمیزند. اما جنگ‌های امپریالیستی که برای تقسیم جهان به راه می‌افتند، ماهیت و مضمونی به کلی متفاوت دارند.
در جنگ جهانی اول، حزب سوسیال دموکرات آلمان دچار انشعاب شد. انشعابی بر این اساس که راست‌ها اصرار بر دفاع از میهن داشتند و دیگران از جمله رزا لوگزامبورگ و کارل لیبکنشت جنگ را به زیان طبقه‌ی کارگر می‌دیدند. شعار طلایی رزا لوگزامبورگ و یارانش این بود که «مارکس می‌گوید: کارگران جهان متحد شوید! نه این که در جنگ‌های امپریالیستی شرکت کنید و یکدیگر را بکشید». در انقلاب بلشویکی هم لنین جنگ جهانی اول را امپریالیستی می‌دانست و می‌گفت «سربازها باید از جبهه‌ها بازگردند» که تأکید او بر سربازان (و نه فرماندهان و عالی‌رتبگان) نکته‌ی مهمی است که برخاسته از شعار همیشگی او یعنی «کارگران، کشاورزان، سربازان» بود. سربازانی که با بازگشت اسلحه به سوی تزار چرخاندند و حکومت را در دست گرفتند.

جنگی که پوتین شروع کرده است هم از این دست است. جنگی نه به نفع طبقه‌ی کارگر روسیه است و نه طرفدار زحمت‌کشان اکراین. جنگی است برای تقسیم جهان. برانگیخته شدن احساس انترناسیونالیستی و پرولتری در حمایت حمله‌ی پوتین به اکراین موضعی اگر نه مغرضانه، به شدت ارتجاعی و ناآگاهانه است.
این مدعیان آزادی‌خواهی همان‌هایی هستند که برای بهبود شرایط به رهبر نامه می‌نویسند. به دنبال عقلای حوزه و اصولگرا می‌گردند. اصلاح‌طلب را تقویت می‌کنند و به طور خلاصه در زمین قدرت بازی می‌کنند.

خدمت به طبقه‌ی کارگر جهانی، تلاش برای به قدرت رسیدن طبقه‌ی کارگر خودی در کشور خودش است. در ایران باید پیوند کارگران فولاد به کارگران هفت‌تپه شکل بگیرد. هفت‌تپه به پیمانی‌ها. کارگران به کشاورزان. کشاورزان را به معلمان و …

چهار – خودمختاری

اتحاد داوطلبانه وآگاهانه اقلیت های قومی از یکطرف و برسمت شناختن تمام حقوقشان از جمله حق جدائی ،فقط وفقط ضامن یک وحدت پایدار اشت ونه سر کوب که در خدمت تجزیه طلبی است.

باید دانست که خودمختاری حق مردم هر سرزمینی است. چنان که این حق در زمان لنین در مورد اکراین به رسمیت شناخته شد. هر چند استفاده از این حق غالباُ در جهت منافع مردم نبوده است ولی باطل دانستن آن مذموم و ناکاراست. یکی از توجیهات پوتین برای حمله به اکراین، این است که قائل به هویتی به نام هویت «روس» می‌باشد که اکراین را پیش از این در دامن خود داشت و می‌بایست آن را دوباره به دست آورد. این درست مانند این است که امروزه ما ایرانیان خجند و بخارا را جزئی از سرزمین خود بدانیم و در صدد برآییم آن را به جایگاه پیشینش بازگردانیم.

پنجم – گسترش ناتو

ناتو بازوی نظامی ونگهبان سیستم منحط سرمایه داری به رهبری آمریکاست وخفه کردن هر صدائی علیه استثمار جزء وظایف آن است. نمی‌توان از ناتو انتظار داشت که به سوی سرزمین‌های تازه‌تر دست‌درازی نکند چرا که این خواسته با اساس و فلسفه‌ی وجودی آن هم‌خوانی ندارد. بلوک‌های نظامی و اقتصادی از جمله ناتو، همیشه سعی در به دست آوردن منابع گسترده‌تر برای رسیدن به سود بیشتر داشته‌اند. این موجودیت‌ها در دل سیستم سرمایه رشد کرده‌اند و نمی‌توان از آن‌ها رفتاری انسان‌محور انتظار داشت چرا که بر محوریت سود شکل گرفته‌اند. سودی که با تضعیف رقبا و گسترش بیشتر تضمین خواهد شد. گسترده شدن چتر ناتو یعنی در دسترس بودن منابع بیشتر برای قدرت‌هایی که در این ساختار عمل می‌کنند.

ناتو در زمان اتحاد شوروی تنها به این خاطر به محدود کردن سلاح‌های اتمی تن داد که در موازنه‌ی قدرت با بلشویک‌ها قرار داشت. رقیبی داشت که آن را به عقب براند. در غیاب چنین نیروی موازنه‌گری نمی‌توان انتظاری غیر از گسترش یافتن از این جونده‌ی سیری‌ناپذیر داشت.

ششم – نتیجه

نکته‌ی اساسی در این مورد، دفاع به موقع و آگاهانه در مقابل قدرتی مثل ناتو است. زمانی که بتوان توده‌های زحمت‌کش و افکار عمومی را برای دفاع از منافعشان متقاعد کرد. نه در حمایت از چیزی مثل حمله‌ی روسیه به اکراین که تنها حامیانش کره‌ی شمالی و دیکتاتوری مانند بشار اسد است. آنان که این جنگ را به نفع طبقات محروم می‌شمارند باید بدانند که نتایج این جنگ تا به حال این چنین بوده:

امریکا که هژمونی خود را از دست داده بود و تا اندازه‌ای در معادلات بین‌المللی تحقیر شده بود، به دنبال این جنگ به جایگاه قدرت خود بازگشته است.
اروپا که در عرصه‌های مختلف دچار اختلافات با امریکا و حتی اختلافات داخلی شده بود، دوباره با امریکا پشت سنگر ناتو متحد شده است.
متحد شدن ناتو و خطر احتمالی جنگ، حتی برخی از کشورهای سابقاً بی‌طرف مثل سوئد و فنلاند را به فکر پیوستن به آن انداخته است.
امیدواریم جریان تاریخ به نفع زحمت‌کشان سراسر جهان پیش برود. به قول مارکس «اگر کنار روخانه بایستید و کمی صبر کنید، نعش دشمنانتان را بر آب خواهید دید».

پس از یک دوره تنش و بحران میان روسیه و اوکراین طی هفته های اخیر، در ۲۴ فوریه ولادیمیر پوتین رسماً حمله نظامی روسیه به این کشور را تحت عنوان “عملیات ویژه در دنباس” اعلام کرد. پس از این دستور، ارتش روسیه از چند جبهه زمینی و از جبهه هوائی عملیات نظامی در اوکراین را آغاز کرد. بر خلاف نام “عملیات ویژه دنباس” تهاجم ارتش روسیه شامل یک حمله عمومی به اوکراین است که تناسبی با نام عملیات یا حمایت از” جمهوری های خلق” دونتسک و لوهانسک ندارد. چند روز قبل از آغاز تهاجم، ولادیمیر پوتین در سخنانی، بخشی از اهداف خود از عملیات نظامی کنونی در اوکراین را روشن ساخت. او اعلام کرد که اوکراین بخشی جدائی ناپذیر از روسیه بوده و موجودیت کنونی آن بیش از یک کشور جعلی نیست که لنین خالق آن درجریان انقلاب اکتبر بوده است. بنابراین هیچ تردیدی نمی توان داشت که حمله کنونی قوای نظامی روسیه، نقض آشکار و خشن حق حاکمیت اوکراین است که به مدت هفتاد سال یکی از جمهوری های پانزده گانه اتحاد جماهیر شوروی بود و پس از فروپاشی اتحاد شوروی به عنوان یک کشورمستقل، استقلال آن حتی از سوی دولت روسیه به رسمیت شناخته شد.

جنگ کنونی در اروپا پس از بحران فروپاشی و تجزیه یوگسلاوی، یکی از بزرگترین بحران هائی است که اروپا پس از جنگ جهانی دوم تجربه می کند. این بحران را باید در بستر سیاسی وضعیت ژئوپلیتیک معاصر و تصویر بزرگی که این بحران مولود آن است، مورد ارزیابی قرار داد. دولت آمریکا و متحدانش، پس از فروپاشی اتحاد شوروی و بلوک شرق و تبدیل دولت آمریکا به عنوان تنها ابرقدرت جهانی، تلاش برای گسترش و تحکیم هژمونی آمریکا را در دستور کار سیاست های جهانی خود قرار دادند. مقابله و مهار احتمالی سربرآوردن مجدد روسیه و تبدیل چین به ابرقدرت اقتصادی قرن بیست و یکم به عنوان قدرت های رقیب سرمایه داری و امپریالیستی از مبانی بنیادی این استراتژی بود که علیرغم همه افت و خیزها همچنان ادامه دارد. گسترش ناتو پس از انحلال پیمان ورشو، چهارده کشور و از جمله کشورهای اروپای شرقی را در بر گرفت. علاوه بر آن جرج بوش در کنفراس بخارست درسال ۲۰۰۸ از کشورهای اوکراین و گرجستان خواست تا به پیمان ناتو بپیوندند. این اقدامات بخشی از استراتژی انزوای روسیه و کنار نهادن این کشور از معماری امنیت اروپا در دوره پس از جنگ سرد بود. عکس العمل این سیاست ها در تحولات داخلی روسیه، تقویت ناسیونالیسم جریحه دارشدۀ روسی و عروج پوتین و گسترش موقعیت استبدادی او در برچیدن هر چه بیشتر آزادی های سیاسی و دمکراسی در روسیه و مبدل شدن به مستبد مادام العمر به مدد سوار شدن بر موج این احساسات ناسیونالیستی و شوونیستی بود.

یکی از ادعاهای پوتین درتهاجم نظامی به اوکراین، دفاع از حق تعیین سرنوشت مردم روس ایالت های دونتسک و لوهانسک دربرابر نسل کشی دولت مرکزی و نقض حقوق آن ها در استفاده از زبان مادری و خودمختاری های منطقه ای می باشد. پس از ظهور جنبش “میدان” در اوکراین که موجب سقوط یاناکویچ و فرار وی به روسیه شد، نیروهای راست افراطی نقش مهمی در حیات سیاسی اوکراین پیدا کردند. با ورود جریانات و نمایندگان این دسته بندی ها در دولت مرکزی و سایر نهادهای حکومتی، و با دمیدن در تنور ناسیونالیسم افراطی و شبه فاشیستی اوکراینی، نقض حقوق ملی و منطقه ای ایالت های دونتسک و لوهانسک تشدید شد. فشار ناسیونالیست های افراطی اوکراینی باعث شد دولت اوکراین توافق دوازده ماده ای مینسک در سال ۲۰۱۴ را عملی نسازد. توافقی که در آن دولت اوکراین متعهد شده بود با به رسمیت شناختن حقوق این ایالت ها، شکلی از مشارکت آن ها در یک نظام فدرال را به پذیرد. روشن است که حق تعیین سرنوشت و از جمله حق جدائی یکی از حقوق دمکراتیک و مسلم ایالت هائی مانند دونتسک و لوهانسک است. اما این حق در شرایطی می تواند به شکل واقعی عملی شود که آزادی های کامل سیاسی و تضمین شده برای همه شهروندان در این نوع تصمیم گیری حیاتی و سرنوشت ساز وجود داشته باشد. اما در تمام این دوره، پیش شرط های دمکراتیک برای عملی ساختن این حقوق وجود نداشته است؛ زیرا اولآ؛ هشت سال جنگ این ایالت ها با دولت مرکزی که تلاش کرده با کمک حامیان خارجی خود حقوق ساکنان این ایالت ها را به شکل نظامی سرکوب کرده و هر دو منطقه را درساختار دولتی ادغام کند و ثانیآ؛ دخالت و حمایت روسیه از این ایالت ها و تبدیل آن ها به مهره ها و وابستگان سیاست فشار به دولت مرکزی اوکراین و ثالثآ؛ سرکوب مخالفان و اپوزیسیون در درون این ایالت ها توسط نخبگان حاکم، ملزومات واقعی حق تعیین سرنوشت را از میان برده است. این ایالت ها که اکنون نام جمهوری های خلق بر خود نهاده اند، عملاً به دست نشاندگان و مهره های بازی سیاست خارجی پوتین تبدیل شده اند که سرنوشت نهائی آنها شاید ادغام در روسیه باشد.

تهاجم نظامی روسیه تا هم اکنون انزوای بی سابقه و نیز عواقب فاجعه باری برای روسیه و سیاست های پوتین در پی داشته است. درست برخلاف ارزیابی های پوتین و شرکاء، دولت آمریکا با استفاده از فرصتی که تهاجم نظامی روسیه به وجود آورد، توانست پیمان ناتو را تقویت کرده و سرکردگی آمریکا بر اتحاد اتلانتیک شمالی را تحکیم بخشد. اکنون بسیاری از کشورهای اروپای شرقی و مرکزی از ترس تهاجم روسیه احساس نیاز بیشتری به پیمان ناتو می کنند. حتی در کشورهائی مانند فنلاند و سوئد که ده ها سال سیاست قاطع بی طرفی در پیوستن به پیمان ناتو را در پیش گرفته بودند، فشار برای پیوستن به این پیمان نظامی افزایش یافته است. اکنون در همه کشورهای اروپائی و از جمله آلمان، نیرومندترین کشور اتحادیه اروپا، سخن از افزایش سهم کشور در بودجه نظامی ناتو و هزینه های بیشتر نظامی است. اولاف شولتز صدراعظم آلمان در پارلمان این کشور اعلام کرد که دولت او صد میلیارد یورو برای خرید تسلیحاتی نظیر هواپیمای بمب افکن اف-۳۵ ساخت آمریکا و نیز پهپادهای اسرائیلی در تقویت زرادخانه تسلیحاتی ناتو و نوسازی ارتش آلمان برای بازداری روسیه اختصاص داده است. او همچنین تاکید کرد که از این پس بودجه بخش نظامی کشور به دو درصد تولید ناخالص داخلی افزایش خواهد یافت که عملآ به معنای دو برابر بودجه ارتش خواهد بود. این هزینه های عظیم نظامی طبعآ به صورت کاهش بودجه تامین اجتماعی و اعمال سیاست های ریاضت اقتصادی، زندگی مزد و حقوق بگیران و طبقات متوسط جامعه را به شدت تحت فشار قرار خواهد داد.

اقدام نظامی روسیه، همچنین اتحادیه اروپا و در راس آن، آلمان و فرانسه را هر چه بیشتر به زیر چترهژمونی دولت آمریکا سوق داده است. دولت آلمان برای اولین بار پس از جنگ جهانی دوم، ممنوعت صدوراسلحه به مناطق جنگی را نقض کرده و ارسال اسلحه به اوکراین را آغاز نموده است. بدین ترتیب به یکی از تامین کنندگان اسلحه برای مقاومت اوکراین علیه روسیه تبدیل شده است. همچنین تهاجم روسیه موجب شد که آلمان صدور مجوز بهره برداری و انتقال گاز روسیه توسط لوله انتقال «نورد استریم دو» را متوقف سازد. همه روسای جمهور آمریکا در سالیان گذشته علیرغم فشارهای شدید، قادر نگشتند تا روند ساختن و بهره برداری از خط لوله «نورداستریم دو» توسط دولت آلمان را متوقف سازند. دولت های اروپائی همراه آمریکا و دیگر متحدان جهانی آمریکا، انواع تحریم های اقتصادی، مالی و تکنولوژیک علیه روسیه را اعلام کرده اند که مسلماً در طول زمان اثرات فلج کننده ای بر اقتصاد روسیه خواهد داشت.

روسیه در دوره پس از فروپاشی اتحاد شوروی درطی سه دهه به یک قدرت سرمایه داری انگلی مبدل شده است. این تحول در بستر یکی از سریع ترین روندهای انباشت سرمایه از طریق سلب مالکیت عمومی عملی شده که طی آن دارائی های عمومی پهناورترین کشور جهان که از منابع و ثروت های عظیم طبیعی برخوردار است، توسط الیگارشی حاکم مصادره و غارت شده و به ثروت خصوصی ابرثروتمندان تازه به دوران رسیده یا الیگارش ها مبدل شده است. در مقایسه با قدرت های رقیب، وجه مشخصه ساختار سرمایه داری حاکم بر روسیه، نقش بزرگ بخش دولتی در هموار کردن این روند انباشت و تامین حاکمیت انحصارات دولتی، نیمه دولتی و خصوصی بر اقتصاد است. از جمله وجه مشخصه نظم امپریالیستی حاکم در روسیه، برخورداری از قدرت نظامی طراز اولی است که میراث انتقال یافته از دوره اتحاد شوروی است که به روسیه جایگاه یک ابرقدرت نظامی و اتمی طراز اول را می دهد. روسیه همچنین یکی از بزرگترین سازندگان و صادرکنندگان اسلحه در سطح جهانی(پس از آمریکا) است. علاوه بر آن روسیه با ذخائر بسیار غنی نفت و گاز، یکی از صادرکنندگان و تامین کنندگان اصلی انرژی در سطح جهان است. اما الیگارشی حاکم در طی سه دهه، اقتصاد کشور را در عرصه صنایع مدرن و تکنولوژی مدرن به قهقرا برده است. در حالی که تولید ناخالص داخلی روسیه در دوره اتحاد شوروی یک سوم آمریکا بود، اکنون به یک چهاردهم تنزل یافته است. همین وجه مشخصه ساختار سرمایه انحصاری روسیه است که شکنندگی خود در برابر تحریم های آمریکا و اروپا و دیگر متحدان شان را نشان می دهد. برخلاف تصور پوتین و شرکاء، کاربرد قدرت نظامی در مقابله با گسترش ناتو به مرزهای روسیه نه فقط خصلت بازدارنده نداشته بلکه روسیه را بیش از پیش در عرصه سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و ژئو پلتیک دچار انزوا و شکنندگی می سازد.

حمله روسیه به اوکراین یکی از نمودارهای سرباز کردن بحران ژئوپلتیک در سطح جهانی به عنوان یکی از مولفه های مهم بحران سرمایه داری واقعاً موجود است. اگر چه در طی سه دهه پس از فروپاشی بلوک شرق به خاطر بحران های مرکب و در هم تنیده، نقش بلامنازع آمریکا به عنوان پیروز جنگ سرد درحال کاهش و نزول است، اما دولت آمریکا سیاست ادامه مهار روسیه (رقیب سابق) و چین به عنوان رقیب اصلی قرن جدید را در دستور کار خود قرار داده است. بحران ژئوپلتیک بویژه میان روسیه و ناتو که در دو سوی آن دو ابرقدرت هسته ای قرار دارند، می تواند ابعاد خطرناک و ویرانگری داشته باشد که یکی از نشانه های آن اعلام آماده باش زرادخانه هسته ای روسیه توسط پوتین است.

اردوی کار و زحمت، که برای سوسیالیسم در ایران و جهان مبارزه می کند، مخالف نظامی گری، بلوک بندی های نظامی، زرادخانه های ویرانگر هسته ای و مدرنیزه کردن آن ها( که روسیه و آمریکا و دیگر قدرت های هسته ای آن را همچنان ادامه می دهند) و جنگ های منطقه ای است. پایان جنگ سرد نه فقط نقطه پایان به این سیاست های ویرانگر ننهاده، بلکه دو دهه گذشته شاهد ادامه فاجعه بار و هولناک آن در خاورمیانه، اروپا و آفریقا بوده ایم. ما خواهان خلع سلاح کامل هسته ای، انحلال همه پیمان های نظامی( از جمله ناتو)، نابودی همه سلاح های کشتار جمعی و جهانی بدون جنگ و رقابت تسلیحاتی هستیم، جهانی که با سپردن سرمایه داری به زباله دان تاریخ و پیروزی سوسیالیسم می تواند متحقق شود.

خروج فوری قوای اشغالگر روسیه از اوکراین، عدم پیوستن اوکراین به پیمان ناتو و حفظ بی طرفی این کشور، به رسمیت شناختن حقوق ملی مردم مناطق دونتسک و لوهانسک در شرایط تضمین آزادی های سیاسی، فعالیت همه احزاب و اپوزیسیون در این مناطق برای تصمیم گیری واقعی، برقراری یک نظام فدرالی دمکراتیک در اوکراین مولفه هائی است که راه حل این بحران را تشکیل می دهد.

ما ازجنبش صلح علیه تجاوز نظامی روسیه به اوکراین بویژه در شهرهای روسیه و در سراسر جهان قویاً حمایت می کنیم. جنبش واقعی صلح باید از قرار گرفتن در جبهه قدرت های امپریالیستی ( دولت های آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه، چین،…) بپرهیزد. طرفداری از بلوک های متخاصم که اکنون بر طبل تقویت نظامی گری که حاصلی جز تشدید بحران ژئوپلتیک و جنگ های آینده ندارد، جنبش صلح را از اهداف خود دور خواهد ساخت.

ما سیاست شرم آور رژیم جمهوی اسلامی در توجیه و حمایت از تجاوز نظامی روسیه را قویاً محکوم می کنیم. مردم ایران هزینه های سنگینی در دنباله روی جمهوری اسلامی در زدوبندهای آشکار و پنهان با روسیه در جنگ های خاورمیانه و حماقت سران جمهوری اسلامی در ادامه قمار هسته ای پرداخته اند. چنین موضع گیری های نابخردانه ای بر این هزینه های بی دلیل خواهد افزود

تظاهرات ضد جنگ اوکراین در سن پترزبورگ

منبع سایت نقد اقتصاد سیاسی

در ادامه‌ی انتشار سلسله یادداشت‌ها و مقالاتی که به دنبال تجاوز نظامی پوتین به اوکراین منتشر کردیم، گفت‌وگوی حاضر با ایلیا مات‌ویِف، پژوهشگر و آکادمیسین روس مقیم سن پترزبورگ را می‌خوانیم که در آن برخی تناقض‌ها و تضادهای امروزین جامعه‌ی روسیه و حکومت پوتین را نشان می‌دهد.

مات‌ویف اقتصاد روسیه را اقتصادی گرفتار رکود ساختاری می‌داند که زیر سیطره‌ی الیگارش‌های میلیاردری است که مردم ثروت آن‌ها را مشروع نمی‌دانند. از این رو، رژیم پوتین به‌عنوان نظامی بناپارتیستی و سرکوبگر موردنیاز این طبقه است. وی با تشریح پیکره‌بندی طبقاتی امروز روسیه، بحران‌های اجتماعی و نارضایتی‌های موجود، بلندپروازی‌های نظامی و ژئوپلتیک پوتین را هم برخاسته از بحران‌های درونی این کشور و به‌ویژه بحران مشروعیت آن نزد مردم می‌داند و هم علاوه بر آن تحرکاتی که از ایدئولوژی ناسیونالیسم روسی و هراس از توسعه‌ی ناتو ناشی شده است. – نقد اقتصاد سیاسی

تهاجم روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، جرقه‌ی شعله‌ور شدن درگیری جدید و پرنوسانی را در اروپا زده است که پی‌آمدهای جهانی خواهد داشت. با این حال، سیاست روسیه برای بسیاری در غرب کماکان رازآمیز است، زیرا شخصیت رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین اغلب با رژیم و جامعه‌ی روسیه یکسان گرفته می‌شود. رافائل خاچاطوریان در این مصاحبه که ابتدا برای پادکست مرکز مطالعات دموکراسی آندریا میچل در دانشگاه پنسیلوانیا ضبط شده بود، در نشستی با پژوهشگر و مدرس مستقر در سن پترزبورگ، ایلیا مات‌ویف به بحث برسر مبانی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ایدئولوژیک رژیم پرداختند تا بستر اهداف ژئوپلیتیک روسیه روشن‌تر شود.

شما اشاره کرده‌اید که دهه‌ی ۲۰۱۰ دوره‌ی رکود اقتصادی برای روسیه بود. پس از دوره‌ی رشد ناموزون اما نسبتأ خوب دهه‌ی ۲۰۰۰، چه چیزی تغییر کرد؟ وضعیت اقتصاد روسیه امروز چه در سطح داخلی و چه در سطح بین‌المللی چگونه است؟

در دهه‌ی ۲۰۰۰، روسیه یکی از کشورهایی بود که سریع‌ترین رشد اقتصادی را در جهان داشت. از این نظر مشابه چین بود. اما در دهه‌ی بعد، در دهه‌ی ۲۰۱۰، همه چیز تغییر کرد و میانگین رشد نزدیک به ۱ درصد بود. چرا این‌طور شد؟ برای مثال، رشد اقتصادی در روسیه در دهه‌ی ۲۰۰۰ با رشد اقتصادی چین متفاوت بود، زیرا اساساً رشد اقتصادی ناشی از بهبود وضعیت اقتصادی دهه‌ی ۱۹۹۰ بود. ظرفیت تولیدی کارخانه‌های برجای مانده از اتحاد شوروی وجود داشت که اساساً در دهه‌ی ۱۹۹۰ به دلیل فروپاشی کامل اقتصادی کار خود را متوقف کرده بودند. با این حال، پتانسیل زیادی برای استفاده از این ظرفیت تولیدی وجود داشت، و این همان چیزی بود که در دهه‌ی ۲۰۰۰ اتفاق افتاد. مالکان جدید و کسب‌وکارهای بزرگ سرمایه‌گذاری‌هایی برای نوسازی انجام دادند و از ظرفیت تولیدی موجود استفاده کردند.

اما محدودیتی برای این فرایند وجود داشت، زیرا در مقطعی، اقتصاد روسیه با حداکثر ظرفیت شروع به کار کرد. اساساً همه چیز از قبل مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت، بنابراین همه‌ی کارخانه‌های موجود کار می‌کردند، اما مشخص شد که نه بنگاه‌ها و نه دولت هیچ کدام سرمایه‌گذاری کافی برای ظرفیت‌زایی جدید و موتور رشدی که نوعی رشد پایدار درازمدت را تضمین کند انجام نداده‌اند. به همین دلیل است که ما در سال ۲۰۰۹ مانند تقریباً همه‌ی کشورهای جهان با بحران مواجه شدیم که در آن استفاده از ظرفیت تولید کاهش یافت، اما پس از آن، در چند سال بعدی، اقتصاد روسیه بار دیگر به حداکثر بهره‌برداری خود از ظرفیت موجود رسید. از آن زمان به بعد، اساساً در نقطه‌ی رکود، در بهترین حالت با رشد اقتصادی ۱ تا ۲ درصدی قرار داشته است. در دوره‌ی موفق دهه‌ی ۲۰۰۰ سرمایه گذاری کافی صورت نگرفت و شالوده‌ی دوره‌ی جدیدی از رشد اقتصادی در آن سال‌ها ایجاد نشد.

در عین حال، اگر به سایر کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) نگاه کنیم، شاهد رشد اقتصادی بسیار پایداری در چین و هند برای چندین دهه هستیم، اما در برزیل و آفریقای جنوبی رشد اقتصادی خیلی بهتر از روسیه نبود. از این نظر، روسیه استثنا بزرگی در میان کشورهای این گروه نیست.

با توجه به ترکیب طبقاتی جامعه‌ی روسیه امروز، می‌دانیم که روند شکل‌گیری و اصلاح طبقاتی از دهه‌ی ۱۹۹۰ به این سو وجود داشته است. شما در مقاله‌ی اخیرتان در سوشالیست رجیستر، به تغییری در ترکیب طبقاتی اعتراضات ضد پوتین که در سال‌های ۲۰۱۱–۲۰۱۲ رخ داد و اعتراض‌های اخیر به رهبری الکسی ناوالنی اشاره کردید. این تفاوت‌ها چه بود و قشربندی طبقاتی جامعه‌ی روسیه‌ی امروز چه‌گونه است؟

این دوره‌ی موفقیت‌آمیز دهه‌ی ۲۰۰۰ چیزی را که اساساً طبقه‌ی متوسط جدید است، پدید آورد: متخصصان شهری، کارگران یقه سفید، شاغلان در بخش خصوصی. این اقشار محصول چندین سال رشد اقتصادی پرقدرت بودند و این کارگران یقه‌سفید در شهرهای بزرگ و به‌ویژه مسکو و سن پترزبورگ تمرکز یافتند. آنها به یک نیروی اجتماعی مهم تبدیل شدند، اما همزمان، دولت حقوق کارکنان بخش دولتی مانند معلمان و پزشکان را افزایش داد و آنها چیزی شبیه یک طبقه‌ی متوسط موازی متشکل از کارکنان دولت را تشکیل دادند.

این‌ها به‌واقع دو گروه متفاوت از مردم بودند، زیرا، مثلاً از نظر آمادگی برای اعتراض، کارگران بخش عمومی حکومت نسبت به متخصصان بخش خصوصی و کارگران یقه‌سفید آمادگی کم‌تری برای رفتن به خیابان داشتند. وقتی مصاحبه‌های شرکت‌کنندگان در آن تظاهرات در میدان بولوت‌نایا در سال‌های ۲۰۱۱-۲۰۱۲ را تحلیل کردیم، متوجه شدیم که برخی از این افراد به عنوان روشنفکران شناخته می‌شوند – گروه اجتماعی که در دوره‌ی شوروی متبلور شد. اما افراد دیگر بیش‌تر هویت طبقه‌ی متوسط داشتند و خود را صاحب‌کار، دارای کسب‌وکار و مانند آن نامیدند. در همان زمان، گرایش به همگرایی این دو گروه از مردم وجود داشت: طبقات متوسط جدید می‌خواستند در اعتراضات به رهبری روشنفکران تحصیل‌کرده و فرهیخته شرکت کنند، در حالی که روشنفکران به اعتراضات افراد موفق به لحاظ مادی کشیده شدند که اکنون آزادی سیاسی نیز می‌خواستند.

آنچه ما از توجه به این موضوع نتیجه گرفتیم این است که اعتراضات بولوت‌نایا خود به محل تکوین طبقاتی تبدیل شد. تکوین طبقات صرفاً در «اقتصاد» یا «جامعه» رخ نمی‌دهد، بلکه در خود اعتراض‌ها، به‌ویژه از نظر آگاهی طبقاتی اتفاق می‌افتد. طبقه‌ی متوسط در روسیه فقط محصول پویایی اقتصادی نبود، بلکه محصول خود اعتراضات نیز بود، زیرا از آن‌جا بود که شروع به خود-هویت‌یابی کرد.

اما در عین حال، ترکیب اعتراضات و مطالبات در ده سال گذشته عملاً تا حدودی تغییر کرده است. وقتی ناوالنی به شخصیت مرکزی تبدیل شد، جنبش را به سمتی پوپولیستی‌تری کشاند و افراد بیش‌تری از طبقه‌ی کارگر و روستاییان را به جنبش آورد.

به ویژه، پس از اینکه ناوالنی ویدیوی پژوهشی خود از دیمیتری مدودف را در سال ۲۰۱۷ منتشر کرد، ما شاهد موج اعتراضات بسیار بیش‌تری در طبقه‌ی کارگر بودیم، موجی که بیش‌تر در معرض شعارهای پوپولیستی بود – نه فقط برای آزادی سیاسی، بلکه رویارویی مستقیم با طبقه‌ی حاکم فاسد و طماع. این نتیجه‌ی استراتژی پوپولیستی ناوالنی بود.

تازه‌ترین موج اعتراضات در ژانویه‌ی ۲۰۲۱ که به طرز وحشیانه‌ای مورد سرکوب رژیم واقع شد، پراکندگی منطقه‌ای بسیار گسترده‌ای داشت. در برخی از شهرستان‌های روسیه، این اعتراضات بزرگ‌ترین تظاهرات در تاریخ خود بودند. این نیز محصول استراتژی ناوالنی برای باز کردن شعبه‌های منطقه‌ای سازمانش بود که در سیاست محلی فعال شدند.

در نتیجه، جنبش پوپولیستی‌تر و فراگیرتر شد و مطالبات اجتماعی بیش‌تری را مطرح کرد. زمانی که ناوالنی در سال ۲۰۱۸ نامزدی خود را برای ریاست جمهوری مطرح کرد و از شرکت در انتخابات منع شد، اما در عین حال شعارهای اجتماعی مشخصی در مورد افزایش حداقل دستمزد و حمله به الیگارش‌ها را مطرح کرد. به طور کلی، نابرابری اقتصادی موضوع اصلی کارزار انتخاباتی او شد و این موضوع در لایه‌های وسیعی از جامعه روسیه طنین‌انداز شد. این یکی از دلایلی بود که جنبش را گسترده‌تر کرد.

البته ناوالنی یک سیاستمدار چپ نیست. او یک سیاستمدار پوپولیست و دموکرات است، به این معنا که به لیبرال دموکراسی احترام می‌گذارد و می‌خواهد آن را در روسیه بسازد. اما از آنجایی که او واقعاً یک سیاستمدار چپ نیست، چرخش گفتمانی‌اش متناقض بود.

شما همچنین اشاره کرده‌اید که برخی از راه‌حل‌های پیشنهادی ناوالنی در واقع به آزادسازی و بازاری‌سازی بیش‌تر اقتصاد روسیه کمک می‌کند.

با این توضیح که جنبش ناوالنی اکنون اساساً درهم شکسته شده است – بله، اقتصاددانانی که به او مشاوره دادند دیدگاهی کاملاً نولیبرالی داشتند. در حالی که او الیگارش‌ها و ثروت‌شان را به‌شدت نقد می‌کند و گفته است خصوصی‌سازی در روسیه غیرقانونی است، همچنین مالیات برای یک بار از سود بادآورده را پیشنهاد می‌کند. برای الیگارش‌ها این مبلغی یکجا برای حل مسئله خصوصی‌سازی غیرقانونی‌شان خواهد بود و در نتیجه آنها را رها می‌کند. به خودی خود، این سیاست خوبی نیست، زیرا کارخانه‌ها از زمان خصوصی‌سازی در دهه‌ی ۱۹۹۰ بارها دست به دست شده‌اند – بنابراین مشخص نیست که برای هر کارخانه از چه کسی باید مالیات گرفت.

علاوه بر این، آنچه ما نیاز داریم این مالیات برای یک‌بار نیست، بلکه تغییر در سیستم مالیاتی موجود است. ما به مالیات تصاعدی واقعی بر روی سود نیاز داریم. ناوالنی در مورد این موضوع ابهام داشت و آن را چیزی دانست که باید بر سرش بحث و تأمل کرد. در واقع، خود پوتین چیزی شبیه مالیات تصاعدی را در سال ۲۰۲۰ اجرا کرد – که البته شوخی است، زیرا افزایش نرخ مالیات برای ثروتمندان و کسانی که درآمدشان بیش از ۵ میلیون دلار است، فقط ۲ درصد بیش‌تر از نرخ مالیات ۱۳ درصدی برای همه‌ی دیگران است. ولادیمیر میلوف، یکی از مشاوران اقتصادی ناوالنی، عملاً حمایت پوتین از مالیات‌های تصاعدی را دلیل مخالفت با آن دانست. این موضوع از نظر سیاست اقتصادی بسیار روشنگر بود و به تناقض بین آنچه ناوالنی از نظر مطالبات اجتماعی و انتقاد از نابرابری از آن دفاع می‌کرد و سیاست‌های واقعی مشاورانش اشاره داشت.

اعتراضات میدان بولوِت‌نایا چه نوع تغییراتی را در ساختار نظام سیاسی و ائتلاف پوتین در دهه‌ی بعد ایجاد کرد؟ چه کسی بلوک قدرت – ائتلاف فراکسیون‌های طبقاتی – را در مرکز دولت روسیه‌ی امروز تشکیل می‌دهد؟

روسیه به بسیاری از کشورهای جهان شباهت دارد که در آن طبقه‌ی میلیاردر وجود دارد و اندازه‌ی این طبقه در بیست سال گذشته به‌شدت افزایش یافته است. تعداد میلیاردرها تنها در دهه‌ی اول دهه ۲۰۰۰ از چندین نفر به بیش از ۱۰۰ نفر افزایش یافته است. این هسته ائتلافی است که پوتین را حفظ می‌کند. این طبقه‌ی میلیاردر با این رژیم خاص راحت بوده است، زیرا مردم بزرگ‌ترین صاحبان دارایی‌های خصوصی و ثروت آن‌ها را نامشروع تلقی می‌کنند. پوتین به آنها مشروعیت خاصی داد و در مقابلِ جامعه از آن‌ها دفاع کرد. از این نظر، وضعیت مشابه توصیف کارل مارکس از بناپارتیسم است. رژیم لویی بناپارت یک رژیم اقتدارگرا بود، آن‌گونه که ما امروز می‌نامیم، اما با حاکمیت بورژوازی سازگار بود، زیرا بورژوازی به دلیل مبارزات طبقه‌ی کارگر، برای بقا به دولت قدرتمند نیاز داشت. این دیکتاتوری غیر پارلمانی استثنایی بود و این در مورد روسیه نیز صادق است.

با این چارچوب، می‌توان به طبقه‌ی میلیاردر فکر کرد که به دولت قدرتمند و شخص پوتین نیاز دارد تا از نظر ایدئولوژیکی و سازمانی از آنها محافظت کند و شرایط را برای بیست سال دیگر انباشت سرمایه تضمین کند. میلیاردرها و بزرگ‌ترین فعالان اقتصادی روسیه هنوز از موقعیت ممتازی در تصمیم‌گیری برخوردارند و مزایا و یارانه‌های زیادی از دولت دریافت می‌کنند.

رابطه‌ی بسیار گرمی بین نخبگان سیاسی و نخبگان اقتصادی وجود دارد، اما در عین حال، از سال ۲۰۱۴، وضعیت به‌تدریج شروع به تغییر کرد. تشدید رویارویی با غرب به نفع میلیاردرها نیست، عمدتاً به این دلیل که آنان بخشی از یک طبقه‌ی سرمایه‌دار فراملی‌اند، نه صرفاً بورژوازی داخلی. این بدان معناست که آنها نیاز به ادغام فشرده در اقتصاد جهانی دارند، اما این رویارویی سیاسی و ژئوپلتیکی مانع از این ادغام می‌شود. این مهم‌تر از هر چیز در ناتوانی آنها برای استقراض پول در بازارهای مالی جهانی بیان می‌شود؛ در تمام این دوره، تجارت روسیه به‌واقع شدیداً برای فعالیت به استقراض از خارج وابسته است.

سطح بدهی شرکت‌ها تا سال ۲۰۱۴ مدام افزایش پیدا کرد و به دنبال آن کاهش یافت. یعنی، طبقه‌ی سرمایه‌دار روسیه باید خود را به سمت یک رژیم انباشت با سوگیری داخلی‌تر هدایت می‌کرد و این برای آنها بسیار دردناک بود. این امر مواضع آنها را تهدید می‌کند و این دلیل تنش بالقوه در بالا، در میان نخبگان در ائتلاف طبقه‌ی حاکم است. امکان تضاد روزافزونی بین الیگارش‌ها و تشکیلات امنیت ملی وجود دارد که علاقه‌مند است نفوذ خود را با «حفاظت» از هر چیزی، فرهنگ ملی، اقتصاد ملی و جز آن در برابر نفوذ غرب گسترش دهد. هر چه تشکیلات امنیت ملی این کار را بیش‌تر انجام دهد، نفوذش بیش‌تر خواهد شد.

در عین حال، این تنش بین طبقه‌ی الیگارش فراملی و تشکیلات امنیت ملی بیان سیاسی نمی‌یابد، زیرا اولی ابزار مستقلی برای بیان نارضایتی سیاسی خود یا تأثیرگذاری مستقیم بر سیاست ندارد. این یک رژیم بناپارتیستی است که در آن از بورژوازی خلع قدرت شده است و دولت خود به نفع میلیاردرها عمل می‌کند.

قبل از سال ۲۰۱۴ این تناقض وجود نداشت، زیرا این شکل حضانتی حکومت با منافع طبقه‌ی حاکم سازگاری کامل داشت. اما پس از سال ۲۰۱۴، آن تصمیمات در عرصه‌ی سیاست خارجی علیه منافع کسب‌وکارهای بزرگ شروع شد. با این همه، نباید در مورد این تنش اغراق کنیم، زیرا کسب‌وکارهای بزرگ آن‌قدر مزایای متفاوتی از رژیم دریافت می‌کند که کاملاً احساس راحتی داشته باشند. دولت از طریق کمک‌های بلاعوض، منابع درآمد اضافی برای جبران تحریم‌های غرب و نظایر آن، مسایل آنها را به‌خوبی جبران کرده است.

تا چه اندازه رژیم بر موفقیت‌های سیاست خارجی، به‌ویژه حمله به کریمه، به‌عنوان ابزاری برای مشروعیت‌بخشی داخلی به‌منظور جبران کمبود حمایت مردمی در مورد فساد، نابرابری، و کاهش رشد اقتصادی کشور اتکا کرده است؟

یک دیدگاه عمومی وجود دارد که تصمیمات سیاست خارجی در روسیه برمبنای محاسبات داخلی گرفته می‌شود، تا جایی که ماجراجویی در خارج از کشور ناشی از نیاز به افزایش مشروعیت و حمایت از رژیم در داخل است. من فکر می‌کنم شرایط پیچیده‌تر است، زیرا تصمیماتی که پوتین می‌گیرد به‌طور جمعی تهیه می‌شود. گروه‌هایی از مردم و سازمان‌های مختلف دولتی هستند که در مورد آنها بحث و آن‌ها را آماده می‌کنند. سیاست داخلی و سیاست خارجی دو بخش متفاوت از دولت روسیه و مدیریت ریاست جمهوری هستند. بخشی به انتخابات و مدیریت احزاب سیاسی می‌اندیشد و بخشی دیگر به سیاست خارجی و حفاظت از جامعه می‌اندیشد. در نهایت پوتین تصمیم می‌گیرد، اما این گروه‌های افراد راه‌حل‌های متفاوتی به او ارائه می‌دهند. در این حین، او متوجه می‌شود که تصمیمات سیاست خارجی تأثیرات داخلی نیز دارد.

پوتین در سال ۱۹۹۹ برای عموم مردم روسیه کاملاً ناشناخته بود. شش ماه قبل از این‌که رئیس‌جمهور شود، در نظرسنجی‌های جامعه‌شناختی حضور داده نمی‌شود زیرا رتبه‌ی تشخیص او بیش‌تر از حاشیه‌ی خطا نبود. چند ماه بعد، زمانی که او جنگ دوم را در چچن آغاز کرد، محبوبیت او از صفر به ۸۰ درصد افزایش یافت. دقیقاً همین اتفاق در سال ۲۰۰۸ با عملیات نظامی در گرجستان و کارزار ۲۰۱۴ در کریمه رخ داد. مورد اخیر سال‌هایی را آغاز کرد که همه آن را «اجماع کریمه» می‌نامند، که در آن اساساً بیش از ۸۰ درصد مردم در یک اجماع ناسیونالیستی در جامعه از رژیم حمایت می‌کنند.

بنابراین، بله، پوتین به این چیزها فکر می‌کند، اما من گمان نمی‌کنم این دلیل واقعی تصمیمات او در سیاست خارجی باشد. از نظر سیاست خارجی، فکر می‌کنم که در نهایت به تهدیدات بالقوه و بالفعل فکر می‌کنند. حتی حمله‌ی بالقوه به اوکراین به‌عنوان دفاع در برابر تهدیدات ناتو و نفوذ غرب در آن‌جا پنداشته می‌شود.

ایدئولوژی رژیم پوتین چیست و آیا در طول زمان از مفاهیم قبلی «دموکراسی بومی»، «دموکراسی مدیریت شده» و غیره تغییر کرده است؟ ویژگی ترکیب ناسیونالیسم و دولت‌گرایی امروز چیست؟

چیز ویژه‌ای در مورد این ترکیب وجود ندارد. این یک نام متعارف برای پوپولیسم جناح راست است. هیچ کس به نخبگان حمله نمی‌کند، اما علاوه بر آن محافظه‌کاری وجود دارد، به معنای آن که هرگونه تلاش برای تغییر آگاهانه‌ی واقعیت اجتماعی مورد انتقاد قرار می‌گیرد. اصلاحات گسترده تحت عنوان آرمان‌شهرگرایی رد می‌شود، زیرا بهبود آگاهانه‌ی جامعه از همان ابتدا محکوم به شکست است. این مضمون محافظه‌کارانه در ایدئولوژی روسی در کنار ناسیونالیسم حضور چشمگیر دارد.

برای درک ناسیونالیسم روسی، باید در نظر داشته باشیم که کلمه‌ی انگلیسی «روسی» در زبان روسی به معنای دو چیز است. اول، به معنای Rossiyskiy است، یعنی به عنوان شهروند فدراسیون روسیه به ملت معاصر روسیه تعلق می‌یابد. دوم، به معنای Russkiy است که بیش‌تر یک توصیف قومی و فرهنگی است. پیش از این، پوتین بیش‌تر از Rossiyskiy استفاده می‌کرد، اما پس از سال ۲۰۱۲ یا بیش‌تر، به عنوان مثال وقتی در مورد کریمه صحبت می‌کرد، شروع به استفاده‌ی هرچه بیش‌تر از Russkiy کرد. او در مورد کریمه به‌عنوان زادگاه تمدن روسکایا Russkaya صحبت کرد، نه تمدن روسیسکایا Rossiyskaya . ناسیونالیسم روسی اکنون دارای این مؤلفه‌ی قومی است که در نهایت در قانون اساسی جدید منعکس شد. متمم قانون اساسی ادعا می‌کند که دولت توسط مردم روس – Russkiy – تشکیل می‌شود.

در عین حال، موضوع مهاجرت غیرقانونی پس از سال ۲۰۱۴ تا حدودی کاهش یافته است، زیرا در تبلیغات تلویزیونی خیلی بر تهدیدات غرب تمرکز شده است. آنها آنقدر در مورد مهاجران و آسیب احتمالی آنها به جامعه صحبت نکرده‌اند. بنابراین، اگرچه نوبت ناسیونالیسم قومی بود، اما به طور متناقض، این ناسیونالیسم قومی بیگانه‌هراسی آشکارِ کم‌تر و تنوع بیش‌تر داشت. با این همه، این نگرش بیگانه‌هراسانه نسبت به مهاجران هنوز در تبلیغات رسمی و هر از گاهی برای به هراس افکندن به کار می‌رود.

سومین چیز، سنت‌گرایی، به‌اصطلاح ارزش‌های سنتی، است. هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند این‌ها چیست، اما اساساً، مخالفت با دگرباشان جنسی، فمینیسم و انواع پیشرفت اجتماعی است.

در مجموع، این سه همگی مختص روسیه نیست، بلکه کشکول ایدئولوژیک پوپولیستی جناح راست نسبتاً متعارف است که می‌توانید در احزاب راست‌گرای اروپایی و در واقع در حزب جمهوری‌خواه در ایالات متحده پیدا کنید. حتی می‌توان گفت که پوتین امروز می‌تواند به یک سیاستمدار دست‌راستی موفق در آمریکا تبدیل شود!

شما به ایده‌ی «پوپولیسم بدون مردم» یا سیاست پوپولیستی بدون پوپولیسم واقعی در خیابان‌ها توجه می‌کنید. رژیم در نظر داشت تظاهرکنندگان خودش را در مقابل حامیان ناوالنی بسیج کند، اما از ترس این‌که مبادا مهار از دستش برود، همیشه در مورد ترویج یک جنبش خیابانی اختیاط به خرج داد. این پدیده‌ی جالبی است که از مشروعیت داخلی از طریق رأی‌گیری‌ها و انتخابات جعلی استفاده می‌کند اما در عمل حمایت ملموسی ایجاد نمی‌کند.

موافقم که تا اندازه‌ای متناقض است، زیرا، بار دیگر، اگر به ایالات متحده نگاه کنیم، دونالد ترامپ جنبش‌های خیابانی خودش را داشت، و پتانسیل آنها را حتی به‌طور خشونت‌آمیز با هجوم به ساختمان کنگره نشان داد. هرگز چنین چیزی در روسیه‌ی پوتین اتفاق نمی‌افتد، زیرا هیچ‌گاه روی بسیج خیابانی شرط نبسته است. در طول تظاهرات مخالفان در سال‌های ۲۰۱۱–۲۰۱۲، کرملین برخی تجمعات متقابل را سازماندهی کرد، اما آنها کاملاً هماهنگ‌‌شده بودند و مردم را رؤسایشان با پرداخت پول به آنجا برده بودند. کنسرت‌هایی را برخی هنرمندان محبوب روسی برگزار کردند. بیش‌تر شبیه جشن شهرداری بود، تا اصلاً یک حرکت خیابانی.

از آن هنگام، رژیم از بسیج واقعی حامیان خود اجتناب کرده است، تا حدی به این دلیل که می‌ترسیدند که چنین بسیجی، حتی در حمایت از رژیم و ارزش‌های آن، این خطر را دارد که مردم علیه پوتین بشورند. پس از مدتی، رژیم به جای تلاش برای بسیج حامیان بالقوه، به سرکوب محض و صرف و استفاده از منابع دولتی برای سرکوب هر نوع اپوزیسیون سازماندهی شده بسنده کرد. لیبرال‌های روسی روسیه را با ونزوئلا مقایسه می‌کنند و می‌گویند پوتین دقیقاً شبیه هوگو چاوز یا نیکلاس مادورو است. اما، در واقع، موقعیت‌هایی کاملا غیر قابل‌مقایسه هستند. چگونه می‌توانید پوتین را با چاوز مقایسه کنید، وقتی مردم در خیابان به معنای واقعی کلمه با بدن‌های خودشان از چاوز در برابر کودتا محافظت کردند؟ چیزی حتی شبیه این هرگز در روسیه اتفاق نمی‌افتد. پوتین همواره به سازوبرگ امنیت ملی متکی بوده است.

از نظر تبلیغاتی، آنچه ما در تلویزیون روسیه داریم بی‌شباهت به فاکس نیوز نیست. اما در عین حال، اگر به خیابان‌ها نگاه کنیم، جنبش خیابانی مشابهی از سوی جناح راست نداریم، بنابراین از این نظر پوپولیسم بدون مردم در خیابان است.

طی سال‌ها، شاهد شماری از معیارهای قانونی و سیاسی بوده‌ایم که تقریباً در همان زمان به منظور طولانی‌تر کردن حضور پوتین در مقام ریاست‌جمهوری ابداع شده‌اند، اما این کار را نمی‌توان به‌طور نامحدود انجام داد. برخی پیش‌بینی کرده‌اند که اگر او از قدرت کناره‌گیری کند، بحران نظام‌مند مشروعیت سیاسی ایجاد می‌کند، دقیقاً به این دلیل که او هنوز جانشین مشخصی را پرورش نداده است. با وجود این‌که باید از حدس و گمان پرهیز کنیم، به نظر شما این تحلیل قابل قبول است؟

تقریباً در علوم سیاسی اتفاق نظر وجود دارد که بزرگ‌ترین آسیب‌پذیری سیستم‌های شخصیت‌گرا مانند آنچه در روسیه داریم، مسأله‌ی جانشینی است. اگر به کشورهای آسیای مرکزی نگاه کنیم، برخی از آنها تاکنون با موفقیت همه‌ی مستبدان قدیمی را جایگزین کرده‌اند، بنابراین این امکان وجود دارد. اما مشکل مشروعیت عمیق‌تر است.

رژیم روسیه، مانند سایر رژیم‌های اقتدارگرای انتخاباتی، بر مشروعیت انتخاباتی و انتخاب رهبران توسط مردم استوار است، ولو آن‌که در خود انتخابات تقلب شود. این یک مشکل ذاتی دارد، زیرا اگر شما به تقلب در انتخابات نیاز زیادی داشته باشید تا حدی که نتایج انتخابات را به‌طور کامل بازنویسی کنید، نمی‌توانید از این منبع مشروعیت بگیرید. در جریان آخرین انتخابات در سپتامبر ۲۰۲۱، شاهد بودیم که پلیس رسماً ناظران انتخاباتی در سن پترزبورگ را از مراکز رأی‌گیری بیرون راند، زیرا وظایف خودشان را برای ثبت تقلب در انتخابات انجام می‌دادند. مواردی از این دست، انتخابات را بی‌معنا می‌کند، زیرا بسیار واضح می‌شود که یک مضحکه‌ی تمام‌عیار است. انتخابات حداقل باید شبیه چیزی واقعی باشد تا همه‌ی این چیزها عملی شود. در غیر این صورت، کارکرد خود را به‌عنوان وسیله‌ی مشروعیت‌زایی از دست می‌دهد.

اساساً انتخابات هیچ بدیلی ندارد. در برخی از جوامع سنتی، می‌توانید چیزی مانند سلطنت موروثی داشته باشید، اما در روسیه نه. تناقض این است که رژیمی استبدادی اما مبتنی بر انتخابات است. بنابراین، زمانی که انتخابات کاملاً بی‌معنا می‌شود، وقتی مجبور می‌شوند نتایج را حتی بدون شمارش آرا بازنویسی کنند – همان‌طور که از توزیع آماری نتایج درمی‌یابیم، در بسیاری از جاها در طول انتخابات اخیر دقیقاً همین کار را انجام دادند – پس منبع واقعی مشروعیت وجود ندارد. این یک مشکل بسیار واقعی و عمیق است.

آماری را دیده‌ایم که نشان می‌دهد، در کنار ایالات متحده، روسیه یکی از بالاترین سطوح تردید نسبت به واکسن را در میان کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد. این همه گیری چه نوع تأثیری بر پیوستار اجتماعی روسیه داشته است؟ این همه‌گیری چگونه بر ثبات و مشروعیت رژیم تأثیر گذاشته است؟

از نظر مدیریت بحران، فکر می‌کنم در حکم شکست است. باید در این مورد بسیار شفاف باشیم. به گفته‌ی جمعیت‌شناسان، از ابتدای همه‌گیری بیش از یک میلیون نفر جان خود را از دست داده‌اند. این به‌صراحت نشان می‌دهد که به میزان چیزی که در دست دولت بود، سیاست‌های دولت شکست خورده است.

تردید و سوءظن در مورد واکسن در روسیه بسیار زیاد است و در واقع در همه‌ی کشورهای پس از فروپاشی شوروی چنین است. برخی بر این گمان‌اند که می‌توانید این مسأله را برمبنای عدم اعتماد افراد به دولت‌های اقتدارگرا توضیح دهید. منطقی به نظر می‌رسد، اما پس از آن، اگر به کشورهایی مانند صربستان نگاه کنید، می‌بینیم که آنها در واقع دولت‌های دموکراتیک دارند اما تردید در مورد واکسن نرخ بسیار بالایی دارد.

این آینده‌ی چشم‌انداز پساشوروی است. بنابراین، تا حدودی دولت کار زیادی نمی‌توانست بکند. اما کماکان می‌توانم بگویم که آن‌ها در واکنش به تردید افراد نسبت به واکسن قصور کردند. یک کار بسیار ساده که رهبران جهان انجام دادند، گرفتن عکس هنگام واکسیناسیون بود. در مورد پوتین فقط یک خبر منتشر شد که واکسینه شده بدون این‌که توضیح داده شود که کدام واکسن را دریافت کرده است. اما احتمالاً چندین میلیون نفر به دلیل خطاهایی از این دست واکسن را دریافت نکردند.

سیستم مراقبت‌های درمانی روسیه، به دلیل سرمایه‌گذاری ناکافی در دهه‌های گذشته، همراه با آنچه «بهینه‌سازی» می‌نامند – که اساساً کاهش هزینه‌ها و نظام ریاضتی است، کاملاً درهم شکسته بود. به طور کلی، این یک فاجعه‌ی کامل بود، و چیزی که تشدیدش کرد، محاسبه‌ی سیاسی عدم تحمیل قرنطینه بود. در اینجا نیز یک ناسازه وجود دارد: رژیمی اقتدارگرا به دلیل ترس از کاهش میزان آرای رئیس‌جمهور، بیش از آن نگران محبوبیت خود در میان مردم است که محدودیت‌های زیادی را اعمال کند.

اگرچه می‌توان گفت برخی عوامل ساختاری دلیل این شکست بود، در عین حال، مشخصاً کار چندانی برای متقاعد کردن مردم انجام نشد، سرمایه‌گذاری کافی در حوزه‌ی بهداشت و درمان صورت نگرفت و باید منابع بیش‌تری به بیمارستان‌ها و افزایش حقوق پزشکان اختصاص داده می‌شد.

بیماری همه‌گیر سازمان‌دهی و جنبش‌های خیابانی را چالش‌برانگیزتر کرده است. ناوالنی زندانی شده است و جنبش او ممکن است دیگر قابل تحقق نباشد. چه نوع الگوها و راه‌هایی را می‌توانیم ببینیم که برای اپوزیسیون لیبرال و چپ شکل می‌گیرد؟

متأسفانه، ما هم‌اکنون در روسیه اپوزیسیون سازمان‌یافته نداریم، زیرا اساساً نابود شده است. قبل از هر چیز، تمامی تجمعات و تظاهرات عمومی – حتی اعتصاب‌های تک‌نفره – به بهانه‌ی محدودیت‌های همه‌گیری دولت ممنوع است. چند بار مردم بدون متفرق شدن، در قالب تظاهرات ضد محدودیت تجمع کردند، اما خیلی نادر است و به طور کلی، استراتژی دولت این است که کلاً تظاهرات را متفرق کند.

علاوه بر این، هجوم بزرگی به رسانه‌های مستقل و روزنامه‌نگاران صورت گرفت، که همه‌شان در حال حاضر اساساً عوامل خارج اعلام شده‌اند و اگر هنوز هم فعالیت می‌کنند، به شکل بسیار محدودی انجام می‌دهند. حمله به سازمان ناوالنی به طور کامل آن را نابود کرد: او در زندان است، حلقه‌ی نزدیکانش به کشورهای دیگر مهاجرت کردند و بسیاری از همکارانش نیز در زندان هستند.

روشن است که برخی هنوز آزاد هستند و برخی ابتکارات سیاسی به خصوص در سطح محلی وجود دارد. به عنوان مثال، در مسکو، امسال قرار است انتخابات شهرداری برگزار شود و احتمالاً برخی فعالیت‌های مستقل در این سطح با مقیاس کوچک مجاز خواهد بود، زیرا اپوزیسیون، حتی در صورت انتخاب شدن، قدرت چندانی ندارد.

به طور کلی، این تصویری بسیار تاریک است. دستگاه از پیش موجود دموکراسی بومی و مدیریت شده، که ظاهر انتخابات و حتی برخی فعالیت‌های سیاسی مستقل را که رژیم را تهدید نمی‌کرد، حفظ کردند، به دلیل افزایش مخاطرات غیرممکن شد. اکنون مخالفت بسیار واقعی است و نگرش‌های جامعه بسیار بر ضد رژیم است. رژیم حاضر نیست در مورد چیزی خطر کند.

برخی افراد وضع کنونی را با دوره‌ی یوری آندروپوف در اتحاد شوروی مقایسه می‌کنند. هنگامی که آندروپوف در اوایل دهه‌ی ۱۹۸۰ به قدرت رسید، همه‌ی مخالفان را به زندان انداخت و اساساً این جنبش را در اتحاد شوروی نابود کرد. سابقه‌ی او در کا گ ب روش‌های ساده‌ی تضمین نظم و انضباط و محافظت از دولت حاکم را با فرستادن همه به زندان به او آموخته بود. اما پرسترویکا فقط سه سال بعد شروع شد. درست زمانی که به نظر می‌رسید همه‌ی فرصت‌ها مسدود می‌شود و دیگر هیچ چیز ممکن نیست، ناگهان همه چیز تغییر کرد. شاید چنین چیزی دوباره تکرار بشود.

پیوند با منبع اصلی:

آقای مسعود امیدی در تاریخ پنجم اسفند ۱۴۰۰ دست به انتشار ترجمه ای از رهبر حزب کمونیست شوروی زد که با مقدمه‌ی “نگاه مترجم” مواضع خود را نیز نسبت به مواضع روسیه در حمله به اوکراین اعلام کرده است و در عین حال کوشیده است پبشاپیش هر مخالفی با مواضع خود و یا مواضع حزب کمونیست روسیه فدراتیو را با عناوین «چپ پشیمان» و «شیفته‌ی دموکراسی و توسعه‌ی کشورهای غربی» هدف قرار دهد و با این آدرس نادرست و حکم قطعی هر کسی را که مخالف تجاوز آشکار روسیه به خاک اوکراین است را سرکوب کند و با چسبیدن به دوگانه‌ی امپریالیسم و ضدامپریالیسم جریانات ضدتجاوز و جنگ روسیه علیه اوکراین را شیفته‌گان غرب که : «در ادبیات آن‌ها نشانی از واژه‌ها و مفاهیمی چون امپریالیسم یافته نمی‌شود»؛ معرفی کند!

 این حد از پیشداوری از آن‌گونه‌ی ادبیاتی و سیاستی است که سال ها ما را گرفتار مرزبندی‌های نادرست کرد تا آنجا که دموکراسی را در دورانی که می‌توانست تضمینی برای حفظ و ادامه‌ی یک انقلابِ رهایی‌بخشِ ضدِ امپریالیست باشد؛ قربانی تمایلات قرون وسطایی  مشتی مرتجع مستبد به ظاهر ضدامپریالیست کرد و هنوز پس از سال ها  حاملان آن نوع اندیشه؛ بدون هیچ احساس مسوولیت اجتماعی در برابر کارگران و زحمتکشان کشورِخود و جهان باز هم به خطای فاحش سیاسی دیگری تن می دهند و با همان آگاهی کاذب از امپریالیسم؛ جنک و تجاوز را توجیه می‌کنند.

در “نگاه مترجم” تنها چیزی که کمترین اعتباری ندارد دفاع از کارگران و زحمتکشان در برابر جنگی است که از هرسو علیه آنان تدارک شده است و پیشقراول آن روسیه ی پوتین است که درهمین سه روز بمباران و شلیک هوایی و توپخانه صدها کشته و هزاران زخمی به جای گذاشته و ویرانی های بسیاری ببار آورده است.

مترجم چنین شروع می‌کند: «بی‌شک یکی از اهداف مهم امپریالیسم در دوران جنگ سرد و فروپاشی اتحاد شوروی، یافتن فرصت و فضای لازم برای اعمال سلطه‌ی خود بر کل جهان و به‌ویژه شرق اروپا بوده‌ است. بر این اساس، علی رغم وعده‌ی عدم توسعه‌ی ناتو در شرق اروپا‌، طی ۳ دهه‌ی گذشته در موج‌های پی‌درپی به توسعه‌ی ناتو در این منطقه اقدام کرده است. بدیهی است که این وضعیت آشکارا در تعارض با امنیت روسیه قرار گرفته و این کشور را به اقدامات متقابل برای دفاع از امنیت خود سوق دهد.»

اقای امیدی با این تصویر اولیه ای که از میدان تعارضات امپریالیستی نمایش می دهد؛ یک “این‌همانی” را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند که گویا جمهوری فدراتیو روسیه همان اتحاد جماهیرسوسیالیستی  شوروی است!  قاعدتا ایشان باید به این پرسش صراحتا پاسخ دهد که به لحاظ صورتبندی اجتماعی _ اقتصادی کشور روسیه چه ماهیتی دارد؛ آیا در دوران سرمایه داری جهانی شده‌ی‌نئولیبرال در اقمار امپریالیسم جهانی است یا ماهیتی دیگر دارد؟ امنیت روسیه در صورت بندی پس از فروپاشی تا چه میزان اهمیت دارد که باید برای حفظ آن کارگران و زحمتکشان کشورهایی چون اوکراین و قزاقستان به پای آن قربانی شوند؟

اما ظاهرا آقای امیدی کمی عاقل تر از آنند که رژیم سرمایه داری روسیه را همان شوروی سابق بدانند چرا که بانشانه ای هر چند رقیق و آبکی کوشش می کند برای رفع این سوءتفاهم دو موضوع متفاوت را پیش روی مخاطب قرار دهد او می نویسد:

«تغییر و تحولات اجتماعی-طبقاتی و رویکردهای دولت‌ها در روسیه در این ارتباط یک موضوع است و زوایای ژئو پالیتیک چالش‌ها و رقابت‌های غرب در منطقه‌ی شرق اروپا به ویژه در جمهوری‌های جدا شده از شوروی سابق، بحثی دیگر، که اگر چه بی ارتباط با هم نیستند، اما بر اساس تجربه دو حوزه‌ی متفاوتند که شناخت هر یک از آن‌ها مستلزم برخورداربودن از اطلاعات لازم و کافی و در عین حال توان پردازش و تحلیل علمی بر اساس روش‌شناسی های شناخته‌شده در علوم اجتماعی است».

جدای از اینکه آقای امیدی رابطه این حوزه را هم به درستی نمی تواند توضیح دهد و آن را مستلزم شناخت هر یک براساس داده های لازم و کافی میداند که تحلیل آن هم به روش شناسی اکادمیک حواله داده میشود؛ اما آیا نباید رویکرد دولت‌ها را با تقدم بر تغییر و تحولات اجتماعی – طبقاتی به سود کارکران و زحمتکشان دموکراسی و صلح سنجید؟ جایگاه چنین تقدمی در ذهن و نگاه مترجم کجاست؟ اگر آقای امیدی خود در جرگه ی چپ انقلابی می داند! این چپ انقلابی چه رابطه ای بین تجاوز و جنگی که پوتین به راه انداخته است و ناتو  که آنهم قطعا با فریبکاری در دفاع از استقلال و دموکراسی اوکراین به سود توسعه و گسترش نفوذ امپریالیستی از آن سود می برد؛ می بیند؟

درست همین جاست که آقای امیدی به خود اجازه می دهد همپای تعیین تکلیف همه‌ی آنچه که از سوی نهادهای آکادمیک و نظریه‌پردازی و رسانه های مسلط غربی تشخیص داده است را با مخالفان جنگ و تجاوز روسیه مترادف بداند.

این ارزیابی اولیه از نگاه مترجم یعنی دیدگاه های متوهمانه ی آقای امیدی به این خاطر لازم است تا بدانیم سنگ بنای چنین دیدگاهی برچه استدلال های بی پایه ای استوار است. دیدگاهی که ضمن عدم شناخت در حوزه های مورد نظرش و بلاموضوع بودن اهم و فی الاهم کردن در باره موضوعات اساسی بشریت یعنی صلح و دموکراسی و برابری اجتماعی (سوسیالیزم) در تحلیل رویدادهای اخیر در جهان سرمایه داری جانب بخش امپریالیستی شرقی را در مقابل سلطه طلبی و استیلای امپریالیست غرب تا به آن اندازه مهم می داند که جنگ را توجیه می‌کند و حاضر است خرابی و ویرانی و کشتار مردم کشوری را که در بین گازانبر امپریالیستی در دوسوی جهان قرار گرفته است را به خاطر نوستالژی شوروی سابق و گرایش به برتری‌طلبی منطقه ای و جهانی پوتین نادیده گیرد!

آقای امیدی به این هم بسنده نمی کند و با عاریت گرفتن عباراتی از موضع گیری اخیر زیگانف در مورد دفاع ازصلح (با اینکه بی شک یک رویکرد استراتژیک درست است)  به جنگ با مدافعان صلح میرود او چنین می نویسد :

« تکرار صرف لفاظانه‌ی کلی‌گویی‌هایی  چون «نه به‌جنگ» و «دفاع از صلح» (با اینکه بی شک یک رویکرد استراتژیک درست است) و همزمان بی‌توجهی به فضا و شرایط واقعی و روندهای بسیار خطرناک عملاَ موجود، کمکی به شناخت و تحلیل درست وضعیت و تعریف وظیفه‌ی چپ در برابر آن نمی‌کند»

صحبت بر سر تحلیل درست وضعیت و تعریف وظیفه چپ در برابر آن را می توان از ادامه ی نگاه مترجم دریافت و یا در مواضع اعلام شده ی حزب کمونیست روسیه دید. این وضعیت کدامست که «نه به جنگ» و «دفاع از صلح» در برابر آن؛ لفاظانه و کلی گویی است ؟

·         احتمال نسل کشی روس ها و بلا روس ها توسط گروه‌های فاشیست کنونی در اوکراین

·         عملاَ تغییر توازن قوای ژئوپالیتیک و سهم هژمونیک نیروها و بازیگران منطقه‌ای

·         اقدام روسیه  برای تحکیم امنیت ملی خود در مقابله با پذیرش این تغییر به نفع دشمنان و رقبای جهانی و منطقه‌ای خود

·         مقابله با تنگ تر شدن حلقه ی محاصره ناتو: رهبران روسیه اعم از کمونیست و غیر کمونیست آن به خوبی دریافته‌اند که نباید اجازه‌دهند حلقه‌ی محاصره‌ی ناتو تنگ‌تر شود.

·          چپ نمی تواند چشم خود را بر روی روند و جهت تحولات و چشم‌اندازهای محتمل پیش رو بسته و ژست ناظر بی طرف را به خود بگیرد!  ( تاکید از من است)

·         مواضع همسویی حزب کمونیست روسیه با ولادیمر پوتین در ارتباط با منافع ملی و مسایل اوکراین به رغم  مخالفت حزب کمونیست روسیه و رهبر آن زیوگانف با جهت‌گیری و برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی رئیس جمهور

در تمامی عمده ترین محور های مورد نظر اقای امیدی منافع ملی دیگر خلق های جهان در کجا قرار دارد؟ آیا تحرکات ناتو در منطقه ما در ارتباط با عراق و افغانستان باعت تنگ تر شدن حلفه ی محاصره ناتو نگردیده است؟ روسها و حزب کمونیست روسیه در قبال کارگران و زحمتکشان سایر مناطق چه اقدامات انترناسیونالیستی راانجام داده اند که حالا کارگران و زحمتکشان و چپ انقلابی وظیفه دارند به بهای آنچه روسیه را تهدید می کند اقدامات جنگ طلبانه و تجاوز کارانه‌ی روسیه را تایید کنند؟ و شعار لفاظانه و کلی گویی های «نه به جنگ» و «دفاع از صلح » سر ندهند؟ منافع ملی ما چه خطری  برای روسیه داشته است  که سیاست تحریم اقتصادی علیه کارگران و زحمتکشان را  همان امپریالیست ها را روس ها و چینی ها وتو نکردند؟

البته که نسل کشی نژادی روس هاو بلاروس ها اگر چنانچه از جانب هر کشوری صورت گیرد؛ وظیفه مردم و احزاب مترقی همان کشورهاست که در برابر آن مقابله کنند و احزاب و مردم کشور های دیگر نیز بایددر مقابل آن نسل کشی بی طرف نباشند و نیروها و کشورهایی را که اقدام به نسل کشی کرده اند محکوم کنند اما کجای اندیشه‌ی نظریه پردازان کمونیست و سوسیالیست در جهان؛ پیشاپیش به اتکای احتمالات و چشم انداز های محتمل  این  تکلیف و وظیفه را به عهده‌ی چپ می گذارد تا برای رفع این احتمال – قصاص قبل از جنایت کرده – و با متجاوزان و جنگ طلبان همسو گردند؟

سال هاست  این امیدواری که مدعیان چپ برخطاهای فاحشِ سیاسیِ گذشته خود بازنگری کنند، دیگر می رود تا به آرزو بدل شود. جهان امروز درگیر پیچیده ترین مناسبات امپریالیستی است و شعار “کارگران جهان متحد شوید” جز با تسلیح به آگاهی و دانش طبقاتی که مبتنی بر نفی هر گونه استثمار و ستم طبقاتی باشد و جز با خاموشاندن انواع جنگهای مرئی و نامرئی علیه کارگران و زحمتکشان همراه با  کسب آزادی و دموکراسی برای طبقه‌ی کارگر در جهان میسر نمی‌گردد. آنان‌که با دفاع ایدئولوژیک جنگ و استثمار را بر جهان روا می‌دارند؛ بطور حتم دوست کارگران و زحمتکشان نخواهند بود.

پیشروی پوتین در اوکراین مشابه حمله‌ی صدام به کویت،‌ فاجعه‌ای برای روسیه است

پاتریک کوبرن

در دوم اوت ۱۹۹۰، صدام حسین دستور داد ارتش عراق به کویت حمله و آن‌جا را اشغال کند. این عملیات به شکست عراق در جنگ، شورش‌هایی که به شکل خونین سرکوب شدند، ۱۳ سال تحریم‌های سازمان ملل، شکست در جنگ دوم، اشغال خارجی و دو دهه درگیری‌های داخلی منجر شد که تازه اکنون در شرف اتمام است.

بیش از سی سال بعد، ولادیمیر پوتین تانک‌ها و سربازان خود را به جمهوری‌های جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین فرستاد، مناطقی که استقلال آن‌ها را به رسمیت شناخت و موجب واکنش خشمگینانه و تهدیدهای تلافی‌جویانه‌ی کشورهای ناتو شد.

اقدامات پوتین ممکن است در کوتاه‌مدت به جنگ گسترده‌تری منجر نشود. در کوتاه‌مدت، بستگی دارد به این که آیا نیروهای روسی به آن‌سوی جبهه‌ی کنونی حرکت کنند و به دنبال گسترش قلمرو تحت کنترل جمهوری‌های جدایی‌طلب باشند یا خیر.

یکی از کارشناسان اوکراین به من گفت: «شخصاً فکر می‌کنم فعلاً وضع همین است». پوتین در حال حاضر همه چیز را در دونتسک و لوهانسک کنترل می‌کند و پیشروی بیشتر او نیروهایش را وارد قلمرو در اختیار «مقاومت» می‌کند.

اما پیشروی روسیه تأثیری سیاسی دارد که بسیار فراتر از منطقه‌ی دونباس است و آینده‌ی اوکراین و اروپا را متأثر می‌کند. پوتین با به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری جدایی‌طلب، چشم‌انداز راه‌حل دیپلماتیک با اوکراین را از میان برداشته است. در قلب توافق‌نامه‌ی مینسک-۲ در سال ۲۰۱۵، یک توافق اجرا نشده برای خودمختاری جمهوری‌های طرفدار روسیه در اوکراین بود که به نظر می‌رسید تنها راه دیپلماتیک امکان‌پذیر به جلو بود – و این راه‌حل اکنون برای همیشه از بین رفته است.

پوتین در سخنرانی خود در روز دوشنبه گفت که به نظر او مینسک-۲ یک «فرایند سترون» شده است.

بدین ترتیب سؤال مهم دیگری مطرح می‌شود. مسکو تا چه اندازه دولت کیف را مشروع می‌داند، زیرا پوتین مدام می‌گوید که این دولت را دست‌نشانده و عامل غرب می‌داند؟ در نتیجه به این پرسش می‌رسیم که آیا پوتین قصد دارد حمله‌ی کامل به اوکراین را آغاز کند یا خیر.

صفحه‌های تلویزیون پر از نقشه‌هایی هستند که فلش‌های قرمزرنگی را نشان می‌دهند که در آن ستون‌های تانک روسی ممکن است از بلاروس به سمت کیف خارج شوند یا از کریمه به سمت شمال پیشروی کنند تا اوکراین را در شرق رودخانه دنی‌پر تصرف کنند. این امر می‌تواند طی یک روز اتفاق بیفتد، اما هنوز شک دارم که این اتفاق به‌طور کامل بیفتد.

با وجود تمامی خشم عمومی بر سر دونباس، هنوز فقط درگیری محدودی وجود داشته است و درگیری نظامی بزرگی رخ نداده است. به همین ترتیب، هنوز مشخص نیست که کشورهای غربی تا چه اندازه تحریم‌هایی را که به عنوان مجازات تهاجم روسیه در مقیاس کامل به کل اوکراین طراحی شده است، تسریع خواهند کرد.

قدرت نظامی صدام حسین و عراق سه دهه پیش را با پوتین و روسیه‌ی امروز مقایسه کنید. دیکتاتور عراق ارتش قدرتمندی داشت که هشت سال با ایران می جنگید، اما هیچ چیز نتوانست باعث شود که در برابر ائتلاف به رهبری آمریکا بایستد. همچنین معروف است که اصلاً سلاح کشتار جمعی نداشت، چیزی که پوتین به‌وفور از آن برخوردار است.

آمریکا برای بیرون راندن ارتش عراق از کویت ارتش قدرتمندی را مستقر کرد. اما در اوکراین، قدرت‌های ناتو به صراحت اعلام کرده‌اند که قرار نیست نیروهای خود را به جنگ بفرستند.

در عوض تسلیحات و تجهیزات برای ارتش اوکراین ارسال خواهد شد، اما بر اساس بررسی تفصیلی بنیاد جیمزتاون، بعید به نظر می‌رسد که از آنها به‌خوبی استفاده شود. براساس این بررسی، حدود ۲ میلیارد دلار که صرف نوسازی نظامی در اوکراین از سال ۲۰۱۴ تاکنون شده هیچ تأثیری نداشته است. این گزارش می‌گوید: «این که پس از هفت سال جنگ، نه ارتش اوکراین و نه صنایع دفاعی تحت هیچ گونه اصلاحات اساسی یا پایداری قرار نگرفته‌اند، قابل تأمل و معتبر است»

این ناکامی‌ها هر چه که باشند، لشکرکشی طولانی‌مدت روسیه احتمالاً برای مسکو فاجعه‌بار خواهد بود، اما می‌تواند مدتی طولانی ادامه یابد و بسیار مخرب باشد.

پوتین ممکن است از آنچه در دونباس به دست آورده خوشحال باشد و ادعا کند که جمهوری‌های جدایی‌طلب طرفدار روسیه را از قتل‌عام نجات داده است. هنوز زود است که بدانیم تصرف دونتسک و لوهانسک چه‌گونه بر افکار عمومی روسیه تأثیر خواهد گذاشت. پوتین هیچ‌گاه به اندازه‌ی زمانی که کریمه را در سال ۲۰۱۴ ضمیمه‌ی روسیه کرد، در نظرسنجی‌های روسیه بالا نبود.

ممکن است برای کرملین منطقی باشد که نیروهای نظامی خود را به عنوان یک تهدید بدون استفاده در اطراف اوکراین نگه دارد، حضور آنها بسیار خطرناک‌تر است زیرا حمله به شرق اوکراین نشان می‌دهد که روسیه آماده‌ی استفاده از نیروی نظامی است. این خیلی به مهارت پوتین و مشاورانش در مانورهای سیاسی بستگی دارد، تمامی نشانه‌هایی دال بر آن است که آنها اصلاً ماهر نیستند.

یکی از کارشناسان روسیه گفت: «استعداد و هوش مردان اطراف پوتین احتمالاً کمتر از سطح هر گروهی از مشاوران رهبران روسیه از زمان تزار نیکلای دوم [که بلشویک‌ها در سال ۱۹۱۸ اعدام کردند] است».

تهاجم به شرق اوکراین حل و فصل بحران را که ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشد، از پیش دشوارتر می‌کند. این خبر بدی برای اوکراین، روسیه و همسایگان آنها است زیرا اقتصاد آنها به دلیل بی‌اطمینانی ناشی از جنگ سرد و گرم و تحریم‌های اقتصادی خفه خواهد شد. این همان اتفاقی است که در عراق و سوریه رخ داد. به‌ویژه تحریم‌ها ابزار بسیار مؤثری هستند که کل جامعه و اقتصاد را فلج می کنند.

بزرگ‌ترین ضربه برای روسیه تاکنون تعلیق صدور گواهینامه خط لوله گاز نورد استریم ۲ توسط آلمان بوده است. پس از اعلام پوتین مبنی بر مداخله‌ی قریب‌الوقوع، ارزش بورس روسیه برحسب دلار ۱۴ درصد کاهش یافت و اوکراین می‌گوید که ماهانه ۲ تا ۳ میلیارد دلار به دلیل بحران ضرر می‌کند.

زمانی که صدام حسین به کویت حمله کرد، عراقی‌ها بر این گمان بودند که او باید به عواقب اقدامات خود فکر کرده باشد و منتظر بودند تا مذاکرات اساسی را آغاز کند یا مانوری دیپلماتیک انجام دهد – تا این که جنگ سر رسید.

مردم عادی روسیه با جنگ مخالف‌اند

ایلیا ماتویف و ایلیا بادریتسکیس

ولادیمیر پوتین تهاجم خود به اوکراین را آغاز کرده است و ظاهراً انتظار دارد که نیروهایش بتوانند بر مقاومت اوکراین غلبه کنند. اما – در حالی که روس‌ها در حال حاضر اشتیاق چندانی برای جنگ نشان نداده‌اند – این حمله می‌تواند رژیم او را به شدت بی‌ثبات کند.

روسیه به اوکراین حمله کرد. بدترین هراس‌ها تأیید شده است. هنوز از وسعت تهاجم به طور کامل اطلاع نداریم، اما تاکنون روشن شده که ارتش روسیه به اهدافی در سراسر این کشور حمله کرده است، نه فقط در جنوب شرقی (در امتداد مرزهای به اصطلاح «جمهوری‌های خلق»). صبح امروز اوکراینی‌ها در شهرهای مختلف با صدای انفجار از خواب بیدار شدند.

ولادیمیر پوتین هدف نظامی این عملیات را روشن کرده است: تسلیم کامل ارتش اوکراین. طرح سیاسی همچنان نامشخص است – اما به احتمال زیاد به معنای استقرار یک دولت طرفدار روسیه در کیف است. رهبری روسیه فرض می‌کند که مقاومت به‌سرعت شکست خواهد خورد و اکثر مردم عادی اوکراین با وظیفه‌شناسی رژیم جدید را می‌پذیرند. روشن است که پی‌آمدهای اجتماعی آن برای خود روسیه حاد خواهد بود – پیش‌تر در صبح امروز، حتی قبل از اعلام تحریم‌های غرب، بورس‌های روسیه سقوط کردند و سقوط روبل همه‌ی رکوردهای قبلی را شکست.

سخنرانی شب گذشته‌ی پوتین که در آن آغاز جنگ را اعلام کرد، بیانگر زبان آشکار امپریالیسم و استعمار بود. از این نظر، او تنها حکومتی است که در اوایل قرن بیست و یکم چنین آشکارا مانند یک قدرت امپریالیستی صحبت می کند. کرملین دیگر نمی‌تواند پشت سایر نارضایتی‌ها – از جمله حتی گسترش ناتو – نفرت خود از اوکراین و تمایل به دادن «درس» تنبیهی به آن را پنهان کند. این اقدامات فراتر از «منافع» قابل‌درک عقلانی هستند و همانطور که پوتین آن را درمی‌یابد، در قلمرو «رسالت تاریخی» جای می‌گیرد.

از زمان دستگیری الکسی ناوالنی در ژانویه‌ی ۲۰۲۱، پلیس و سرویس‌های امنیتی اساساً مخالفان سازمان‌یافته در روسیه را سرکوب کرده‌اند. سازمان ناوالنی «افراطی» اعلام و متلاشی شد، تظاهرات در دفاع از او به حدود پانزده هزار بازداشت منجر شد و تقریباً تمام رسانه‌های مستقل یا بسته شدند یا به عنوان «عوامل خارجی» نامیده شدند، که به شدت فعالیت‌شان را محدود می‌کند. تظاهرات توده‌ای علیه جنگ بعید است – هیچ نیروی سیاسی قادر به هماهنگی آنها نیست و شرکت در هر اعتراض خیابانی، از جمله تظاهرات تک نفره، به‌سرعت و به‌شدت مجازات می شود. کنشگران و حلقه‌های روشنفکری در روسیه از این رویدادها شوکه شده و روحیه‌ی خود را باخته‌اند.

یکی از نشانه‌های اطمینان‌بخش این است که هیچ حمایت آشکاری از جنگ در جامعه‌ی روسیه قابل تشخیص نیست. بر اساس گزارش «لوادا سنتر»، آخرین آژانس نظرسنجی مستقل (که خود توسط دولت روسیه به عنوان «عامل خارج» شناخته می‌شود)، ۴۰ درصد روس‌ها از به رسمیت شناختن رسمی «جمهوری‌های خلق» دونتسک و لوهانسک توسط مقامات روسیه حمایت نمی کنند، در حالی که ۴۵ درصد روس‌ها این کار را تأیید می کنند. در حالی که برخی نشانه‌های «غلیان میهن‌پرستی و حمایت از رهبران سیاسی» اجتناب‌ناپذیر است، اما قابل تأمل است که با وجود کنترل کامل مهم‌ترین منابع رسانه‌ای و انتشار تبلیغات عوام‌فریبانه در تلویزیون، کرملین قادر به ایجاد شور و شوقی برای جنگ نیست.

چیزی مانند بسیج میهن‌پرستانه که پس از الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ رخ داد، امروز اتفاق نمی‌افتد. از این نظر، تهاجم به اوکراین این نظریه‌ی رایج را که تهاجم بیرونی کرملین همیشه با هدف حمایت از مشروعیت داخلی است، رد می کند. برعکس، در هر صورت، این جنگ رژیم را بی‌ثبات می‌کند و حتی بقای آن را تا حدی تهدید می‌کند، زیرا «مسأله‌ی ۲۰۲۴» – نیاز به نمایشی قانع‌کننده از انتخاب مجدد پوتین به هنگامی که روس‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت می‌کنند – هنوز روی میز است.

چپ در سراسر جهان باید حول یک پیام ساده متحد شود: نه به حمله‌ی ‌روسیه به اوکراین. هیچ توجیهی برای اقدامات روسیه وجود ندارد، این اقدامات به رنج و مرگ منتهی خواهد شد. در این روزهای تراژدی، ما خواستار همبستگی بین المللی با اوکراین هستیم.

پانزدهم فوریه، دومای دولتی روسیه به طرح پیشنهادی برای به رسمیت شناختن دیپلماتیک فوری جمهوری خلق دونتسک (DPR) و جمهوری خلق لوهانسک (LPR) رأی مثبت داد. اکثریت شورای امنیت فدراسیون روسیه در ۲۱ فوریه به نفع این به رسمیت شناختن صحبت کردند. رئیس‌جمهور هم از این کار پیروی کرد. سرانجام، شب ۲۱-۲۲ فوریه، مداخله‌ی نظامی مستقیم نیروهای روسیه در این مناطق آغاز شد.

مبتکران این رویه به این واقعیت متوسل می‌شوند که به رسمیت شناختن دیپلماتیک این جمهوری‌ها پاسخی به تهدید نظامی از جانب اوکراین و اردوگاه ناتو است و این که کشورهای ناتو اختلافات فراوانی برسر رژیم پوتین و کشاکش‌های جاری دارند. این شیوه‌ی استدلال جوهر ریاکارانه‌ی رفتار نخبگان سیاسی روسیه را آشکار می‌کند، که تاکنون سرسختانه تأکید کرده‌اند که «در درگیری‌های درونی اوکراین شرکت نمی‌کنند». تاکنون برای تمامی ناظران آشکار بود که روسیه در منطقه‌ی درگیری در شرق اوکراین دخالت دارد. اکنون این مداخله به یک تهاجم آشکار تبدیل شده است. این اظهارات رهبران کشورهای ناتو و خادمان رسانه ای آنها که گویا به «حقوق بشر»، «وحدت ارضی» و «آزادی اوکراین از مداخله» اهمیت می‌دهند، نیز به همان اندازه‌ی ادعاهای روسیه ریاکارانه است.

ریاکاری ویژگی مشترک همه‌ی طرف‌های اصلی این درگیری است. دولت‌های روسیه، ایالات متحده، کشورهای اتحادیه‌ی اروپا و اوکراین، همگی اقدامات خود را به انحای ممکن با شعار دادن درباره‌ی منافع مردم و حقوق آنها توجیه می‌کنند. در عمل، برای همه‌ی آنها این مردم چیزی غیر از نیروی کار ارزان، و سرزمین دونباس چیزی غیر از هدفی برای غارت و ایجاد بازارهای جدید نیست. این عبارت‌پردازی‌های مشعشع همه‌ی دولت‌های بورژوازی تنها پوششی برای سیاست کلبی‌مسلکانه‌ای است که همه جا علیه منافع اکثریت طبقه‌ی کارگر و حقوق آن‌ها دنبال می‌کنند.

جنگی تبلیغاتی به دنبال به دام انداختن چپ‌ها در طرف‌های مختلف در انتخاب نادرست بین نیروهای امپریالیستی مختلف در مقیاس بین‌المللی یا منطقه‌ای بین دسته‌های مختلف سرمایه‌داران، بین مواضع مختلف قومی – شوونیستی است. ما به‌عنوان طرفداران انترناسیونالیسم تأکید می‌کنیم که نمی‌گذاریم فریب سرمایه و سخنگویان‌شان را بخوریم و خود را به خدمتگزاران بی جیره و مواجب آنها تبدیل کنیم، فارغ از این‌که در مسکو باشند، یا در بروکسل و واشنگتن و یا در کیف. ما فقط از جانب یک مصلحت صحبت میکنیم – مصالح مشترک طبقه‌ی کارگر همه‌ی کشورها.

با این همه، استراتژی و وظایف چپ‌گرایان در کشورهای مختلف در مقاطع خاص متفاوت است. کارگران و چپ‌گرایان محلی نباید از موضع «ژئوپلیتیک» پیش بروند، نه از بحث بر سر این‌که چه کسی چه چیزی را اول شروع کرد. وظیفه‌ی ما توقف جنگ احتمالی و پشتیبانی از شکل‌گیری جنبش ضد جنگ طبقه‌ی کارگر در روسیه، اوکراین و این جمهوری‌ها است. تنها راه انجام این کار این است که بر این اساس عمل کنیم که «دشمن اصلی در کشور خودمان است». هر طرف دشمن متفاوتی دارد. نباید بگذاریم که با مقصر دانستن «متجاوز خارجی» سردرگم شویم و به‌هیچ‌وجه نمی‌توانیم خود را با دولت‌هایمان همسو کنیم.

خودمختاری دونباس

قبل از بحث درباره‌ی توافق صلح آتی، لازم است به نکته‌ی اصلی اشاره کنیم: مردم دونباس حق دارند سرنوشت خود را تعیین کنند. و این خودمختاری باید بر اساس انتخاب آزاد و دموکراتیک باشد. هرگونه اشاره به این‌که سرنوشت دونباس را باید «همه‌ی اوکراینی‌ها»، دولت اوکراین، یا حتی فراتر از آن، ایالات متحده و روسیه تعیین کند، به هر شکل که ارائه شود، خیانت به اصل دموکراتیک حق تعیین سرنوشت است.

کسانی که حق تعیین سرنوشت دونباس را انکار می‌کنند، می‌گویند که این «ملت نیست». آنان برحسب تمایلات ناسیونالیستی‌، این مردم را متعلق به ملت «اوکراین» یا «روس» می‌دانند. آنها تا آن‌جا پیش می‌روند که اصولاً توانایی ساکنان دونباس را برای انتخاب مستقل منکر می‌شوند. هیچ کدام از اینها ارزش تأمل ندارد. در واقع این ناشی از شووینیسمی شرم‌آور است که حقوق دموکراتیک چهار میلیون نفر را منکر می‌شود.

با این همه، قبل از هر چیز، حمایت از حق تعیین سرنوشت به معنای حمایت خودکار از هر گونه جدایی‌طلبی نیست. ما بدون قید و شرط حق تعیین سرنوشت جمهوری‌های خلق دونباس و لوهانسک را به رسمیت می‌شناسیم و تصمیم دموکراتیک مردم آنها، هر چه که باشد، به رسمیت می‌شناسیم. اما علاوه بر آن می‌توانیم در مورد مترقی‌ترین راه‌های اعمال خودمختاری از نظرگاه منافع عمومی طبقه‌ی کارگر و مبارزه برای سوسیالیسم صحبت کنیم. ما معتقدیم که انتخاب، در چارچوب تعیین سرنوشت، باید از چشم‌انداز همکاری و رفاقت آینده بین کارگران کیف، دونتسک و مسکو، پیش برود؛ اتحاد بین یک معدنچی و یک برنامه‌نویس، یک پزشک و یک معلم. بین همه‌ی کسانی که در جامعه ارزش‌آفرینی می‌کنند. به همین دلیل است که انتخاب باید آزادانه و آگاهانه باشد.

ثانیاً، ما رأی‌گیری به اتکای اسلحه‌ای که انگشتان امپریالیست‌ها و عوامل آن‌ها روی ماشه‌هایش است را به عنوان خودمختاری به رسمیت نمی‌شناسیم. انتخاب واقعی دموکراتیک تنها در شرایط دموکراسی سیاسی و آزادی مخالفان ممکن است. اما در حال حاضر، مقامات جمهوری‌ها به کارگزاران فاسد تحت کنترل روسیه تنزل یافته‌اند و مخالفان تحت تعقیب قرار می‌گیرند. تعیین سرنوشت این دو جمهوری موضوع جنبش دموکراتیک و کارگری آینده است که در تصمیم‌گیری در مورد سرنوشت دونباس، برخلاف مقامات موجود در جمهوری‌ها به‌ناگزیر عمل خواهد کرد.

مواضع و اهداف دولت‌های بورژوایی

جنگ صدمات بسیار به اوکراین وارد می‌کند و به نظر می‌رسد که دولت آن باید بیشترین علاقه را به راه‌حل مسالمت‌آمیز داشته باشد. اما نیروهای سیاسی که پس از «میدان» به قدرت رسیدند یکی از موانع اصلی در برابر راه‌حل مسالمت‌آمیز هستند.

نخست آن‌که، خود رهبران اوکراین با ناسیونالیست‌های قومی بسیار خوب‌اند و و به آن‌ها پروبال می‌دهند، به‌واقع سازمان‌های سیاسی افراطی راست را قانونی می‌کنند و آنها را زیر بال مقامات می‌آورد. بعد از رژیم پوروشنکو، و برخلاف وعده‌های مبارزات انتخاباتی‌اش، دولت زلنسکی از لفاظی‌ها و سیاست‌های ملی‌گرایانه برای مخالفت با آزادی زبان برای روسی‌زبانان بهره می‌برد و کماکان از همدستان نازی‌ها تجلیل می‌کند. چنین سیاستی هرگونه اجماع مسالمت‌آمیز با مردم دونباس و لوهانسک و را کنار می‌گذارد و مانع از ادغام مجدد داوطلبانه‌ی آنها می‌شود.

دوم آن‌که، طی هشت سال، جنگ بی‌پایان منبعی برای غنی کردن الیگارش‌ها و دزدسالاران فاسد اوکراینی بوده است. بنابراین، دسته‌ی ارتجاعی حاکم در اوکراین، بر خلاف منافع مردم اوکراین، نه از راه‌حل صلح واقعاً دموکراتیک که از یک جنگ خفیف سود می‌برند

امپریالیسم ایالات متحده حتی علاقه‌ی کم‌تری به حل و فصل مسالمت‌آمیز مناقشه دارد و در مقابل از آن برای اعمال فشار بر روسیه استفاده می‌کند. برای انجام این کار، طی هشت سال گذشته، از به‌اصطلاح «حزب جنگ»، متشکل از ارتجاعی‌ترین و نظامی‌ترین نیروهای سیاست اوکراین، از جمله نئونازی‌ها، حمایت کرده است.

موضع دولت روسیه بسیار ریاکارانه است. علی‌رغم اظهارات رسمی مبنی بر عدم مداخله در امور داخلی اوکراین و جمهوری خلق دونباس و جمهوری خلق لوهانسک، در واقع امپریالیسم روسیه بر این جمهوری‌ها تسلط کامل دارد. پس از شناسایی این دو جمهوری، دیگر نیازی به صحبت از عدم‌مداخله نیست.

روسیه از جمهوری‌های دونباس برای اعمال فشار بر دولت اوکراین و ابزار چانه‌زنی در بازی‌های سیاسی با ایالات متحده و اتحادیه‌ی اروپا استفاده می‌کند. امپریالیسم روسیه به رژیم‌های مطیع و سیاستمداران قابل کنترل در این جمهوری‌ها نیاز دارد. در صورت ادغام مجدد آن‌ها با اوکراین، اینها ابزار روسیه برای تأثیرگذاری بر سیاست اوکراین خواهند بود. علاوه بر این، سرمایه‌داری روسی در حالی که وانمود می‌کند از محافظت از مردم در برابر «خونتای فاشیستی» صحبت می‌کند، از ساکنان دونباس به‌عنوان نیروی کار نیمه‌محروم و فوق‌العاده ارزان، ازجمله در معادن زغال‌سنگ کوزباس در داخل فدراسیون روسیه، استفاده می‌کند. بزرگ‌ترین مراکز سرمایه‌داری اتحادیه‌ی اروپا به همین ترتیب بخش اصلی نیروی کار اوکراین را استثمار می‌کنند.

علاوه بر این، دولت روسیه از این درگیری برای کاشت ناسیونالیسم سمی در جامعه‌ی روسیه، ترساندن مردم با تهدیدهای تجاوز خارجی، تجاوز ناتو به مرزهای روسیه و غیره استفاده می‌کند. هدف این است که مردم روسیه را از رویارویی طبقاتی، نابرابری و بی‌عدالتی در کشور خود دور و خشم و هراس مردم را به سمت «دشمن خارجی» هدایت کند.

ادعای مقامات روسیه مبنی بر اینکه تنها اوکراین در این مناقشه متجاوز است، قابل نقد است. رژیم روسیه نه‌تنها به‌طور مداوم تنش را حفظ کرده بلکه بارها از دروغ و اقدامات تحریک‌آمیز بهره برده است. این امر به‌ویژه در خلال تنش کنونی مشهود بود، که با کارزاری از اطلاع‌رسانی نادرست رژیم روسیه برای ایجاد توجیهی مناسب برای اقدامات خود پی‌ریزی شد. به عنوان مثال، «شواهد ویدیویی» از پیش ضبط شده از گلوله‌باران جمهوری‌ها و درخواست‌های حمایت سران این دو جمهوری وجود داشت که چند روز قبل از شروع تخلیه‌ی جمعیت غیرنظامی منتشر شد. همه‌ی اینها پوچ بودن ادعاها درباره‌ی عدم تمایل کرملین به تشدید درگیری فعلی و همچنین تلاش برخی از چپ‌گرایان روس برای تصویر کردن آن به‌عنوان «شرّ کم‌تر» را آشکار می‌کند.

بنابراین، یک راه‌حل دموکراتیک مسالمت‌آمیز به‌نفع سرمایه‌داری روسیه نیست، که دست‌کم از تنش دائمی در دونباس سود می‌برد. و از همین رو سازمان‌های کارگری چپ که پشتیبان موضعی اساساً ضد جنگ در روسیه‌اند، موضع مترقی دارند و توسعه‌ی آگاهی طبقاتی و خودسازمان دهی طبقه کارگر تنها راه‌حل این مسأله است.

سرانجام آن که دولت‌های دونباس و لوهانسک در حال حاضر با گسست از مردم، کارگزاران روسیه و الیگارشی محلی هستند. جنگ بی پایان سرچشمه موقعیت ویژه‌ی آنهاست و بنابراین آن‌ها به یک راه‌حل واقعاً دموکراتیک نیز علاقه‌ای ندارند. روسیه نه‌تنها از دولت‌های این دو جمهوری حمایت می‌کند، بلکه آن‌ها را در اختیار دارد. بدون این حمایت، دولت‌های فعلی در جمهوری‌ها دوام نمی‌آوردند. با حمایت امپریالیسم روسیه، مخالفان تحت تعقیب قرار می‌گیرند، تمام ابتکارات مستقل کارگری بی‌رحمانه سرکوب می‌شوند و حتی فرماندهان میدانی که حدی از استقلال نشان داده‌اند با مشارکت سرویس‌های ویژه‌ی روسیه ترور شده‌اند.

در مجموع، هشت سال بعد، نه دولت اوکراین، نه مقامات روسیه، نه ایالات متحده، و نه حتی دولت‌های جمهوری‌های دونباس و لوهانسک، هیچ کدام به حل‌وفصل مسالمت‌‌آمیز واقعاً دموکراتیک این درگیری علاقه‌ای ندارند.

ادغام دوباره یا استقلال؟

اگر از منظر منافع آینده‌ی سوسیالیستی بین‌المللی بشریت و رشد نیروهای جنبش کارگری حرکت کنیم، قاعدتاً گزینه‌ی ارجح برای حل یک منازعه‌ی ملی، گزینه‌ای خواهد بود که به حل تضادهای ملی، توقف شکاف‌های فرقه‌ای، بازگشایی محل‌های کار بینجامد، و باعث ایجاد درگیری‌های ملی جدید طولانی نخواهد شد.

اگر تنها از این منظر به مناقشه در دونباس بپردازیم، آن‌گاه ادغام مجدد دموکراتیک مسالمت‌آمیز این جمهوری‌ها در اوکراین، با حفظ آزادی‌های زبانی و دیگر آزادی‌ها و تضمین درجه‌ای از خودمختاری، یکی از گزینه‌های حل و فصل خواهد بود که مردم لوهانسک و دونباس خواهان آن هستند.

ما از ادغام مجدد دموکراتیک مسالمت‌آمیز صحبت می‌کنیم، و نه از الحاق اجباری. هر گونه ادغام مجدد اجباری صرفاً شکاف‌های ملی را عمیق‌تر می‌سازد و جراحت عمیقی بر جنبش کارگری وارد می‌کند. و در اوکراین امروز تا زمانی که دولت فعلی و «حزب جنگ‌طلب» در قدرت هستند، ادغام مجدد دموکراتیک غیرممکن است.

یک بدیل برای ادغام مجدد، استقلال واقعی دونباس و لوهانسک است. با این حال، بدون تغییر رژیم در روسیه، استقلال این جمهوری‌ها یک داستان خیالی خواهد بود، زیرا در واقع این مناطق ویران شده از جنگ، ضمایم و منبع نیروی کار ارزان برای روسیه باقی خواهند ماند. علاوه بر این، اگر اوکراین متخاصم باقی بماند، آن‌گه این جمهوری‌ها همچنان به حمایت نظامی روسیه وابسته خواهند بود.

در حال حاضر، نه‌تنها روسیه استقلال لوهانسک و دونباس را به رسمیت شناخته بلکه با گسیل نیروهای نظامی نیز آن را تقویت گرده است. اما تحت این شرایط، شناسایی رسمی این جمهوری‌ها توسط روسیه تنها به معنای وجود رسمی‌تر رژیم‌های دونباس و لوهانسک به عنوان کارگزاران روسیه است. این با استقلال واقعی و حتی کم‌تر از آن با خودمختاری این دو جمهوری ارتباطی ندارد.

بنابراین، استقلال واقعی جمهوری خلق دونباس و جمهوری خلق لوهانسک تنها در نتیجه‌ی انتخاب دموکراتیک مردمان آنها، با حمایت جنبش دموکراتیک کارگری و ضد جنگ در اوکراین و روسیه امکان‌پذیر است.

صرف‌نظر از ارزیابی گزینه‌های احتمالی برای حل آتی بحران، «گرایش مارکسیستی»، قبل از هر چیز اساساً از حق تعیین سرنوشت حمایت می‌کند. مردم دونباس، در راستای اعمال حق تعیین سرنوشت خود از طریق فرایندی صلح‌آمیز و دموکراتیک تصمیم نهایی را در مورد آینده‌ی آن بگیرند. ادغام مجدد اجباری نمی‌تواند مبنای رفاقت و همکاری باشد.

همچنین باید به بنیادی‌ترین حقیقت اشاره کرد. این که در درازمدت، هیچ راه‌حل کاملی برای مسأله‌ی منازعات زبانی، قومی و اجتماعی خارج از حرکت به سوی سوسیالیسم وجود ندارد. احیای سرمایه‌داری و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شرایطی را ایجاد کرد که در آن دسته‌های مختلف بورژوازی، در سپهر دولت‌های پساشوروی، طبقه‌ی کارگر گروه‌های مختلف قومی و زبانی را به‌طور نظام‌مند در برابر یکدیگر قرار می‌دهند. همه‌ی این‌ها برای منحرف کردن کارگران در طرف‌های مخالف مرزهای ملی و خطوط مرزبندی نظامی از این واقعیت است که آنها یک دشمن مشترک دارند: سرمایه.

دعواهای قومی-زبانی و دشمنی متقابل بین کارگران که سرمایه‌داران تحمیل می‌کنند، تنها در خدمت شکاف انداختن میان طبقه‌ی کارگر است. در واقع، شرایطی که کارگران اوکراین، روسیه، جمهوری خلق دونباس و لوهانسک در آن قرار دارند به این معنی است که آنها با یکدیگر اشتراکات بسیار بیشتری دارند تا با حاکمان و رؤسای‌شان.

این واقعیت تنها به این معنی است که یک بدیل وجود دارد. این وظیفه‌ی چپ‌گرایان است که در گفتار و کردار برای یک جنبش مستقل متحد کارگران کشورهای مختلف مبارزه کنند، که قادر به پیگرد مبارزه برای خروج واقعی از بن‌بست خونینی است که در آن قرار گرفته‌ایم.

برای یک فدراسیون آزاد سوسیالیستی از دولت‌های کارگری، نه تنها در اتحاد جماهیر شوروی سابق، بلکه در کل جهان! این بدان معناست که ما نباید صرفاً منتظر باشیم تا اتفاقی بیفتد یا رویدادها به نتیجه‌ی طبیعی خود برسند. برعکس، لازم است همه‌ی چپ‌گرایان واقعی در روسیه، اوکراین و دونباس با یکدیگر همکاری کنند، تا نیرویی خلق کنند که قادر باشد توان بالقوه‌ی طبقه‌ی کارگر سازمان‌یافته را در سراسر سپهر پساشوروی را رها و یک حزب چپ انقلابی بسازد.

جنبش دموکراتیک متحد کارگران تنها راه نجات واقعی است

شرط اصلی غلبه بر وضعیت غم‌انگیز کنونی در دونباس، ایجاد یک جنبش متحد و دموکراتیک کارگران از همه‌ی طرف‌ها، فارغ از فشارهای تمامی بلوک‌های امپریالیستی است. این کاری بسیار دشوار است، اما همچنین تنها کار واقعاً واقع‌بینانه برای هر کسی که می‌خواهد به بربریت جنگ پایان دهد، که شرایط زندگی طبقه‌ی کارگر را در هر دو طرف خطوط نظامی ویران می‌کند، تنها کار حقیقتاً واقع‌بینانه است. همچنین درک این نکته ضروری است که بدون یک جنبش کارگری توانمند و مستقل، مبتنی بر یک برنامه‌ی سیاسی سوسیالیستی انترناسیونالیستی، «آزادی» برای کارگران هر دو طرف واقعی نخواهد بود.

شکل‌گیری یک جنبش دموکراتیک فراگیر، و یک جنبش کارگری توانمند در جمهوری‌ها، پیش‌شرط‌های برای امکان تعیین سرنوشت این جمهوری‌ها و همچنین کسب آزادی واقعی برای کارگران اوکراین و روسیه است. دسته‌های دزدسالار اقتدارگرا، دولت‌های جمهوری‌ها، فقط منافع خود را بیان می‌کنند. اگر این جنبش دموکراتیک آینده تصمیم بگیرد خود را از اوکراین جدا کند، چنین تصمیمی باید گرفته و به آن احترام گذاشته شود. مسأله‌ی کلیدی این است که کارگران باید بتوانند آن را بدون فشار خارجی از سوی نیروهای طبقاتی بیگانه انجام دهند.

وظیفه‌ی چپ در اوکراین، روسیه، لوهانسک و دونباس این است که به طور جمعی برای آزادی کارگران برای تعیین آینده‌ی خود تلاش کنند، که برحسب اراده‌ی سیاسی طبقه‌ی کارگر می‌تواند هم به شکل استقلال جمهوری و هم به شکل ادغام مجدد مسالمت‌آمیز دونباس و لوهانسک به عنوان بخشی از اوکراین، با احترام به آزادی‌های زبانی و دیگر آزادی‌ها، باشد. جنبش برای تحقق این امر، به‌ناگزیر باید جنبشی واحد در اوکراین و جمهوری‌ها باشد. شرط اساسی برای تشکیل آن، آتش‌بس، غیرنظامی کردن و خروج متقابل نیروهای روسیه و اوکراین از خطوط منازعه است. ما باید بازی بورژوازی حکومت‌های مختلف برای سرزنش یکدیگر و اتهام‌زنی متقابل را که فقط درپی سردرگم ساختن طبقه‌ی کارگر است، رد کنیم.

دستیابی واقعی به استقلال و آزادی تعیین سرنوشت در قلمروهای لوهانسک و دونباس فعلی تنها از طریق به دست گرفتن قدرت توسط طبقه‌ی کارگر، به پشتوانه‌ی «نیروی سلاح»، علیه دشمن طبقاتی متقابل آنها امکان‌پذیر است. سیاست فعلی مقامات جمهوری‌های منزوی و در نتیجه روسیه علیه این اصل است. هم شناسایی رسمی و هم مداخله‌ی نظامی روسیه با این هدف مخالف است.

تنها راه نجات واقعی، مبارزه‌ی مستقل طبقه‌ی کارگر سازمان‌یافته برای سوسیالیسم است!

موضع ما روشن است:

علیه مداخله‌ی نظامی روسیه!

علیه جنگ و کشاندن طبقه‌ی کارگر اوکراین و روسیه به کشتار متقابل!

برای آزادی واقعی تعیین سرنوشت کارگران!

برای یک جنبش دموکراتیک توانمند و مستقل به رهبری طبقه‌ی کارگر!

برای فدراسیونی سوسیالیستی از کارگران همه‌ی کشورها!

اخیراً بیانیه ای تحت عنوان« تروریسم هسته ای اسراییل را متوقف کنید» منتشر شده است که در میان امضاء کنندگان، چهره های شناخته شده ای نیز وجود دارند. این طیف برغم سایه روشن هائی از تفاوت ها در گرایشات سیاسی، نقطه مشترکی دارند و آن حمایت دائمی آنان از حکومت اسلامی است.

این «بیانیه» تحت عنوان «باورمندان به جهانی خالی از سلاح های هسته ای، صلح، حقوق بشر، و همزیستی ملت ها» نوشته شده است، ولی اندکی تامل بر محتوای بیانیه، خلاف چنین ادعاهائی را نشان می دهد، زیرا نیمی از صورت مساله و در حقیقت بنیان مساله به حکومت اسلامی و هدف های آن مربوط می گردد، که «بیانیه جمعی» درباره آن ها ساکت است و بنا به سابقه و شناخت از سمت گیری های سیاسی امضاء کنندگان، تصادفی نیست.

این بیانیه، همسوئی و هم صدائی آشکار با اظهارنظرهای مقامات جمهوری اسلامی دارد که خرابکاری در مهمترین مرکز غنی سازی اورانیوم را «مصداق تروریسم هسته ای» عنوان کرده اند، و به نوعی همان پروپاگاندای تبلیغاتی جواد ظریف و نایاکی ها و دیگر لابیگرهای جمهوری اسلامی در خارج از کشور را منعکس می کند و می توان گفت که هدف های چند گانه ای را دنبال می کند:

سرانجام اینکه موجودیت حکومت اسلامی، خطرناک تر از یک بمب هسته ای، سیل، زلزله و طاعون برای کشورما بوده است. کسی که دم از صلح و حقوق بشر و همزیستی ملت ها می زند، باید علیه این دشمن صلح و ناقض حقوق بشر و حکومت تروریست پرور برخیزد و نه به ابزار تبلیغاتی آن تبدیل شود

نخست اینکه این امضاءها دربرابر امضاء های عده ای است که در نامه ای متجاوز از ۱۴۰۰ نفر و ده ها نهاد وسازمان «نه به جمهوری اسلامی» راعنوان کرده اند و تلاشی است برای کم رنگ کردن تاثیر آن در داخل و خارج که از منظر سلبی، گرایش مسلط در جامعه ایران را بازتاب می داد. نه به جمهوری اسلامی، اگرچه فاقد وجه اثباتی درگزینه ای برای آینده ایران است، لیکن در بحران فراگیری که حکومت اسلامی با آن درگیر است و در برابر نارضائی همه گانی و در آستانه یک نمایش بی رنگ انتخاباتی، زیر پای حاکمیت را بشدت خالی می کند و شامه تمامی طیف های حکومت اسلامی چنین خطری را برای بقای خود حس می کنند.

دوم اینکه، این امضاءها به احتمال زیاد، خیز تازه ای است برای تبلیغ جهت شرکت در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری و رای به حکومت اسلامی، در شرایطی که اکتریت غالب مردم در کشور از نظر روحی و روانی از هر دو جناح حکومت اسلامی عبور کرده اند و خیزش دیماه ۹۶ و آبان ۹۸ آن را به روشنی نشان داده است.

سوم اینکه بیانیه جمعی، تخریب در مرکز غنی سازی هسته ای نطنز را نوعی تخریب در بازگشت به برجام ارزیابی می کند. برجام نه فقط برای مردم ایران سودی ببار نیاورد، بلکه دست حکومت اسلامی را برای سرکوب در داخل و گسترش تروریسم در منطقه و جنگ های نیابتی بازتر کرد و صد و پنجاه ملیارد دلار از سپرده های آزاد شده کشور را به حساب های فرزندان حکومتی ها در کشورهای خارج واریز و یا در سوریه و لبنان و یمن و عراق و افعانستان و حماس و شبکه های تروریستی هدر داده شد.

بر کسی پوشیده نیست که هدف جمهوری اسلامی، چیزی جز دستیابی به سلاح هسته ای نیست و آن را بعنوان رازبقای خود و شانتاژ سیاسی در سیاست های منطقه ای و بین المللی اش می خواهد مورد استفاده قرار دهد. غنی سازی ۶۰ درصدی اورانیم به هیچ وجه با منطق و نیت استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای سازگار نیست و فقط گویای ریاکاری و دروغ گوئی رهبران حکومت اسلامی است. امروز بعد از گذشت چهل و دو سال از عمر نکبت بار حکومت اسلامی، اگر کسی این هدف حکومت اسلامی را تشخیص ندهد، کودک سیاسی بیش نیست.

سیاست «انرژی هسته ای حق مسلم ماست» سیاست مخربی بوده که منابع زیادی از امکانات مالی کشور را بر باد داده است و پی آمدهای اقتصادی آن که به گفته اقتصاددانان، نزدیک به یک تریلیون دلار بوده، سیاست کاملا خطرناکی است. زیرا نه انرژی، بلکه سیاست دست یابی به سلاح هسته ای هدف اصلی رهبران جمهوری اسلامی بوده و هست. بنا بر نظر کارشناسان، ایران با داشتن منابع عظیم خورشیدی و گاز نیازی به انرژی هسته ای برای تامین انرژی کشور ندارد. مضمون این بیانیه جمعی، آن هم بعد از جنبش های سرتاسری مردم در دیماه ۹۶ و آبان ۹۸ و کشتار بی رحمانه جوانان در کف خیابان ها و شلیک عمدی موشک توسط سپاه پاسداران به هواپیمای مسافربری اوکراینی، دهن کجی به مبارزات مردم و دفاع بی شرمانه ای از جمهوری اسلامی است. اگر «این باورمندان به جهانی خالی از سلاح های هسته ای» در ادعای خود صادق هستند، چرا این تلاش حکومت اسلامی برای ساختن بمب هسته ای را هرگز محکوم نکرده اند؟ این تلاش ها اگر متوقف نشود، دیر یا زود کل منطقه را می تواند وارد یک رقابت تسلیحاتی هسته ای کند که با «نیت» ابراز شده امضاء کنندگان بیانیه تناقض دارد.

این «باورمندان» خود را طرفدار «صلح، حقوق بشر و همزیستی ملت ها» معرفی کرده اند. بازهم ادعای آنان با واقعیت های جاری در کشور ما و منطقه خوانائی ندارد. ما در خلاء بین سیارات زندگی نمی کنیم. ما در کشوری زندگی می کنیم بنام ایران و با حاکمیت «ولایت مطلقه فقیه».

نظر حاکم بر رهبران و بنیانگذاران حکومت اسلامی از همان ابتدا براین پایه استوار بوده که بدون صدور انقلاب اسلامی، حکومت آنها خفه خواهد شد که عملا منجر به جنگ هشت ساله بین ایران و عراق، ویرانی کشور و کشته و زخمی شدن صدها هزار از نیروهای درگیر در جنگ شد. امروز، جنگ های نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه، که آنرا «عمق استراتژیک» خود می نامند و به گفته محسن رضائی، حکومت اسلامی اکنون بر روی ۲۵ کشور و پانصد ملیون نفر نشسته است، اعترافی است بر گستردگی شبکه های پرورش تروریستی که بزرگترین آسیب را به صلح در منطقه زده است.

امضائ کنندگان بیانیه جمعی در کدام اعلامیه ای از این دست جنگ افروزی و جنگ طلبی و تروریسم حکومت اسلامی و یا کدام بمب گذاری های جمهوری اسلامی در کشورهای همسایه را محکوم کرده اند؟

امضاء کنندگان «بیانیه» از کدام همزیستی ملت ها سخن می گویند؟ ایران تنها کشوری در جهان است که افراد وابسته به آن بطور سازمان یافته از دیوار سفارت کشورهای دیگر بالا رفته است و عده ای از آنها در پست های بالای حکومتی و اطلاعاتی قرار دارند و گروگان گیری جزئی از سیاست رسمی بین المللی و باج گیری آن است.

ادعای طرفداری از حقوق بشر، مضحک ترین ادعای امضاءکنندگان این بیانیه است. به استثنای احتمالی چند نفر، کی، کجا این امضاء کنندگان حرفه ای، اعدام ها، شلیک به مغز جوانان در خیابان ها، اسید پاشیدن به روی دختران، سرکوب ها و شکنجه کردن ها و تجاوز به زنان زندانی در چنگ حکومت را بعنوان یک انسان محکوم کرده اند؟

حکومت اسلامی با سیاست های تروریستی خود در منطقه، با مسلح کردن حزب الله در لبنان برای حمله به اسرائیل، خرج میلیاردها دلار برای حماس، و دامن زدن به فناتیسم، در تقویت افراطی ترین گرایش های سیاسی در اسرائیل نقش موثری را داشته است که در عمل بیشترین ضربه را به فلسطینی ها زده است. حتی ادعای حمایت از فلسطینی ها و اسرائیل ستیزی آن نیز شیادانه و ریاکارانه است. جمهوری اسلامی به هیچ پرنسیب سیاسی و اخلاقی و حقوقی پای بند نبوده و نیست، همه چیز برایش وسیله است و تنها یک اصل بنیادی برای خود دارد: درقدرت بمان به هر قیمتی! حتی با کشتار مردم خود و ویرانی کشور. فراموش نباید کرد که در هنگام جنگ ایران و عراق، حکومت اسلامی از یک سو با اعلام روز جهانی من در آورده ای بنام روز قدس، پرچم اسرائیل را زیر پای توده مردم ناآگاه لگد مال می کرد و آتش می زد، ولی همزمان لوازم و قطعات مورد احتیاج برای هواپیماهای جنگی فانتوم خود را از همان اسرائیلی می خرید که شعار نابودی اش را می داد. نمونه آن هواپیمای آرژانتینی حامل این سلاح ها و قطعات به مقصد ایران بود که دولت شوروی در هنگام عبور آن از آسمان خود آن را سرنگون کرد.

اسرائیل عضو سازمان ملل است و از نظر حقوق بین الملل، هیچ کشوری مجاز به دادن شعار نابودی کشوری دیگر نیست. جمهوری اسلامی در این رابطه خود را وارد بازی خطرناکی کرده است. وقتی حکومت اسلامی کشورهای منطقه را علنا تهدید به نابودی می کند، باید آگاه باشد که در حقوق بین الملل ازسال ۱۹۱۱، اصل پذیرفته شده ای وجود دارد که هر کشوری در صورت مورد تهدید قرار گرفتن و خطر یک حمله قریب الوقوع، می تواند به اقدامی پیشگیرانه دست بزند. این اصل اگرچه همواره مورد سوءاستفاده دولت های قوی تر قرار گرفته است، چه بخواهیم و چه نخواهیم وجود دارد و به نفع قوی ترها عمل کرده است. تهدید به نابودی یک کشور، می تواند برای کشور ما عواقب فاجعه باری داشته باشد.

اسرائیل نه مرز مشترکی با ما دارد و نه منافع کشور ما ایجاب می کند که با آن و یا هرکشور دیگری در منطقه تخاصم داشته باشیم. اسرائیل با ایران دشمن نبود، حکومت اسلامی آنرا به دشمن تبدیل کرده است. این دشمنی از ضرورت ملاحظات ژئوپولیتیک در منطقه و مصالح کشورما ناشی نمی گردد. منشاء آن استفاده ابزاری حاکمیت از آن در دشمنی با مردم خود است.

سرانجام اینکه موجودیت حکومت اسلامی، خطرناک تر از یک بمب هسته ای، سیل، زلزله و طاعون برای کشورما بوده است. کسی که دم از صلح و حقوق بشر و همزیستی ملت ها می زند، باید علیه این دشمن صلح و ناقض حقوق بشر و حکومت تروریست پرور برخیزد و نه به ابزار تبلیغاتی آن تبدیل شود.

۱۲ سال پیش اوباما در شرایطی بقدرت رسید که یک جنش توده ای عظیم از امید به آینده درخشان، توان تغییر در میان توده ها براه انداخت! شعار “ما می توانیم” او در اقصا نقاط جهان طنین افکند! جمله دیگر او که در دلهای بیشماری امید به تغییر را زنده کرد نقل قولی از انیشتین بود: با تکرار کارها و روش های مشابه نمی توان انتظار تغییر و نتایج متفاوت داشت!

همه جهان در توهمی که اوباما بوجود آورده بود، چنان غوطه ور شدند که علاوه بر رهبران جنبش های مدنی، اغلب رهبران کشورهای دیگر جهان، قبل از مراسم تحلیف اوباما، پیش از آنکه او به کاخ سفید راه یابد، شروع کردند به نوشتن نامه و تقاضای اینکه لیست آرزوهای آنها را در دولت آینده برآورد کند!… حتی تعداد زیادی از اصلاح طلبان و مقامات رهبری جمهوری اسلامی لیست تقاضاهای خود از اوباما را منتشر کردند!

جهان چنان محصور تبلیغات قدرت نرم امریکا شده بود که حتی رهبران کشورهای جهان که بهتر از هر فردی باید بفهمند قدرت طبقاتی و دولت پنهان و در سایه چیست، مثل کودکان معصوم در سبد خرید کالاهای سیاسی خود سفارشات لوکس خود را به اوباما می فرستادند تا از بزرگترین سوپرمارکت سیاسی جهان کالاهای مورد سفارش آنها بخرد و در سبد خریدشان به آنها برگرداند!

آیا ابعاد توهم جهانی را که بوجود آورده بودند می توانید تصور کنید؟ آنزمان من حیران مانده بودم که چگونه می توان چنین سرابی را به مثابه بهشت واقعی به جهانیان فروخت؟!…

بهتر است به آن نامه ها و لیست تقاضاهای رهبران جهان در گوگل نگاهی بکنید تا ابعاد فاجعه و توانایی قدرت نرم سرکوبگر امریکا را درک کنید…

اوباما و جوبایدن جگونه جاده صاف کن ترامپیسم شدند؟

اوباما به محض اینکه بقدرت رسید. تحت حاکمیت دولت در سایه، شعار، شیوه های کار متفاوت و مشعشع فوق را با هنرمندی بی نظیر به تدریج روانه آشغالدانی تاریخ کرد. درست برخلاف نقل قولی که از انیشتین تکرار می کرد، با انجام اعمالی مشابه مدعی ایجاد نتایجی متفاوت و معجزه گر شد!

نتیجه هشت سال ریاست جمهوری اوباما این شد که حتی طبق تحقیقات سازمانهای حقوق بشری بین المللی ماند عفو بین الملل و سازمان نگهبان حقوق بشر، در زمان اوباما بیشتر از زمان جرج بوش جنایتکار و منفور، جنگهای ویرانگر براه افتاد و انسانهای بیگناه زیادی توسط هواپیماهای بدون سرنشین، بگونه ای غیر قانونی بدون اینکه در دادگاهی محکوم شده باشند، اعدام صحرایی شدند!…

نتیجه کارنامه حکومت هشت ساله اوباما بعلاوه جوبایدن که معاون او بود، به آنجا منتهی شد، که توده هایی که توسط قدرت نرم آمریکا سراب وحشتناک را به مثابه بهشت برین در دسترس می پنداشتند، چنان از سیاستمداران و دولتهای حاکم نا امید شدند که هر لومپن بی شعوری را که می گفت من مخالف کل دستگاه سیاسی حاکم هستم به مثابه پیغمبران نوید بخش جدید پذیرفتند!…

در چنین پروسه ای بود که حکومت اوباما و جوبایدن با ناامید کردن توده ها راه نئوفاشیسم و جنبش های فاشیستی را هموار کردند و دونالد ترامپ فاسد و دروغگو بقدرت رسید!

جوباید چکار می تواند بکند؟ اکنون جوبایدن در چه شرایطی و با کدام شعارها به قدرت می رسد؟

جوبایدن در شرایطی بقدرت می رسد که جنبش های راسیستی، بنیادگرایان مسیحی، کوکلوس کلانها و نئوفاشیستها بیش از هر زمانی آشکارا به میدان آمده و رهبری مانند دونالد ترامپ پیداکرده اند! جامعه امریکا به خاطر تضادهای طبقاتی شدید، رشد فقر، بیکاری، ابربحرانهای سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی… به اعتراف دوست و دشمن تا مغز استخوان از هم شکافته و این گسلها غیرقابل عبور و پل زدن هستند! جوبایدن دیگر از آرمانگرایی و تغییرات رادیکال دوران اوباما حرفی نمی زند. مهمترین پیامش این استکه “جامعه امریکا را دوباره متحد کنیم!” و “به حالت نرمال برگردیم!”

او در شرایطی بقدرت می رسد که از مراسم تحلیف رئیس جمهور امریکا بیش از ۲۵٫۰۰۰ نیروی گارد ملی مجهز به مدرنترین سلاحها دفاع می کنند! به گزارش بی بی سی این تعداد بیش از نیرویی است که آمریکا در کشورهای افغانستان، عراق و سوریه دارد! منظره سیاسی بی نظیری که هرگز در تاریخ امریکا کسی شاهد نبوده! شدت قطبی شدن جامعه به حدی است که سازمان امنیت داخلی امریکا اف بی آی نگران افرادی استکه از درون نیروهای گارد ملی که مسئول تضمین امنیت جانی رئیس جمهور در مراسم تحلیف هستند، قصد جان رئیس جمهور را بکنند و حمله مسلحانه به جان او بکنند!… اف بی آی به این ارتش عظیم یادداده علاوه بر اینکه مراقب حملات نئوفاشیستها از بیرون باشند، باید بشدت مراقب حرکات مشکوک همکاران خود در درون منطقه امن مراسم تحلیف رئیس جمهور باشند!…

به گزارش اغلب رسانه های جهان واشنگتن پایتخت امریکا بجای اینکه به مهترین مرکز جشن تاریخی تبدیل شود به شهری سراپا نظامی تبدیل شده که انگار آماده جنگ بزرگی است!…

یک نکته دیگر:

جوبایدن در حقیقت رهبری راست ترین جناح حزب دمکرات را بعهده دارد. اغلب مفسران می گویند او بیشتر شبیه جمهوریخواهان است تا دمکراتها! به همین دلیل معتقدند بخش قابل توجهی از کسانیکه به جوبایدن رای دادند در حقیقت به او رای ندادند، از شدت تنفر از ترامپ چاره ای جز رای دادن به او نداشتند!… نمایندگان این گروه در خود حزب دمکرات به اندازه کافی با جوبایدن مخالف هستند. این امکان هست که در آینده در درون خود حزب دمکرات نه وحدت، بلکه انشعابی جدی رخ دهد! همچنین امکان انعشاب در درون حزب جمهوریخواه توسط دونالد ترامپ و هوادارانش بسیار جدی است. گوشه ای از ابعاد بحران را می توانید ملاحظه کنید…

در چنین شرایطی جو بایدن که حتی نمی تواند اتحاد در داخل حزب خود را تضمین کند، چگونه می تواند جامعه امریکا را متحد کند؟
چکونه می توان چنین جامعه ای را بدون معجزه متحد کرد؟
اگر حرفهای جو بایدن و طرفداران او را خوب گوش کرده باشید می توانید راه حل معجزه گر او را درک کنید.
جو بایدن بارها در لابلای پیامهای اخیر خود گفت، باید متحد شویم و به جنگ دشمنان خود برویم!
این پیامی است که نه تنها در لابلای شعارهای شخص جو بایدن هست، اغلب متحدان او در سایر کشورهای جهان هم آشکارا تکرار میکنند!…

لوموند دیپلماتیک می پرسد: “دشمن بعدی کیست؟”

” آقای آندرس فاگ راسموسن برای ارسال پیام تبریک منتظر تحویل سال نو نشد. در این پیام دبیرکل سابق سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) وظیفه این نهاد را، به محض آنکه آقای دونالد ترامپ کاخ سفید را ترک کند، چنین خلاصه کرد:

«در سال ٢٠٢١ ، ایالات متحده و متحدانش فرصتی خواهند یافت که درهر نسل فقط یک بار امکان می یابد و آن همانا تغییر در موقعیت مجموعه دموکراسی های جهانی در برابر کشورهای خودکامه ای مانند روسیه و چین است. البته متحد کردن دموکراسی های اساسی پیش شرط پیروزی می باشد » …

” واشنگتن قصد دارد «رهبری» جنگ صلیبی دموکراتیک را بر عهده گیرد – آقای بایدن روز ٢٤ نوامبر سال ٢٠٢٠ گفت : “آمریکا به میدان بازمی گردد و آماده است تا بر جهان حکم راند”

” پیام آقای راسموسن حداقل دریک مورد کاملا روشن بود: «صف دموکراسی های متحد و دلواپس منتظر اقدامات رئیس جمهور منتخب جو بایدن می باشد». “

حالا معنی واقعی شعار “بازگشت به وضعیت نرمال” و راه حل معجزه گر “متحد کردن مردم امریکا” را می توانید بهتر درک کنید!… بی جهت نیست که هر دو حزب حاکم امریکا در آخرین روزهای حکومت دونالد ترامپ بجای حذف هزینه های نجومی میلیتاریسم، بودجه ملیتاریستی ۷۴۰ میلیارد دلاری را تصویب کردند!… این امر در شرایطی اتفاق می افتد که ” آمریکایی ها در بدهی دانشجویان غرق می شوند: این حباب حتی از وام های مسکن بزرگتر است! میزان کل وام های دانشجویی پرداخت نشده در ایالات متحده ۱۶۱۵ میلیارد دلار است!” (۱) تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل…

بازگشت به وضعیت نرمال یعنی بازگشت به جنگهای ابدی امپراتوری!… بدون شیطان سازیهای جدید و جنگهای جدید اتحاد در درون امریکا امکان پذیر نیست. جنگ جزء ذات جدایی ناپذیر نظام سرمایه داری است! پیام آنها به بشریت صلح دائمی نیست، جنگ دائمی است!…

بحران جهانی ای که در درون آن زندگی می کنیم

این همه در زمانه ای رخ میدهد که غروب امپراتوری امریکا سالهاست شروع شده. چگونگی مبارزه با کرونا غروب امریکا را بهتر از هر چیزی روشن می کند. امریکا در مجموع بدتر از برخی کشورهای جهان سوم عمل کرد. روزیکه دونالد ترامپ ریاست جمهوری را ترک کرد نزدیک به ۲۵ میلیون نفر به ویروس کرونا مبتلاشدند و بیش از ۴۱۲ هزار نفر مردند! بالاترین رتبه در جهان! سابقا در چنین موقعیت هایی امریکا به همه جهان کمکهای پزشکی و دارویی می فرستاد. ولی در دوران کرونا حتی ماسکهایی را که چین به آلمان فرستاده بود به فرمان دونالد ترامپ وسط راه در تایلند دزدیدند و به امریکا فرستادند! آلمان بطور رسمی دولت امریکا را با دزدهای دریایی مقایسه کرد! ما در میانه چنین بحران حهانی زندگی می کنیم. جهان تک قطبی مدتهاست که غروب کرده ولی جهان چند قطبی هنوز متولد نشده و استقرار نیافته!

بقول هلندیها خوشا بحال کسانیکه در دوران زندگی می کنند که باد از پشت سر می آید و بشدت آنها را به جلو پرتاب می کند… بدا بحال کسانیکه در زمانه ای بدنیا آمده اند که در تمام طول عمرشان بادهای مسموم بشدت از جلو می آیند و پیشروی را غیرممکن یا بشدت سخت و کند می کنند!…

بقول فرانتس فانون ما دوزخیان روی زمین در چنین دورانی بدنیا آمده ایم. از آلترناتیو بعدی چشم انداز روشنی برای اکثریت توده ها موجود نیست…

آنتونیو گرامشی در سال ۱۹۳۰ در یادداشت‌های زندان فاشیستهای ایتالیا بدرستی نوشت:

“بحران دقیقاً عبارت از این واقعیت است که امرِ کهن در حال زوال است و امرِ نو نمی‌تواند به وجود آید؛ در این دوره‌ی فترت، انواع گوناگونی از نشانه‌های بیمارگون ظاهر می‌شود”.

این دوران فترت جولانگاه شیاطین است.

بدا به حال ملتی که بجای تکیه بر توانایی و آگاهی خود در آرزوی همبستر شدن با شیاطین جان می دهد!…

نظام سوسیالیستی تنها نظامی است که انسانها در آن سعی می کنند منافع “انسان” را در محور تمام فعالیتهای خود قرار دهند و با توجه به دستاورهای علمی بطور دائم اشتباهات خود را اصلاح کنند و سیاستهای عمومی را با واقعیات تعدیل و تنظیم کنند… صلح ابدی، رفاه اجتماعی، محو کردن از خودبیگانی انسان از خود، همنوعان و طبیعت جزئی از مهمترین اهداف سوسیالیستها در تمام تاریخ بوده و هست!…

به امید روزیکه بشریت در کره زمین تنها یک کشور داشته باشد و تمامی مرزهای جنایتکارانه ناسیونالیستی نابود شود و در صلح ابدی بسربرد. با شکوفان کردن تمامی استعدادهای بشریت بر پرچم خود بنویسد: “از هر کس به اندازه استعدادش و به هرکس به اندازه نیازش!”

تاریخ واقعی انسان از آنروز در جامعه ای شروع می شود که شایسته انسان است. جامعه ای که در آن استعدادهای انسانی بجای صدور جنگ و فاشیسم و ساختن بمبهای ویرانگر بزرگترتر، در جهت شکوفان کردن رفاه اجتماعی و رشد علم بکار می رود…

با احترام،
احمد پوری (هلند) ۲۰ – ۰۱ – ۲۰۲۱

(۱) Amerikanen verdrinken in studieschulden: “Deze bubbel is nog veel groter dan die van de hypotheken”
https://www.vrt.be/…/een-dikke-middenvinger-amerikanen-ve…/…

آرش کمانگر

زمانی نه چندان دور آذربایجان ایران پیشقراول جنبشهای اجتماعی و انقلابی مترقی و حتی چپ بود. استبداد صغیر در بطن انقلاب مشروطه به کمک مبارزین مسلح آذربایجان به رهبری ستار خان و باقرخان ( و البته یاری مبارزین دیگر مناطق بویژه گیلان) بود که برچیده شد. نخستین افکار سوسیالیستی و پیشرو را کارگران اذری از قفقاز به ایران آوردند و رهبرانی چون حیدر عمواغلی را به جنبش مردمان ایران تقدیم کردند. نخستین اصلاحات اجتماعی و اقتصادی به نفع محرومان، دهقانان و بویژه زنان در جمهوری خودمختار یکساله آذربایجان به رهبری پیشه وری بود که متحقق شد پیش از آنکه رژیم سفاک محمد رضا پهلوی به کمک فئودال معروف زنجان – ذولفقاری – این جنبش مردمی را به خاک و خون کشد و انسانهای شریفی همچون صفر قهرمانی را به شکنجه و حبس بکشاند و طولانی ترین حبس یک زندانی سیاسی را رکورد بزند. انقلاب ۵۶-۵۷ ایران اساسا از قیام مردمان محلات زحمتکش نشین تبریز در بهمن ۱۳۵۶ بود که وارد اعتلای انقلابی و نقطه بی بازگشت شد. پایه گذاران بسیاری از سازمانهای چپ ایران مبارزین و روشنفکران اذری بودند و کماکان بسیاری از انها در صفوف این نیروها مبارزه میکنند. هزاران تن از کمونیستها و مبارزین اعدام شده در دهه خونبار شصت، آذری بودند. حال چه شده که عربده های “گرگهای خاکستری” و نعره های فاشیستی خیابانهای تبریز و اردبیل و زنجان و ارومیه و حتی تهران را درنوردیده است؟ کجا رفت ان تاریخ درخشان آزادیخواهی و برابری طلبی و همزیستی طولانی با مردمان ارمنی و آسوری و کرد و …؟!

تردیدی نیست که ستم ملی و قومی (شوونیسم) هم در دوره پهلوی و هم در دوره رژیم اسلامی در کشور کثیرالمله ایران بیداد میکرده است. اما مگر ما سوسیالیستها خواهان برچیدن بی قید و شرط همه اشکال ستم و تبعیض قومی و ملی و نژادی و مذهبی نبودیم و نیستیم؟ مگر بسیاری از ما از حق تعیین سرنوشت ملل و از جمله حق آموزش به زبان مادری دفاع نکرده ایم و در اینراه جانفشانی نکرده ایم؟ پس چگونه است که رهبری اعتراضات اخیر خیابانی همچون سالیان گذشته به دست ناسیونالیستهای فاشیست و حامیان اختاپوسهای دیکتاتور و مرتجع – الهام علی اف و طیب اردوغان – افتاده است. چگونه است که از استادیم «یادگار امام» جلاد در تبریز – در مسابقات تیم تراکتورسازی- تا کوچه ها و خیابانهای تبریز و ارومیه و اردبیل و خوی و … پرچم ترکیه برافراشته میشود؟ کجا رفت آن سنت درخشان ترقیخواهی و پیشقراولی در مبارزات اجتماعی عدالت خواهانه؟!

این سطور را کسی مینویسد که چند سال از زندگی سیاسی مخفی خود در دهه شصت را در شهرهای ترک زبان سپری کرده و دوشادوش رفقای آذری با رژیم اسلامی سرمایه داری شوونیستی و مردسالار حاکم مبارزه کرده است. بنابراین نقد مواضع و عملکرد بخشی از مردم آذربایجان، به معنای هم آوایی با فرهنگ شوونیستی حاکم بر بخشهایی از مردمان فارس و … نیست. رفع تبعیض و پایان دادن به ستم ملی – در کنار ستم سیاسی، جنسیتی و طبقاتی- حق مسلم زحمتکشان آذری است. اما پرسش این است که چرا در دو دهه اخیر، دیگر ما اثری از نقش وسیع و پیشقراولی مردم اذربایجان در خیزشها و جنبشهای انقلابی علیه رژیم حاکم نمی بینیم؟ آخرین حضور وسیع این مردم در چنین جنبشهایی برمیگردد به جنبش دانشجویی شش روزه تیرماه ۱۳۷۸ اما بعد از آن رژیم اسلامی با بکار گیری مجموعه ای از سیاستهای تفرقه افکنانه و پراکندن تخم نفرت و اختلافات قومی و ملی، سبب پاسیو کردن این مردم و منحصر کردن آنها به اعتراضات عمدتا ملی گرایانه و ناسیونالیستی کرده است.

در این دو دهه مردمان اذربایجان عمدتا موقعی به خیابان امده اند که رسانه یا روزنامه یا هنرمند یا مقامی به فرهنگ و زبان ترکی توهین کرده است و یا برای آن جوک یا کاریکاتور ساخته است. بعلاوه داستان تیم فوتبال پرطرفدار تراکتورسازی را نیز به حربه ای برای دمیدن در آتش هویت طلبی قومی و تنفر از کرد و فراس و .. مبدل کرده است. برافراشتن پرچم ترکیه ، عکس رجب طیب اردوغان فاشیست، طرفداری از لشگرکشی او به کردستان سوریه (روژاوا)، حمایت از نسل کشی ارامنه و یا مخالفت بابرسمیت شناختن آن به عنوان جنایت علیه بشریت، و تا سردادن شعار علیه کاپیتان مردمی و کرد تیم استقلال و حتی «مرگ بر کرد» در استادیوم «یادگار امام» تبریز و … همگی نشان میدهد که متاسفانه بخش مهمی از فعالین هویت طلب آذری به زیر پرچم راست ترین و فاشیستی ترین جریانات سیاسی همچون «گرگهای خاکستری» و دولتهای علی اف و اردوغان رفته اند. غیبت خیره کننده مردم اذربایجان در خیزشهای انقلابی دیماه ۹۶ و آبان و دی ۹۸ نشان از کارآیی سیاستهای تفرقه افکنانه رژیم اسلامی دارد تا این پرجمعیت ترین ملت ایران را از مدار جنبشهای انقلابی و اجتماعی سراسری جدا کند و آنها را با مشغولیات ناسیونالیستی و پان ترکیستی منزوی و ایزوله نماید. بخشی از این گرایش به راست را باید محصول بی توجهی نیروهای سیاسی اپوزیسیون ایران به مسئله جدی ستم ملی و حق تعیین سرنوشت مردم دانست. بویزه نیروهای دست راستی و سلطنت طلب معتقد به شوونیسم پارسی!!

دور اخیر اعتراضات خیابانی در شهرها و محلات ترک نشین از زمانی شروع شد که آتش جنگ رژیمهای آذربایجان (شمالی) و ارمنستان در منطقه ناگورنی قره باغ شعله ور گردید. ظاهرا رژیم الهام علی اف به کمک دلارهای نفتی و سلاح های اسرائیلی و کمک همه جانبه رژیم اردوغان در ترکیه فرصت را غنیمت شمرده که با رشته ای از حملات نظامی” قره باغ اشغالی” را از چنگ ارمنمستان و دولت خودمختار ناگورنی قره باغ خارج کند. آنها طی سی سال اخیر منتظر بودند که بر مبنای مذاکرات چندجانبه مینسک و نیز برخی قطعنامه های سازمان ملل به این خواسته خود برسند اما وقتی دیدند نمیتوانند برسند با چراغ سبز رژیم اردوغان که رویای عثمانی ها را در سر دارد، جنگ را اغاز کرده اند که تا کنون به مرگ صدها نفر از نظامیان و غیرنظامیان دو طرف انجامیده است. رژیم ایران که در جنگ قبلی از ارمنستان حمایت کرده بود اینبار ژست بی طرفی گرفته است هر چند فیلمها و گزارشات متعددی از ارسال محموله های نظامی روسیه از طریق ایران به ارمنستان منتشر شده و همین مسئله سبب شعله ور شدن شورش بخشهایی از مردم آذری ایران شده است. قضئیه آنقدر در رژیم ایران داغ شده که حتی چند تن از نمایندگان قلابی شهرهای آذربایجان در مجلس شورای اسلامی خواستار برسمیت شناختن حق حاکمیت رژیم علی اف بر منطقه قره باغ شده اند.

روسیه و امریکا و فرانسه ظاهرا خواهان اتش بس فوری و قطع جنگ شده اند اما میدانیم که پشت پرده ، این دولتها مشغول بازی های سیاسی خود هستند همچون رژیمهای ایران و ترکیه و اسرائیل.

در زمان حیات اتحاد شوروی – کمی بعد از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ – و شکل گیری این اتحاد از ۱۵ جمهوری، منطقه ناگورنی قره باغ با اکثریت ارمنی زبان به مثابه یک منطقه خودمختار جزیی از جمهوری اذربایجان شد. معلوم نبود این تصمیم نابخردانه به چه دلیل صورت گرفت؟ اما به هر حال از انجا که همه این مناطق و جمهوری های خودمختار جزیی از شوروی واحد بودند ظاهرا مشکلی ایجاد نکرد و یا اگر کرد با سرکوبهای خونین دوره استلین روبرو شد. دوره ای که شاهد کوچ اجباری برخی ملتها نظیر تاتارها از شبه جزیره کریمه در حاشیه دریای سیاه به منطقه قفقاز بودیم. و یا در دوره خروشچف به دلیل اینکه همسرش اوکرائینی بود کریمه از خاک روسیه به خاک اوکراین منتقل شد که در دوره پوتین با برگزاری یک رفراندم ، اکثریت روس این شبه جزیره به جدایی از اوکراین رای دادند که البته در سطح بین المللی برسمیت شناخته نشده است.

حال باید از فعالین هویت طلب آذربایجان پرسید که مگر شما به «حق تعیین سرنوشت ملل» باور ندارید و مگر در تمام دو دهه اخیر بخش عمده دغدغه شما همین نبوده است؟ پس چرا اجازه نمی دهید اکثریت ارمنی منطقه خودمختار ناگورنی قره باغ ، خودشان تصمیم بگیرند که به اذربایجان ملحق شوند یا به ارمنستان و یا مستقل شوند؟ چرا ورای منافع دولتها و قدرتهای ارتجاعی، سعی نمیکنید به موضوع از منظر حقوق شهروندی نگاه کنید؟ شهر آستارا جزیی از استان من یعنی گیلان است با اکثریت ترک زبان، اگر روزی مردم آستارا در یک رفراندم ازاد تصمیم بگیرند به مثلا استان اردبیل و یا آذربایجان شرقی ملحق شوند آیا باید به این خواست آنها صرف نظر از اعتقاد هر یک از ما احترام گذاشت یا نه ؟

شما به درستی در طول یکصد سال اخیر به ستم و تبعیض علیه ملت ترک ایران اعتراض داشتید چگونه است که سرکوب سیستماتیک ملت کرد ترکیه و سوریه توسط رژیم ترکیه را نمی بینید و بدتر از آن ، شماری از شما از آن پشتیبانی میکنید. معلوم میشود این بخش از ناسیونالیستهای اذری دغدغه شان به هیچوجه عدالت و برابری ملیتها و نژادها، نیست.

بر مبنای کدام منفعت سیاسی طبقاتی و اجتماعی دارید از ادمخواران دیکتاتور و مرتجعی همچون اردوغان و علی اف حمایت میکنید کجا رفت آرمانخواهی حیدر و صمد و صفر و اشرف و راضیه ؟

دنیز ایشچی

مقدمه

جنگ ، سود آوردترین عرصه تجارت را برای انحصارات امپریالیستی فراهم مینماید. به همین دلیل است که روی آوردن آنها به جنگ افروزی، قدرتمندترین استراتژی دائمی امپریالیستها برای غلبه بر بحران های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کلان آنها را تشکیل میدهد. آنها هم بطور  همزمان، و سپس به دنبال ویرانی کشورهای مورد تهاجم و تجاوز قرار گرفته ای مانند افغانستان، عراق، سوریه، لیبی و غیره، نه فقط این کشورها را به بهانه صدور دموکراسی و آباد کردن،  تا خرخره زیر قرض بانکهای استقراضی و انحصارات مالی خویش فرو میبرند، بلکه شرکت ها و موسسات کشورهای امپریالیستی جهت سرمایه گذاری در انواع پروژه های مختلف در این  کشورها وارد میدان میگردند تا همان پولهای قرض داده شده را بازپس گرفته و برای همیشه این کشورها را زیر یوغ قرضه های دراز مدت خویش در اسارت داشته باشند.

به عنوان نمونه پای انحصارات نفتی و دیگر ذخایر معدنی  به این کشورها سرازیر شده، از طریق سرمایه گذاری های خویش، ذخایر انرژی مادر و دیگر ثروت های طبیعی این کشورها را تحت کنترل خویش در می آورند. آنها در ظاهر قضیه این امر را تحت لوای حمایت از اقتصادی داخلی و با توجیه اینکه آنها از این طریق ایجاد اشتغال میکنند و بخش اندکی از سودهای حاصله را به صورت های مالیات به دولتهای کشورهای ویران شده می پردازند به انجام میرسانند.

به طور همزمان، چرخش چرخه های جنگ، ماشین تولیدات مهمات انحصارات نظامی را با قدرت و سرعت تمام به چرخش در می اورد. جنگ  شرایطی را فراهم می نماید تا نه تنها بخش عظیم بودجه های نظامی کشورهای امپریالیستی به جیب های انحصارات نظامی سرازیر گردند، بلکه بخش اعظم اندوخته ها، ذخایر و ثروت های کشورهای مورد تجاوز قرار گرفته در جنگ را نیز به صندوق های همین انحصارات نظامی سرازیر می نماید.

معمای بزرگترین قطب اقتصادی جهان

داشتن زاویه پرسشگرانه هوشمند نسبت به همه پدیده ها  و روایت های جاری اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، میتواند نه تنها مانع از دنباله روی کورکورانه از روایت های جاری گردد، بلکه موشکافی پرسشگرانه موجب شکوفائی اندیشه ها جهت راهگشائی و گره گشائی بحران های اجتماعی اقتصادی سیاسی میگردد.

پرسش اینکه چگونه  بزرگترین قطب اقتصادی دنیا که ایالات متحده آمریکا بوده باشد، میتواند تقریبا با تمام قطب های اقتصادی بزرگ دیگر دنیا تراز تجاری و تراز پرداخت های منفی داشته باشد، مرا به فکر فرو میبرد. اگر آمریکا بیشترین میزان تولید ناخالص اقتصادی واقعی را در دنیا دارا میباشد، چطور ممکن است در تجارت خارجی خویش با اتحادیه اروپا، چین، ژاپن، روسیه ، هندوستان، تایوان، و ….. دارای وارداتی بیشتر از صادرات بوده باشد. با میزان تجارت خارجی نزدیک به میزان چهار تریلیون دلار  آمریکا، میزان واردات کشور حدود هشت صد میلیارد دلار  بیشتر از صادرات آن میباشد.

اینکه آمارها و شاخص های اقتصادی ترویج شونده توسط رسانه های تبلیغاتی خبری تا چه اندازه ساخته و پرداخته منابع مربوط به  بازارهای قمار و سوداگری  بورس  مالی و بازارهای سهام میباشند یا نمودار شاخص های اقتصادی واقعی، جای تعمق دارد. ارزش های بادکنکی در بازارهای قمار بورس که در آنها سرمایه های سرگردان جهت اندک سودآوری های لحظه ای به سوداگری و قمار می پردازند را بعنوان آمار و شاخص های اقتصادی در افکار عمومی حک میکنند،  چگونه میشود از پشت پرده این جار و جنجال ها به شاخص های واقعی رشد و توسعه اقتصادی  پی برد، احتیاج به اذهانی شکاک، پرسش گر و جستجوگر واقعیت  دارد.

پرداختن به  نقش و مقایسه شاخص های کاذب و نمودارهای واقعی اقتصادی در شرایط تاثیرگذاری تزریق دهها تریلیون دلار پول های دیجیتال و بدون پشتوانه  در اقتصاد دنیای سرمایه داری امپریالیستی از طریق خزانه داری، بانک مرکزی و  سیستم بانکی و سرازیر شدن آنها در بازارهای بورس مالی و بورس سهام و بالا بردن کاذب ارزش صوری سهام انحصارات در  بازارها در ارائه نمودار کاذب ارزش های بادکنکی برای این موسسات، با شاخص های واقعی اقتصادی خود جای بحث و بررسی جداگانه ای دارد.

آیا واقعا آمریکا بزرگترین اقتصاد دنیا را دارد

اگر نظری بر مقایسه شاخص های واقعی اقتصادی مابین آمریکا و چین و بعضی قطب های اقتصادی دیگر بیاندازیم، از یک طرف میتوانیم حجم، و میزان رشد اقتصادی در بخشبندی های مختلف اقتصاد های چین، آمریکا، جامعه مشترک اورپا و بعضی دیگر  را با همدیگر مقایسه و مشاهده کنیم. از طرف دیگر، امروزه باید این مقایسه کردن را از طریق فیلتر و پاکسازی این شاخص ها از تاثیرات عناصر کاذب بادکنکی و حباب آفرین  اقتصادی به عمل آورد.

اگر میزان حجم ثروت های اقتصادی جهانی را در حدود سیصد وسی تریلیون دلار در نظر داشته باشیم، سهم آمریکا از این سفره نزدیک به صد و پنج تریلیون، سهم اتحادیه اروپا در حدود هشتاد و پنج، سهم آسیا در حدود یکصد و پنج و سهم چین در حدود شصت تریلیون دلار برآورد میگردد.

 به همان نسبت، اگر میزان تولید ناخالص ملی سالانه جهانی را در حدود صد تریلیون دلار در نظر بگیریم، سهم آمریکا از آن ۲۲ تریلیون، اتحادیه مشترک اروپا در حدود هیجده و چین در حدود پانزده تریلیون دلار در سال برآورد میگردد.

گرچه از یک طرف مقایسه این شاخص ها نشان میدهد که مقایسه فاصله میان اقتصادی های چین، آمریکا و اتحادیه اروپا روز به روز باریک تر گردیده و به همدیگر نزدیکتر میشوند، از طرف دیگر جا دارد تا توجهی نیز به بخشبندی های درونی تشکیل دهنده این شاخص های ثروت و دارائی ها از یک طرف و تولید ناخالص ملی از طرف دیگر صورت بگیرد.

به عنوان مثال، در ترکیب شاخص های دارائی ها وتولید ناخالص ملی آمریکا، بخشبندی های مختلف ثروت و تولیدی اقتصادی واقعی کدامین ها میباشند. آیا ترکیب  سهمیه ای  تیم های ورزشی، و یا سینمای هالیوود،  یا رسانه های مجازی و یا بطور مثال سرمایه مالی و یا صنایع نظامی در این مورد تا چه اندازه میباشند؟ ایا این بخشبندی ها تا چه اندازه از نظر ارزش واقعی اقتصادی برای حیات بشریت ضروری، حیاتی و زیربنائی میباشند، و یا اینکه تا چه اندازه میتوانند نقش غیر ضروری و کاذب داشته باشند؟ آیا تزریقات دهها تریلیون دلار بدون پشتوانه در اقتصادی آمریکا طی دوران بحران های اخیر جهانی اقتصادی سالهای ۲۰۰۸ و بحران اقتصادی ناشی از ویروس کرونا، تا چه اندازه این شاخص ها را بصورتی بادکنکی و کاذب بالا برده و از اقتصاد تولیدی خدماتی واقعی به تورم کاذب در کالاهای کاذب بازارهای قمار سوق داده است.

بازوی نظامی آمریکا

مقایسه شاخص های بالا نشان میدهد که آمریکا اگر تا به امروز موقعیت اول اقتصادی خویش در جهان را از دست نداده باشد،در لب مرز از دست دادن موقعیت واقعی اقتصادی قرار گرفته است. همان طوری که طی دوران های بعد از جنگ های جهانی اول، و جنگ جهانی دوم و دیگر دوران های بحران های کلان اقتصادی نظام های امپریالیستی شاهد دست یازیدن قدرتمداری امپریالیستی  به جنگ افروزی و پناه آوردن آنها به استفاده و بکارگیری  اهرم های جنگی – نظامی برای برون رفت از این بحران ها بوده ایم، دوران پسا کرونا نیز شرایط  را برای بکار گیری  استراتژی جنگی  چندین برابر میکند.

در شرایطی که ایالات متحده آمریکا با بودجه سالانه نظامی بالای هفنصد و پنجاه میلیارد دلار در سال و داشتن صدها پایگاه نظامی در تمام نقاط جهان که در آنها بیش از دویست هزار نیروی نظامی با صدها ناو هواپیما بر و زیردریائی های نظامی و غیره مستقر میباشند، تمام رقیبان اقتصادی و دشمنان مجازی خویش را به محاصره درآورده است، هم برای حفظ موقعیت قدرت اقتصادی در حال سقوط خویش و هم جهت غلبه بر بحران اقتصادی ریشه دار و خفه کننده خویش، آماده است تا از این اهرم به نحو احسن و بطور کامل استفاده نماید.

از ویژگیهای اقتصادی دوران پسا کرونا

از ویژگیهای دوران پسا کرونای دنیای امپریالیستی تزریق دهها تریلیون دلارهای دیجیتال بدون پشتوانه در بازارهای بورس های مالی و سهام از یک طرف،  افزایش شکاف میان تراز پرداخت های تجاری میان آمریکا و دیگر قطب های اقتصادی جهانی از طرف دیگر میباشد. به موازات این وضعیت، در حالیکه دهها میلیون نفر به لشکر بیکارانی می پیوندند، که از تامین اجتماعی، درمانی، بهداشتی، مسکن لازم برخوردار نمیباشند، آمریکا میخواهد از دوران نژادپرستی فاشیستی ریشه دار که دونالد ترامپ و تظاهرات خیابانی ماههای اخیر چهره واقعی آنها را به نمایش میگذاشت، گامی فراتر بگذارد.

در چنین شرایطی میباشد که نمایندگان انحصارات نفتی نظامی و انحصارات مالی رسانه ای تصمیم گرفته اند تا معاون سابق باراک اوبامای خوش صحبت را به عنوان ریاست جمهوری آمریکا انتخاب نمایند. این در شرایطی میباشد که در عرصه حای سیاست زمینی، پیمان نظامی آتلانتیک شمالی “ناتو”، همچنان به سمت شرق در حال حرکت میباشد و از طریق جنگ زرگری تبلیغاتی، نیروهای  نظامی آمریکائی را از آلمان خارج و در لهستان مستقر مینماید. جنگ تبلیغات ضد روسی و ضد چینی که یکی از مراکز اصلی آن لندن میباشد، همچنان با قدرت تمام از طریق سناریو ها و پروژه های خاصی ادامه پیدا میکند. آقای جو بایدن ک تیمش که متعلق به جناح راست حزب دموکرات میباشد، سخنان کاندیداتوری خویش برای ریاست جمهوری را با تهدید نظامی علیه روسیه آغاز می نماید.

عدم قابلیت غلبه بر بحران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حاکمه بر قدرتمداری امپریالیستی انحصارات آمریکائی  میتواند نه تنها به از دست قلدرمداری آنها در جهان، بلکه حتی به تلاشی آنها در نتیجه خیزش های مردمی و سوسیالیستی در اقصا نقاط جهان منجر گردد. آنها در مقابل چنین شرایطی ساکت نبوده و نخواهند نشست.  آنها سیاستهای تجاوزگرانه نظامی – امنیتی خویش را تحت لوای صدور دموکراسی ادامه خواهند داد.

 نیروهای سرمایه داری کلان داخلی کشورهایی مانند ایران، با پیروی از سیاستهای نئولیبرالی همچنان به عنوان ستون پنجم همپیمان انحصارات کلان آمریکائی و دیگر انحصارات امپریالیستی تلاش کرده و خواهند نمود تا در اتحاد با آنها، پشت همدیگر را داشته و بتوانند از طریق حمایت همدیگر، همچنان منافع مشترک و متقابل همدیگر را در منطقه تامین نمایند.

وظیفه نیروهای جبهه سوسیالیستی میباشد که نه تنها تحت تاثیر تبلیغاتی صدور دموکراسی امپریالیستی قرار نگیرند، بلکه با در نظر گرفتن اینکه انحصارات بزرگ نفتی- نظامی و مالی امپریالیستی بزرگترین سد راه تعالی بشریت میباشند، در عرصه داخلی از طریق سازماندهی و حمایت از جنبش های کارگران و زحمتکشان داخلی، نیروهای آزاده و دموکراتیک دیگر در راستای گذار از جمهوری اسلامی ایران به حاکمیت قدرتمداری مردمی تحت  رهبری کارگران و زحمتکشان  حرکت نمایند.

دنیز ایشچی ۲۲- اوت ۲۰۲۰

پس از هفته‌ای تنش‌آلود بین تهران و واشنگتن در خاک عراق، ایالات متحده در یک حمله هدفمند قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس را در نزدیکی فرودگاه بغداد کشت. نگرانی فراگیری در مورد احتمال وقوع جنگ وجود دارد. اما مسأله فقط جنگ در شکل خونریزی متقابل نیست، بلکه سایه‌ای است که جنگ در هر شکل آن بر جنبه‌های مختلف حیات اجتماعی خواهد انداخت.

آیا انتحاری شدن جمهوری اسلامی دور از تصور است؟

شکل‌های مواجهه با ترور سلیمانی نمونه آشکاری از گره زدن انتزاعی اخلاقیات و سیاست است. تلقی‌های مختلف به جای آن که به هیچ شکلی از اخلاقِ سیاسی ختم شود، انبوهی از گزاره‌های هرچند متضاد، اما صحیح و در عین حال غیرقابل‌توجه، حول یک دوقطبی با این شِمای کلی تولید می‌کنند: یا سلیمانی به جزای اعمالش رسید، یا سلیمانی شربت شهادت نوشید.

دو‌تایی‌های کاذب حاصل مخلوط کردن سیاست و اخلاقیات است‌. هر دو قطب این دوتایی‌ها به کلی‌سازی و یکپارچه کردن کاذب اختلاف‌ها مشغول می‌شوند و صداهایی را که در برابر این کلی‌سازی بی‌تفاوت یا منتقدند، خاموش می‌کنند. دوتایی «هلاکت/شهادت» سلیمانی هم چنین خصیصه‌ای یافته: یا باید از ترور سلیمانی خوشحال و جام به دست باشی، یا گریان و سوگوار. جالب آنکه هر دو قطب ماجرا هم به شکل عجیبی ناسیونالیست هستند.
فراروی از این دوتایی‌ نگرانی‌های دیگری را از کشته شدن ژنرال نظامی یک حکومت تمامیت‌خواه و توسعه‌طلب پیش روی ما قرار می‌دهد.

دولت انتحاری و جنبش‌های اعتراضی

قاسم سلیمانی یکی از مهره‌هایی بود که در مرگ صدها هزارتن در منطقه، به ویژه در قتل‌عام‌های سوریه نقش داشت. مهره مهمی بود، اما یک مهره مهم در میان دیگران.
غرب آسیا و شمال آفریقا سال‌هاست که در تلاطم است اما در دهه اخیر این بی‌ثباتی به مرحله جدیدی رسیده. ترکیه و ایران و امارات متحده و عربستان (هر کدام نزدیک‌تر به این یا آن قدرت توسعه‌طلب جهانی) در مسابقه‌ای تسلیحاتی به سر می‌برند. بودجه نظامی و میزان خرید و تولید تسلیحات و حضور در درگیری‌های نظامی کشورهای همسایه برای هر چهار دولت رو به افزایش بوده است. خروج ایران از «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) این مسابقه تسلیحاتی را به نقطه جوش رسانده است.

بنابراین شاید ترور قاسم سلیمانی، همچون ترور شاهزاده اتریشی در ۱۹۱۴، آغاز جنگی باشد که این نیروهای خرده‌امپریالیستی منطقه‌ای را به خود بکشد.
عده‌ای استدلال می‌کنند که جنگ پیشاپیش به یک معنا آغاز شده بود. اما آنچه مسأله را فراسوی صرف جنگ می‌برد، سایه جنگ بر وضعیت داخلی ایران است، حتی اگر جنگ فراگیری هم رخ ندهد و صلح به شیوه فعلی ــ یعنی به واسطه سلاح‌های پیشگیرانه گوناگون طرفین ــ ادامه یابد.

صدها معترض در ماه آبان کشته شدند. این سرکوب خونین در الیت حاکم شکافی را انداخت که تنش‌ها با ایالات متحده در حال پر کردن‌اش بود. عده‌ای خواهان اعلام آمار کشته‌شدگان بودند، نماینده‌ای حتی تفسیر علی خامنه‌ای از شرایط کشور و اعتراض‌ها را نادرست دانست، شماری از مقام‌ها مخفیانه در گفت‌و‌گو با رویترز از دستور کشتار رهبر جمهوری اسلامی و ۱۵۰۰ کشته خبر دادند.

شاید نظرات تغییری نکرده باشند، اما کلی‌سازی دو قطبی «شهادت / هلاکت» سلیمانی مسأله را پیچیده کرده است. شهاب الدین بی‌مقدار، نماینده تبریز که پس از ترور سلیمانی پیشنهاد مذاکره با آمریکا را داد، هدف حمله گسترده قرار گرفت. همین اتفاق برای اصلاح‌طلبانی افتاد که در نامه‌ای جمعی خواهان جلوگیری از جنگ بودند. اگر به اصلاح‌طلبان و میانه‌روهای طردشده از سوی مردم معترض چنین حمله‌ای می‌شود، می‌توان ابعاد حمله به خود مردم معترض را، وقتی از گفتار «شهادت‌طلبی» فاصله می‌گیرند، پیش‌بینی کرد.
به عبارت دیگر، جمهوری اسلامی باید به سمت یک‌دست‌شدن برای «انتقام» پیش برود. بسیاری می‌گویند که عقلانیت بقاطلب جمهوری اسلامی در لحظه آخر از وقوع جنگ جلوگیری خواهد کرد. شگفت‌آور است که چه‌طور منتقدان سرسخت چهاردهه جمهوری اسلامی به عقلانیت‌اش ایمان دارند، اما جز آن، آیا احتمال انتحاری شدن فزاینده این دولت وجود ندارد؟

پل ویریلیو، فیلسوف فرانسوی در کتاب «عدم امنیت قلمرو» مفهوم دولت انتحاری را تبیین می‌کند. ویریلیو دولت انتحاری را حاصل دو چیز می‌داند: «جنگ تمام‌عیار» و «صلح تمام‌عیار».

فیلسوف فرانسوی صلح تمام‌عیار را «دوره اهریمنی اقدامات پیشگیرانه که تهدید دائمی جنگ را برقرار می‌کند»، تعریف و استدلال می‌کند که «حیات دولت‌ها، سرنوشت آنها در چنین شرایطی به انقیاد استراتژی عمومی درمی‌آید. پس همچون جنگ تمام‌عیار، می‌توان صلح تمام‌عیار را نیز از بالا و از دور تحمیل کرد.» ویریلیو اشاره می‌کند که چه‌طور پیشرفت‌های تکنولوژیکی در خدمت جنگ تمام‌عیار، به خدمت صلح تمام‌عیار هم درمی‌آیند: به ویژه در پیشگیری با استفاده از قدرت هسته‌ای و نیز در جهانی‌سازی سرمایه‌دارانه به عنوان ساختاری کلی که همه کشورها باید ذیل آن درآیند.

تعریف خلاصه ویریلیو از دولت انتحاری چنین است: وضعیتی که در آن جنگ بر سر محیط، به جنگی علیه محیط ــ طبیعت و جامعه ــ بدل می‌شود. دولت انتحاری به جای گرفتن قلمرو، دست به نابودکردن هر قلمرویی ــ و حیات اجتماعی و طبیعی آن ــ می‌زند که در آن حضور دارد.

مثال بارز ویریلیو و نیز میشل فوکو، دیگر فیلسوف فرانسوی برای نشان دادن منطق دولت انتحاری «تلگرام ۷۱» آدولف هیتلر در پایان جنگ است: «اگر پایان جنگ شکست است، باشد که ملت هم نابود شود».

مسأله ابداً یکسان کردن شرایط جنگ جهانی اول با اکنون یا مقایسه حکومت نازی‌ها با جمهوری اسلامی نیست، بلکه اشاره به شرایطی ساختاری است که دولت‌های انتحاری را به وجود می‌آورند. دولت انتحاری در شرایط صلح یا جنگ تمام‌عیار مورد اشاره ویریلیو یک ویژگی مهم دارد. اینکه تنها هدف‌ دولت انتحاری حفظ خود و پیگیری ایده‌آل‌اش است و واقعیت موقعیت را در نظر نمی‌گیرد. مردم یا باید به خاطر این ایده‌آل بجنگند، یا «باشد که ملت هم نابود شود.»

فرم ناب دولت انتحاری در واقع چنین چیزی است: دولتی که نه تنها «دیگری» برساخته‌اش برای «ملت» ــ چه داخلی و چه خارجی ــ را خواهد کشت، بلکه از نابودی «مردم خودش» هم ابایی نخواهد داشت.

این تفکر در پیام روح‌الله خمینی درباره پذیرش قطعنامه پایان جنگ هم حتی حضور داشت:
«مردم ایران ثابت کرده اند که تحمل گرسنگی و تشنگی را دارند، ولی تحمل شکست انقلاب و ضربه به اصول آن را نخواهند داشت… ملت عزیز ما که مبارزان حقیقی و راستین ارزش‌‌های اسلامی هستند، به خوبی دریافته اند که مبارزه با رفاه‌طلبی سازگار نیست… چه شیرینی بالاتر از اینکه ملت بزرگ ایران مثل یک صاعقه بر سر آمریکا فرود آمده است.»
اینکه رهبر جمهوری اسلامی برای قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس عزای عمومی اعلام می‌کند و کشتن صدها تن در اعتراض‌ها را «پیروزی» می‌خواند، نشانه نگران‌کننده دیگری است.

بنابراین، به جای خوشحالی از هلاکت سلیمانی یا عزا در شهادت او، باید کارکردهای این ترور را در سیاست داخلی ایران سنجید و تضاد را از دوتایی کاذب مربوط به خوب یا بد بودن کشته شدن او، به جای واقعی‌اش در درون جامعه جابجا کرد. اخلاق سیاسی به این معناست.

در روزهایی که گذشت، آنیشا اسداللهی به زندان بازگشت، پیکر یک فعال محیط زیست کرد در مهاباد کشف شد، سها مرتضایی روز هفدهم اعتصاب غذا را از سر گذراند، زندانیان گمنام آبان هنوز در شرایط نامشخص در حبس به سر می‌برند، و اعتراض‌های کارگران ادامه دارد. اما سایه جنگ این مبارزه واقعی را تحت الشعاع خود قرار داده است.
مسأله اصلی این است: نه تنها جمهوری اسلامی می‌تواند به سمت انتحاری شدن پیش برود و هر مخالف این گرایش انتحاری را مجرم و خائن بشمرد، بلکه در همین راستا با امنیت و آسایش بیشتری اعتراض‌ها را سرکوب خواهد کرد و مخالفان‌ داخلی‌اش را نابود.

او گفت: چیزی در ساختار این سرمایه داری معیوب است، ما باید با آن مقابله کنیم، این نظامی است که بگونه ای فزاینده برای چند نفری سود می آورد اما توازن منطقه ای را فرو می پاشد و دموکراسی های ما را درهم می شکند. حاضران در این گردهمائی بین المللی با کف زدن‌های پرشور و ممتد خود سخنرانی یک ساعتۀ او را مورد تایید قرار دادند.

اضافه کرد : «اگر مردم ، صرفنظر از طبقه ای که به آن تعلق دارند، ببینند پیشرفتی که رخ داده برای آنها بی ثمر بوده، نمی توانند از آن نظام سیاسی حمایت کنند. این همان چیزی است که در دموکراسی های ما روی می دهد. از این روست که برخی از افراد، اقتدار گرائی را تا این حد جذاب می بینند».

او هشدار داد و گفت ما در آستانه زمانه ای پر خطر قرار داریم: فکر می کنم، اگر احتیاط به خرج ندهیم، مانند سال ۱۹۴۴ در آستانه جنگ قرار می گیریم، این جنگ اینجاست، در دموکراسی‌های ماست. این بحرانی است عمیق که ما در آن غوطه‌وریم. ما می‌توانیم این طور تصمیم بگیریم که در خواب بمانیم. ولی اگر ما بخواهیم پیش برویم باید الزامات آن را بپذیریم.

ما در واقع باید درنظر داشته باشیم آن ارزش هائی که از دهه ها پیش سرمشق زندگی ما بوده اند تا اعماق استخوان فاسد هستند و دو ترس مشروع دیگر هم می تواند بر آنها افزوده شود: ۱- تحول دیجیتال قریب الوقوع، و ۲- دگرگونی های ناشی از تغییر محیط زیست و تغییرات اقلیمی. رئیس جمهور فرانسه حتی در سخنرانی خود مقولاتی را بکار برد که معمولا ازمنتقدین او شنیده می شود. او خواستار این شد که مقوله بشریت دوباره مقوله مرکزی اقتصاد شود. ماكرون پس از ماه‌ها ناآرامی در فرانسه در صد و هشتمین گردهمائی بین المللی کار در سوئیس سخن گفت.

از ماه نوامبر ۲۰۱۸ هر روز شنبه ده‌ها هزار نفر از مخالفان دولت فرانسه در خیابان‌ها دست به تظاهرات اعتراضی می‌زنند. حزب ماکرون در انتخابات برای پارلمان اروپا که در ماه مه صورت گرفت در مرتبه دوم قرار گرفت. برنده اول انتخابات، راستگریان فرانسه بودند.

اکبر اکبری

در غوغای جنگ داخلی سوریه که از دل یک قیام اصیل مردمی برخاست، یک بیماری تازه برای اولین بار در سوریه شایع شد. درست هم‌زمان با افول انقلاب و برآمدن ارتجاع و قدرت‌گرفتنِ ضدِ انقلاب. تلخی این ماجرا در آن است که هرچه انقلاب عقب می‌نشست، این بیماری مسری که از قِبَل انباشته‌شدن بیشتر مردگان جان می‌گرفت، دامنه‌دارتر و گسترده‌تر می‌شد.

امروز از حلب، برای مردم سراسر سوریه تنها یک نام باقی مانده است: پشه‌ی حلب! پشه‌ی حلب، نام عامی است برای حشره‌ای که بر اثر تغذیه و ارتباط گرفتن با اجساد انسانی یا حیوانی که آغشته به ویروسی ویژه شده‌اند، ناقل آن به انسان‌‌های زنده‌ است. اصولا در شرایط جنگی که توده‌ی انبوهی از لاشه‌های انسانی و یا حیوانی به‌جای می‌گذارد، پدیدارشدن این ناقلان ویروس تعجب برانگیز نیست. نکته اما در نام مشخصی است که این نوع خاص از پشه‌ی ناقل به آن شهره شده است. در اسناد پزشکی سازمان‌های خیریه‌ای بین‌المللی عمدتا از نام «حلب» برای مشخص ساختن آن استفاده شده است. هرچند نباید دچار اشتباه شد و حضور این ناقل را تنها در حلب تصور کرد. امروز در سوریه، در هر نقطه‌ای از آن، چه قامیشلو یا کوبانی، چه سلوک یا دیرالزور، چه درعا یا دمشق، احتمال ابتلا به این ویروس از طریق «پشه‌ی حلب» وجود دارد.

آیا «پشه‌ی حلب» نمی‌تواند واقعیت نمادین تلخ سوریه باشد؟ آیا همان تاریخ جنگ داخلی نیست؟ جنازه‌های انبوه؟ فارغ از این‌که عضو داعش یا سلطان مراد، سربازِ رژیم یا مزدور ایرانیِ جنگ باشید، پس از مرگ جنازه‌ی شما به یکسان مورد هجوم این حشره قرار می‌گیرد.

در واقع عمیق‌شدن در تاریخ پیدایش «پشه‌ی حلب»، به نوعی پیوندی با عمیق‌شدن در مورد خود مفهوم تاریخ دارد. ما با یک رخداد تاریخی در طول زندگی و تجربه‌ی زیسته‌ی خود مواجه می‌شویم، اما همیشه باید به انتظار پایان یک رخداد نشست تا بتوان آن را «تاریخی» نامید. به نظر می‌رسد حتی برای داوری در مورد تاریخ «پشه‌ی حلب» گریزی از اندیشیدن در مورد مفهوم تاریخ نیست، زیرا اتفاق تاریخی (پشه‌ی حلب) همچنان در متن یک جریان و تجربه‌ی زیسته در حال تکامل و تداوم است. هابسبام معتقد است که متاسفانه تجربه‌ی تاریخی یک چیز را به مورخان آموخته است؛ این‌که: به نظر نمی‌رسد که هیچکس از تاریخ درس گرفته باشد. ما همچنان باید به آزمودن ادامه دهیم

تلخی یک پایان

قرار است در روزها و ماه‌های آینده، ارتش ترکیه با تمام قوا آنچنان که خود مدعی شده‌است، از زمین و هوا، با حمایت گروه‌های مزدور جهادیِ تحت حمایت آنکارا، نیروهای ی.پ.گ را از شمال سوریه «پاکسازی» کند و حدود ۲ میلیون پناهنده‌ی عرب سوری را در مناطق کردنشین اسکان دهد. آمریکا با تایید این حمله‌ی قریب‌الوقوع و با اعلام خروج نیروهای خود از روژاوا، اشغال این منطقه توسط ترکیه را تسهیل کرده است.

شوک ناشی از سرعت این حوادث طبیعی است. پیش از این می‌شد به دلایلی بسیار، از جمله تناقضات جدی درونی روژاوا، سلطه‌ی تک حزبی پ.ک.ک در آن منطقه، فشار رژیم اسد برای بازپس‌گیری منطقه، سیاست‌هایِ کثیف امپریالیستی منطقه و دلایلی دیگر به غیرِ ابدی‌بودنِ پروژه‌ی روژاوا فکر کرد، اما نابودی آن، به یکباره در عرض چند روز و چند ماه، کاملا دور از انتظار بود.

در این میان شکست نهایی نه از آنِ حزب سیاسی مسلط در منطقه، که نصیب مردم کرد خواهد شد. مردمی که قربانی دسیسه‌ای امپریالیستی در دلِ یک جنگ فرامنطقه‌ای شدند. رژیم ترکیه بر آن است تا با اطمینان از نابودی فرهنگ و جامعه‌ی کردی در شمال سوریه (به بهانه‌ی اسکان پناهندگان عربِ سوری)، سودای بازگشت دوباره‌ی رویایِ ملت کردی در سوریه را برای همیشه نابود کند.

روژاوا: دریغِ یک رویا

مدتی پس از قیام مردم سوریه و چرخش قیام به جنگ مسلحانه، شکلی از ساختار سیاسی/اجتماعی در میان مردم کرد سوریه ایجاد شد که جذابیت رویایی آن بیش از آن‌که به‌طور عینی واقعی باشد گشاینده‌یِ جبهه‌ای از امید و همبستگیِ بین‌المللی در طیف‌های گوناگون چپ در عرصه‌ی جهانی شد. پ.ک.ک به عنوان مجری این طرح با اقبالی گسترده در میان بخش‌های مترقی چپ مواجه شد. گذشته از آن‌که ادعاهای طرح شده توسط این حزب تا چه اندازه با واقعیاتِ جاری زندگی مردم شمال سوریه (روژاوا) انطباق داشت، درخششِ یک رویا، هرچند همچون سرابی کوچک، انگیزه و نیرویی به رگ‌های خسته‌ی فعالان چپ تزریق کرد. روژاوا به یک اعتبار، به چهره و جلوه‌ای جهانی هم‌پای چیاپاس بدل شد. گفته می‌شد: برای نخستین بار در این منطقه شوراهای مردمی کنترل امور را به دست گرفته‌اند؛ گفته می‌شد: زنان از قدرتی برابر با مردان در ارکان سیاسی و اجتماعی برخوردارند؛ گفته می‌شد: مبارزه برای ایجاد بدیلی سوسیالیستی در قبال توحش ارتجاعی سرمایه‌داری در جریان است؛ و گفته‌هایی دیگر از این دست.

این‌که روژاوا یک سراب بود یا تحقق عینیِ (اما کوتاه‌مدت) یک بدیل، چندان تغییری در این واقعیت پدید نمی‌آورد که برای مدتی کوتاه، مردم کرد شمال سوریه به زبان خود امور زندگی خود را پیش می‌بردند. مردمی که رژیم اسد برای بیش از نیم قرن عامدانه با سیاستی نژادپرستانه آن‌ها را از حق زیستِ عادی محروم و به شهروندانی درجه دو بدل کرده بود، حالا بی محابا می‌توانستند از هویت خود به‌مثابه یک انسان شرمی نداشته باشند.

این‌که روژاوا یک سراب بود یا یک بدیلِ ناقص، چندان تفاوتی در داوری در مورد جبهه‌ی اپوزیسیون سوریه نخواهد کرد. متاسفانه جریان غالب این اپوزیسیون نگاهی شدیدا نژادپرستانه به مساله‌ی کرد داشت و تا به انتهای ماجرا از آن تبری نجست.

این‌که روژاوا سراب بود یا حقیقت غایی و جهان‌شمول، فرقی در ماهیت دیگر بدیل‌های فعال در جنگ سوریه، خصوصا با دست بالا گرفتن جبهه‌ی ارتجاعی جهادیون تحت حمایت ترکیه (و دیگر کشورهای منطقه) نخواهد کرد. در منطقه‌ای که داعش مردم را به صلیب می‌کشید، جبهه‌النصره و تحریرالشام حکم شرع را در خیابان اجرا می‌کردند، مردم کرد شمال سوریه در جهانی متفاوت از این جهنم‌ها زندگی می‌کردند.

از حلب تا قامیشلو

در زمانی که حلب به تسلیم نیروهای رژیم اسد درآمد، یک درس بزرگ برای تمامی دیکتاتوری‌های منطقه از زیر تل خاکستر آن مخابره می‌شد. درسی که حالا هر رژیم مسلطی در خاورمیانه می‌تواند بیاموزد و بر مبنای موفقیتِ تجربه‌ی آن عمل کند؛ این‌که: برای سرکوب قیام مردمی، مجاز به هر جنایتی؛ حتی بمباران شهرهای خود هستید. برای نخستین بار بود که در چنین ابعادی نه یک دشمن خارجی، که رژیمِ حاکم بر یک کشور برای کشتار مردم خود بی هیچ محدودیتی از جت جنگی استفاده می‌کرد. و عجیب‌تر آن‌که در مقابل چشمان بی‌تفاوت جهانیان با هیچ پیامدِ سیاسی‌ای مواجه نمی‌شد. آیا این همان درس بزرگی نیست که دیگران نیز می‌توانند از آن بیاموزند؟ آیا این همان اتفاقی نیست که به زودی در شمال سوریه خواهد افتاد و هیچ پیامدِ سیاسی‌ای دامن رژیم ترکیه را نخواهد گرفت؟

اما مردمی که در زیر بمباران جان خود را از دست دادند و یا از دست خواهند داد، چه بدیلی را می‌توانستند پیش بگیرند؟ انتخاب‌های آنان محدود بود و شاید اجتناب ناپذیر. هرچه بود و هرچه بر آنان رفت، احتمالا به مردم منطقه یک درس بزرگ را داد، درسی که در هر قیامی به زودی به کار خواهد آمد. این‌که: تا زمانی که دشمن بزرگ در خانه‌است، هیچ اولویتی نمی‌تواند بهانه‌ی چشمپوشی از مبارزه با او باشد. این درس بزرگ نتیجه‌ی شکست تلخ مردم سوریه است. مردمی که بخشی از آن‌ها رژیم اسد را دشمن بزرگ نپنداشتند. هرچند که هیچ تضمینی برای استقلال و خودمختاری کردستان سوریه، پس از اسد وجود نداشت، اما تا زمان بقای آن هیچ پیروزی‌ای نصیب کسی نشد.

بازگشت پشه‌ی حلب

به زودی با کشیده شدن جنگ به خیابان‌های قامیشلو و سریکانی و دربسبیه و دیگر شهرهای روژاوا، با بازگشت پشه‌ی حلب مواجه خواهیم شد. جنازه‌های مردمی که زندگی را می‌خواستند و مرگ در میان انتخاب‌هایشان نبود، در گوشه و کنار شهر و زیر تل آوار انباشته می‌شود. پشه‌ی حلب از جنازه‌ای به دیگری پرواز می‌کند و ارتش ترکیه و جهادی‌ها رژه خواهند رفت.

آیا راهی هم هست؟ ی.پ.گ صریحا اعلام کرده است که با تمام قوا مقاومت خواهد کرد. مقاومتی شریف و شهامتی الهام‌بخش. اما مقاومتی محتوم به پایان، چه فرقی در جنگ با یورش همه جانبه می‌تواند ایجاد کند؟ تنها کسانی که حمله‌ی هوایی و صدای جنگنده را نشنیده‌اند سرخوشانه به روزنه‌یِ امیدِ پیروزیِ پس از مقاومت، ایمان دارند. جنگی که ارتش ناتو در تدارک آن است، خاکستر کردنِ شهرهای روژاوا است. تمام برنامه آن است که این شهرها را از کردها خالی کنند و با پناهندگان عرب سوری بار دیگر بسازند.

تلخی وداع با روژاوا، تلخی وداع با خاک و تقدیسِ خاک نیست. وداع با خاطره‌ی سرزنده و خلل‌ناپذیر مردم است. مردمی که محصول مستقیم یک وضعیت تاریخی درخشان بودند و تلاش کردند تا رویایی را بزییند. سراب یا بهشتِ آرمانی بودنش دیگر موضوعیت ندارد. آن‌چه وداع را تلخ می‌کند، خاطره‌ی تکرار نشدنیِ جسارت و سینه‌های تردیدناپذیرِ «شهامتِ رویا داشتن» بود. زندگی را به مقاومت بدل کردن، جنگیدن و جنگیدن.

آن‌چه خاطره‌ی این رویایِ تلخ را سخت تحمل‌ناپذیر می‌سازد، وداع با خاطره‌ی جان‌هایی است که بی‌لحظه‌ای تردید، در راه عملی ساختنِ رویای مشترکِ جهانی بهتر، شگفت‌انگیز و الهام بخش بودند. چه معنایی را می‌توان به خاطره‌ی روح‌های زیبایی که هنوز زنده‌اند بخشید؟ چه می‌توان از شکست این خاطره آموخت؟ آیا این شکست بود؟ آیا ما در شکست هم پیروزیم؟ خوشا روزی که سرانجام زنجیرها پاره شوند، هرچند آن را به چشم خود نبینیم.

آنان که به دفاع از رویای روژاوا پیمان بستند، شاید ساده‌دلانه تحقق بدیل را در پیش چشمان خود می‌دیدند، اما دست‌کم بابت آن‌چه باور داشتند از مرزهای خود گذشتند. این‌که صادق بودند یا نه، این‌که حمایت آنان اهمیتی داشت یا نه، چندان در پایان ماجرای روژاوا تفاوتی ایجاد نمی‌کند. هرچه هست عده‌ای در این راه تا پای جان رفتند.

داوری تاریخی در مورد ماهیت و عملکرد جنبش روژاوا تنها منوط به تاریخی‌سازی آن و سپری شدن زمان است. اما می‌توان بر آن‌چه به زودی از دست خواهد رفت مرثیه‌ای تلخ خواند. برای جان‌های زیبایی که ایستاده بر خاک افتادند و بازهم خواهند افتاد.

درج نوشته ها، مقالات و مصاحبه‌ها، از کنشگران سیاسی، فکری، فلسفی صرفا جهت تعامل، شفافیت و برخورد چالشی با مباحث می‌باشد و لزوما بازتاب دهنده‌ی دیدگاه‌های سایت ایران آزاد نیست.

فعلا چنین می نماید که مولفه‌های محرک و بازدارنده جنگ هم وزن‌اند و این یعنی آن که ایران در لبه پرتگاه جنگ است. در طرف مقابل ایران، مهمترین مولفه های محرک جنگ دولت های نتانیاهو و عربستان و گروهی از مهمترین مهره های حکومت کنونی آمریکا هستند. اما دونالد ترامپ که همچنان می خواهد به رای‌دهندگان آمریکایی نشان دهد به همه وعده های انتخاباتی خود پای بند است به احتمال زیاد، حداقل تا میانه سال ۲۰۲۰ خواهان جنگ با ایران نیست. او که در مبارزات انتخاباتی خود مدام از لشکرکشی‌های آمریکا به عراق و افغانستان انتقاد می کرد و مدعی بود که این جنگ ها بدون آن که دستاوردی برای آمریکا به بار آورده باشد، هفت هزار میلیارد دلار (هفت تریلیون) برای مردم این کشور هزینه داشته و سربازان آمریکایی را هم به کشتن داده است، نمی تواند بدون یک بهانه افکار عمومی‌‌پسند وارد جنگ با ایران شود. فراموش نکنیم که شعار اصلی دونالد ترامپ در انتخاباتی که به پیروزی او انجامید Americain first بود. او تحقق این شعار را در پایان دادن به مداخلات نظامی آمریکا در جهان و بازگرداندن سربازان آمریکایی به کشور می دانست. ترامپ همین امروز هم برای بازگرداندن سربازان آمریکایی مستقر در سوریه و افغانستان عجله دارد و درصدد است که با طالبان افغانستان یعنی همان نیروی هم‌دست القاعده که هر روز در افغانستان برای ترور و کشتار نیروهای آمریکایی به بمب‌گذاری و عملیات انتحاری دست می‌زند، آشتی کند، تا بتواند ارتش آمریکا را از افغانستان خارج سازد. بنابراین فشارها و تهدیدهای رئیس جمهور آمریکا علیه جمهوری اسلامی نه برای آغاز یک جنگ بلکه برای وادار کردن جمهوری اسلامی به پذیرش برخی از مطالبات ۱۲ گانه ای است که قبلا از زبان وزیر خارجه این کشور شنیده ایم. متحدان عرب عربستان هم چندان تمایلی به درگیری نظامی آمریکا و ایران ندارند. موضع قطر که از پیش معلوم بود، حالا اما به نظر می رسد که امارات متحده عربی نیز که جنگ را مایه بی ثباتی سیاسی و زیان‌های اقتصادی می بیند، از سیاست های عربستان به‌ندریج فاصله گرفته است. متحد بزرگ منطقه ای عربستان یعنی دولت کنونی مصر نیز در ماه‌های گذشته با فاصله گرفتن از آنچه پروژه ناتوی عربی نام گرفته آتش‌بیار جنگ نیست. و بیش از اینها درگیر مشکلات سیاسی و امنیتی داخلی مصر است که بتواند دردسر همراهی با آمریکا و اسرائیل در جنگ علیه ایران را برعهده بگیرد.
بعید نیست که در درون دولت های اسرائیل و عربستان نیز محافل و جناح‌های مخالف جنگ وجود داشته باشند. چرا که جنگ برای هر یک از این دو این کشور خسارت بار است و بویژه در مورد عربستان می تواند مایه بی‌ثباتی سیاسی گردد. و اما در ایران نیز هرچند برخی از محافل تندرو بر طبل جنگ می کوبند، اما به‌نظر می رسد که شخص خامنه ای از عواقب جنگ نگران است و خواهان آن نیست، با این همه ظاهرا او در شرایط کنونی جنگ را بر مذاکره ترجیح می دهد. وقتی تنش ها تا به این حد افزایش می یابد که هر دو طرف، نظامیان طرف مقابل را تروریست اعلام می کنند و هر دو طرف در خلیج فارس و تنگه هرمز در تیررس یکدیگرند، یک تصادف عمداّ طراحی شده از جانب محافل طرفدار جنگ نظیر انفجارهای اخیر بندر فجیره و یا یک اتفاق غیرعمد می‌تواند آتش جنگ را شعله ور سازد. همین جا به این نیز اشاره کنم که تندروهای جمهوری اسلامی از جمله روزنامه کیهان در شماره امروز سه شنبه ۱۴ اردیبهشت با خوشحالی انفجارهای فجیره را البته بطور ضمنی کار نیروهای طرفدار جمهوری اسلامی دانسته اند، در حالی که وزارت خارجه و شخص ظریف این حوادث را مشکوک و کار دشمنان ایران دانسته اند که این خود نشان می دهد تا چه حد میان تندروها و دولت روحانی در برخورد با بحران کنونی تفاوت وجود دارد. مساله دیگری که می توان از مواضع امثال روزنامه کیهان نتیجه گرفت شباهت آنها با محافل جنگ طلب طرف مقابل در قبال این حادثه است. شبکه های اجتماعی مربوط به تندروهای ایرانی طرفدار جنگ نیز، مخالفان جنگ را «کاسبان ترس» نامیده اند. در حالی که ترس از جنگی که دود آن مستقیما به چشم مردم ایران می رود امری طبیعی است و فقط کسانی از آن نمی ترسند که خود از کاسبان چنین جنگی در عرصه های سیاسی و اقتصادی باشند. در همین جا نیز می توان شباهت ترامپیست های وطنی را با تندروهای ایرانی و محافل ضد ایرانی طرفدار جنگ در اسرائیل و آمریکا مشاهده کرد.
چه نوعی از جنگ؟
همه داده ها نشان می دهند که آمریکا مصمم است اشتباهات راهبردی خود در لشکرکشی به عراق و افغانستان را تکرار نکند.
جنگ اگر رخ دهد، رویارویی هوایی خواهد بود. آمریکا دارای قوی ترین و مخرب ترین نیروی هوایی جهان است. جنگ هوایی ایران با آمریکا و اسرائیل جنگی کاملا نابرابر خواهد بود. آمریکا قدرت آن را دارد که در صورت ادامه و گسترش یک جنگ هوایی با ایران، علاوه بر تاسیسات هسته ای، زیر ساخت های نظامی و اقتصادی آن را ویران کند و ایران را به لحاظ ظرفیت های اقتصادی سالها به عقب بازگرداند. مقابله ایران با نیروی مخرب هوایی و موشکی آمریکا در حد حملات موشکی به تاسیسات متحدان منطقه ای آمریکا خواهد بود. و البته ایران و متحدان منطقه ای آن قادر به حملات موشکی به اسرائیل نیز هستند. اما می شود به یقین گفت که در چنین جنگی این ایران است که دچار خسارت های جبران ناپذیر اقتصادی خواهد شد و نهایتا این ایران است که ضمن شکست مجبور به پذیرش آتش‌بس نیز خواهد شد. البته کشورهای عربی منطقه نیز نه فقط در معرض خسارات و ویرانی‌های جبران ناپذیر خواهند بود، بلکه به لحاظ سیاسی بیش از پیش بی ثبات می شوند

عواقب چنین جنگی چه می تواند باشد؟

برخلاف توهمات مداخله طلبان ایرانی که از آغاز از خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم ها حمایت کرده اند و این روزها از اوج گیری تنش و احتمال جنگ به شوق آمده و در ارائه تحلیل های سطحی و عوام فریبانه در تلویزیون ها و رادیوهای فارسی زبان خارج از ایران با هم مسابقه گذاشته اند، تهاجم نظامی آمریکا به ایران، جمهوری اسلامی را به نفع یک نظام بهتر ساقط نمی کند. بلکه علاوه بر زیان‌های اقتصادی و جانی جبران ناپذیر به مردم، این فرایندهای دموکراسی خواهانه جامعه ایران است که برای سال‌ها دچار توقف می شوند.
هم اکنون طیف گسترده نیروهای دموکراسی خواه ایران در میان دو قطب نیرومند آمریکا و جمهوری اسلامی به سرعت در حال فرسایش و ریزش است. فضای سیاسی ایران به میدان مغناطیسی نیرومندی میان دو قطب آمریکا و جمهوری اسلامی تبدیل شده است در این میدان درصد بزرگی از مخالفان وضع موجود جذب قطب ترامپیسم شده و زیر تبلیغات گسترده این طیف روزبه روز بیشتر اسیر این توهم می گردند که درگیری میان ایران و آمریکا موجب ورافتادن جمهوری اسلامی و تغییر مثبت اوضاع می شود. بخشی از این طیف هم با بالا گرفتن فشارهای اقتصادی و سیاسی آمریکا به این نتیجه رسیده اند که فعلا و در شرایط تهدید خارجی باید مبارزه و مخالفت با جمهوری اسلامی را کنار گذاشت. به این ترتیب می توان گفت حدود ۵۰ درصد از نیروها، به‌ طور بالقوه دموکراسی‌خواه ایران جذب دو قطب مخالف شده اند. اما از دل نیمه دیگر ایرانیان دموکراسی خواه نیز تاکنون نظریه ای که بتواند پرچم مخالفت با هر دو قطب موجود را بطور اثرگذاری بلند کند و مردم را با خود همراه سازد، بیرون نیامده است. نیروهای مستقل آزادی‌خواه از جانب طرفداران هر دو قطب مورد سرزنش و انتقاداند، چنان که هریک از دو قطب موجود برچسب همراهی با طرف مقابل خود را به این نیروها می زند. و تازه این در حالی است که هنوز جنگی میان ایران و آمریکا رخ نداده است.
به محض درگیری نظامی، همه متغیرهای داخلی به سرعت تغییر جهت می دهند. افکار عمومی اکثریت مردم ناراضی از جمهوری اسلامی سیال و ژله‌ای است. بسیاری از آنهایی که امروز ساده انگارانه زیر تبلیغات محافل مداخله‌طلب دل به حمله آمریکا به ایران بسته اند و در این خیال خام اند که جنگ برای ایران حکومتی بهتر به ارمغان می آورد، پس از تکرار آژیرهای جنگ و دیدن تلفات انسانی و ویرانی های اقتصادی و افزایش مشکلات معیشتی تغییر جهت می دهند. حمله هوایی آمریکا به ایران مثل تحریم و تهدیدهای کنونی بیش از آن که رژیم را به ورطه سقوط بکشاند، طبقه متوسط جامعه ایران را که خاستگاه مطالبات دموکراسی خواهانه است، خردوخمیر می کند.
حکومت اما در این گیرودار هم از درون منسجم‌تر می شود و هم نیروهای خود را بهتر از پیش بسیج می کند و فرصت می یابد تا ناکارآمدی ها و فساد ذاتی خود را آسان تر به گردن «دشمن» بیندازد، و بهانه های هرچه بیشتری برای سرکوب و خفقان به دست می آورد. از کشمکش میان دو قطبی راست افراطی جهانی و راست افراطی ایرانی نمی توان انتظار معجزه ای بیش از انزوا و انفعال نیروهای دموکراسی خواه داخلی و تشدید سرکوب و خفقان داشت.
آنان که امروز در سخن و قلم پرچم دفاع از تحریم و تهدیدهای دولت ترامپ علیه جمهوری اسلامی را بلند کرده‌اند و چنین تبلیغ می کنند که تحریم، فشار و تهاجم نظامی احتمالی راست افراطی آمریکا و اسرائیل به همدستی عربستان راه نجات ایران از سلطه استبداد دینی ولایت فقیه را هموار می کند، در بهترین حالت فریب‌خوردگان خوش‌باورند. برای ترامپ دموکراسی و ارزش‌های جهانشمول حقوق بشر هیچ ارزشی ندارد. هرکس در این مورد توهم دارد بهتر است به سیاست‌های شرم آور او در قبال عربستان و مهاجران اسپانیایی درون آمریکا بیندیشد. ترامپ فقط به دنبال معامله است. معامله با طالبان، معامله با جمهوری اسلامی، معامله با کره شمالی و هرکسی و هر حکومتی که از نظر او بتواند با هر آنچه که او می خواهد سازگار شود. اگر همین امروز جمهوری اسلامی بخشی از مطالبات ۱۲ گانه آمریکا را بپذیرد، حکومت ترامپ دست در دست جمهوری اسلامی به ریش همه دل بستگان به تحریم ها و تهدیدهای ترامپ خواهد خندید و اگر جنگی رخ دهد، نتایج فاجعه‌بار آن در همه عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی همه مدافعان امروز سیاست‌های ترامپ را روسیاه خواهد کرد.

گفتمان و شعار دموکراسی خواهان در شرایط کنونی

دموکراسی و پیشرفت اجتماعی ایران هیچ گونه سازگاری با نظام جمهوری اسلامی ندارد. دولت دینی و دین دولتی هم دشمن آزادی و عدالت است و هم دشمن دین و مذهب مردم. هر مصیبت و فلاکتی که گریبانگیر ایران و ایرانی شده و می شود، نتیجه مستقیم و غیرمستقیم نظام ولایت مطلقه فقیه است. اگر امروز ترامپ فرصت تهدید و تحقیر و تحریم ایران را پیدا کرده و کشور ما در لبه پرتگاه جنگ قرار گرفته بیش از هر چیز این وضعیت نتیجه ۴۰ سال سیاست‌های دشمن‌محور و به اصطلاح «انقلابی» حاکمیت ایران است. مرگبارترین خط مشی ممکن در شرایط کنونی صف کشیدن به دنبال جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران آن به بهانه مخالفت با سیاست‌های زورگویانه و تجاوزکارانه دولت ترامپ است. مخالفت ما با سیاست‌های ترامپ و همراهان وطنی آن در قبال ایران صرفا از موضع مخالفت با مداخله خارجی و زیانبار بودن آن برای جنبش دموکراسی خواهی و جامعه مدنی و شرایط معیشتی مردم ایران و در نهایت نیز خدمت آن به استبداد دینی ایران است. دموکراسی خواهان که طبعا از موضع دفاع از منافع ملی خواهان مذاکره و بهبود مناسبات ایران و آمریکا هستند، در مخالفت با استبداد دینی و سیاست‌های ایران برباد ده آن به وجدان‌های بیدار جامعه و به مردم ایران تکیه دارند و می دانند که تحول دموکراتیک امری درون زا است. البته عوامل بین المللی در حد خود بر تحولات داخلی هر کشوری اثرات مثبت و یا منفی خود را خواهند داشت. حکومت باراک اوباما از آنجا که خواهان تنش زدایی و بهبود مناسبات ایران و آمریکا بود، عامل بین المللی مثبتی برای تحولات داخلی ایران و خلع سلاح ایدئولوژیک جمهوری اسلامی محسوب می شد. اما ترامپیسم یک عامل منفی بین المللی بر تحولات ایران است، چرا که یکی از مهمترین وجوه ایدئولوژیک جمهوری اسلامی را که تنش و مقابله دایمی با «دشمن» است، قوی تر می کند و در عین حال تهیدستان ایران را تهیدست تر و لایه های متوسط ایران را متلاشی می کند. برخلاف ادعای برخی از خوش‌نشینان خارج و داخل کشور که خود هیچ سهمی در مبارزه و تلاش‌های دموکراسی‌خواهانه ندارند و فکر می کنند وقتی کارد تیز مشکلات معیشتی به استخوان مردم رسید، شورش می کنند و حکومت را برمی اندازند، در این شرایط این اهرم سرکوب و خفقان است که قوی تر و کارآتر می شود و این لایه های دموکراسی خواه و عدالت‌جوی ایران اند که زیر این فشارهای اقتصادی و سیاسی کمر خم می کنند. آزادی از دل فقر و بدبختی فرا نمی روید. هیچ ملتی از فرط فشارهای اقتصادی برای آزادی قیام نکرده است. شورش و قیام گرسنگان بدون حضور و رهبری احزاب دموکراسی خواه در درون ایران هیچ آینده ای جز شکست و ناکامی ندارد.

منافع ملی و مصالح جنبش دموکراسی خواهانه ایران ایجاب می کند که ما امروز نتایج مصیبت‌بار ۴۰ سال سیاست آمریکاستیزانه جمهوری اسلامی که بسیاری از فرصت‌های ملی کشور را به باد داده ،انتقاد کنیم و برای پایان دادن به شرایط خطرناک کنونی، خواهان مذاکره و بهبود مناسبات ایران و آمریکا باشیم. برخلاف تصور و تبلیغ تندروهای داخلی، مذاکره به هیچ وجه به معنای سازش و تسلیم نیست. بلکه برعکس تنها راه موثر دفاع از منافع ملی و اجتناب از جنگ، مذاکره است. همه قدرت‌های مورد علاقه تندروهای ایران از جمله روسیه، چین و کره شمالی بدون آن که تسلیم آمریکا شوند با این دولت مذاکره می کنند. اتفاقا مخالفت جمهوری اسلامی با مذاکره به همین دولت‌های دوست جمهوری اسلامی فرصت می دهد که با کارت ایران برای منافع خود و به زیان منافع ملی ایران بازی کنند.

تهدیدها و اقدامات همه جانبۀ دولت آمریکا علیه رژیم جمهوری اسلامی شکل بی سابقه ای به خود گرفته است. اقدامات همزمان برای تحریم کامل فروش نفت وگاز ایران، تشدید تحریم های بانکی، تحریم فروش فلزات وهمراه با آن اعزام ناوهواپیمابر “ابراهام لینکلن” با یک ناو گروه جنگی کامل، استقرار بمب افکن های غول پیکر”ب ـ ۵۲ ” در قطر و بالاخره استقرار موشک های پاتریوت در خلیج فارس، قدرت نمائی دولت ترامپ علیه رژیم جمهوری اسلامی را وارد مرحله تازه ای ساخته است. ترامپ به موازات فشارهای حداکثری از طریق تشدید تحریم ها و تهدیدهای نظامی، به سران جمهوری اسلامی رسماً پیشنهاد ملاقات و مذاکره برای دست یابی به یک توافق جدید داده است.

آیا دولت ترامپ حمله به ایران را زمینه سازی می کند ؟ آیا اقدامات ترامپ مشابه اقدامات بوش پسر در سال ۲۰۰۳ برای حمله به عراق است؟ پاسخ منفی است. ترامپ در دوره مبارزات انتخاباتی براین نکته تاکید می کرد که آمریکا باید پای خود را از جنگ های پرهزینه و بی حاصل آمریکا به ویژه در خاورمیانه بیرون بکشد. او پس از دست یابی به ریاست جمهوری، روند کاهش و خارج کردن نیروهای نظامی آمریکا از مناطق بحرانی نظیرعراق، سوریه و افغانستان را آغاز کرده است. در افغانستان تا مرز قربانی کردن مردم و بویژه زنان شجاع این کشور در پای طالبان پیش رفته است. اشغال عراق توسط ارتش آمریکا درسال ۲۰۰۳ اگر چه از نظر نظامی یک موفقیت بود، اما به بزرگترین شکست سیاسی آمریکا پس از جنگ ویتنام مبدل شد و حکومتی را برسرکار آورد که عملآ دوست جمهوری اسلامی است.
مبارزات انتخاباتی در آمریکا آغاز شده است و ترامپ نیاز به یک یا چند پیروزی در سیاست خارجی دارد تا بتواند موقعیت خود را در مقابل رقبایش تحکیم سازد. پس از زنجیره طولانی ناکامی های او در عرصه سیاست خارجی، خلع سلاح اتمی کره شمالی، برکناری مادورو در ونزوئلا و جایگزین کردن یک قرارداد جدید به جای برجام با سران جمهوری اسلامی، می توانند به برگ های برنده او دربرابر رقبا مبدل شوند. خروج از برجام که با مخالفت های جدی در داخل آمریکا و نیز مخالفت متحدان سنتی آمریکا و قدرت های جهانی دیگر مواجه گشته، به یکی از مهم ترین نقاط ضعف دولت ترامپ تبدیل شده است. اگرترامپ نتواند سران جمهوری اسلامی را به پای میز مذاکره و یک توافق جدید بکشاند، بدون تردید موضع او در مبارزات انتخاباتی تضعیف خواهد شد. ازهمین رو گوشمالی جمهوری اسلامی از طریق حداکثر فشارهای اقتصادی، سیاسی و تهدید نظامی و نمدمالی روحانیت حاکم در ایران، می تواند به عنوان یک موفقیت، امتیاز مورد نیاز او در مبارزات انتخاباتی را فراهم آورد.

اما گسترش فضای تهدید نظامی در یک منطقه فوق العاده حساس که نیروهای نظامی متخاصم در فاصله نزدیک به هم صف آرائی کرده اند وعلاوه برآن، در صحنه رویا روئی ها، بازیگران پرشمار وابسته به دو اردوی متخاصم حضور دارند، که ضرورتاً همه آن ها در کنترل طرفین نیستند، بشکه باروتی را به وجود می آورد که هر جرقه ای می تواند حریق یک درگیری نظامی خطرناک و غیرقابل محاسبه را شعله ور سازد.
رژیم جمهوری اسلامی در طول چهار دهه حاکمیت خود از طریق سیاست های ارتجاعی، ضد مردمی و تحریک آمیز، بهترین بهانه ها برای متحد ساختن نیروهای متخاصم منطقه ای و بهره برداری قدرت های امپریالیستی و سلطه جو فراهم ساخته است. حاصل قمار هسته ای رژیم جمهوری اسلامی تنها بر باد دادن صدها میلیارد دلار از دارائی های مردم ایران نبود. احتمال مبدل شدن جمهوری اسلامی به یک قدرت هسته ای، همه قدرت های منطقه ای و جهانی را علیه خطرهسته ای جمهوری اسلامی متحد ساخته و پس از اِعمال تحریم های فلج کننده، که هزینه اصلی آن را مردم ایران پرداخت کردند، رهبر رژیم جمهوری اسلامی ناچار شد جام زهر توافق برجام را نوش جان کند.

پس ازبرجام، جمهوری اسلامی همچنان و بدون وقفه سیاست های ماجراجویانه و تشنج آفرین منطقه ای و رجزخوانی های تحریک آمیز خود را ادامه داد. انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا وشکل گیری محورجدید ترامپ، بن سلمان و نتانیاهو، معادلات را به طور قاطع به زیان جمهوری اسلامی برهم زد. چین، روسیه و سه کشوراروپائی که در برجام باقی مانده اند، قادر نیستند ضربه گیر موثری در برابر تحریم ها و فشارهای همه جانبه دولت آمریکا به وجود آورند. تهدیدها و رجزخوانی های رژیم جمهوری اسلامی نیز توخالی بودن خود را نشان داده اند. مراکز سپاه قدس و عوامل وابسته به آن در سوریه صدها بار توسط شکاری بمب افکن های اسرائیل بمباران شده و تلفات عظیم مادی و انسانی به آن ها وارد شده است، اما آن ها هیچ نوع عکس العمل نظامی دربرابر قدرت تهاجمی ارتش اسرائیل نشان نداده اند.

خامنه ای در یک سال پیش در ارتباط با سیاست ترامپ اعلام کرد که “نه جنگ خواهد شد و نه مذاکره”. این همان سیاستی است که در دوره اوباما موجب اِعمال تحریم های شدید و فشارهای کمرشکن اقتصادی به اکثریت مردم ایران شد و در نهایت رهبر رژیم جمهوری اسلامی از موضع ضعف و اعطای امتیازات بیشتر، جام زهر را نوشید. در دوره کنونی که بحران اقتصادی عمیق تر و آسیب های ناشی از تحریم ها بر شرایط زندگی مردم به مراتب سهمگین تر از گذشته، سیاست عدم مذاکره خامنه ای برای حفظ بلندپروازی های ارتجاعی رژیم اسلامی، معنائی جز اِعمال حداکثر فلاکت و گرسنگی بر مردم ایران، در همراهی با ترامپ وجنگ طلبان هیئت حاکمه آمریکا ندارد.
خامنه ای و سران جمهوری اسلامی تلاش می کنند مصائب بی شمار مردم و بویژه توده عظیم کارو زحمت را به تحریم های اقتصادی آمریکا نسبت دهند. بدون تردید تحریم های بیرحمانه و ضدانسانی اعمال شده توسط دولت آمریکا دامنه مصائب پرشمار مردم ایران را به شکل جهش آسائی افزایش داده است. اما این جمهوری اسلامی است که عموم مردم ایران را چهار دهه در جهنمی به نام ایران اسلامی به گروگان گرفته است. جمهوری اسلامی با استبداد مهارگسیخته، شکنجه، ترور و کشتار مخالفان، به هدر دادن منابع و ثروت های کشور، سقوط و فروپاشی اقتصادی، گسترش فقرو حاشیه نشینی مردم از طریق خصوصی سازی های پیاپی و بویژه خصوصی سازی بهداشت و درمان، آموزش و سایر عرصه های خدمات عمومی و تحمیل گرسنگی و فلاکت، جامعه ایران را به لبه پرتگاه کشانده است.
تردیدی نیست که امپریالیسم آمریکا مخالف سرسخت حق حاکمیت مردم، آزادی، دمکراسی و عدالت اجتماعی به ویژه در منطقه خاورمیانه است. حمایت یک جانبه دولت ترامپ از دیکتاتوری های قرون وسطائی منطقه، دیکتاتوری های رنگارنگ متحد آمریکا و دولت نژادپرست اسرائیل بهترین گواه این مدعاست. کمونیست ها، سوسیالست ها و همه نیروهای مترقی و متعهد به حق حاکمیت مردم، تحریم های ضد انسانی و توسل به تهدید های نظامی با خصلت زورگویانه و سلطه جویانه، که صدمات آن ها بیش از همه بر مردم ایران وارد می شود، را قویاٌ محکوم می کنند.
اما برای مردم ایران “دشمن ما همین جاست” و اولین و اساسی ترین گام برای برقراری آزادی، دمکراسی و برابری، سرنگونی دیکتاتوری مذهبی حاکم، برای پایان دادن به چهار دهه مصائب ناشی از حاکمیت رژیم اسلامی است. داعیه های ضداستکباری رژیم، تنها پرده دودی برای فریب مردم و سوء استفاده از احساسات ملی گرایانه آن ها برای ادامه جهنم جمهوری اسلامی است. آن دسته از نیروهای سیاسی که به بهانه خطر تهاجم و احتمال اقدام های نظامی ارتش آمریکا عملاً با رژیم جمهوری اسلامی همسنگر می شوند، به همان اندازه به حق حاکمیت مردم بی اعتناء هستند که ترامپیست ها و چلبی های ایرانی نظیر فرقه رجوی و نیروهای آویزان شده از قدرت های خارجی که برای تغییر رژیم از بالا توسط قدرت های خارجی، و کاشتن یک ارتجاع دیگر بر سر مردم ایران، لحظه شماری می کنند.

دوره هیجده ماه پس از خیزش دی ماه، شاهد عروج بی وقفه جنبش مطالباتی مزد و حقوق بگیران وهمراه آن دیگر جنبش های اجتماعی نظیر جنبش های زنان، دانشجویان، ملیت های زیر ستم ایران، اقلیت های مذهبی، جنبش دفاع از محیط زیست ، دهقانان زحمتکش، و حمایت های متقابل بخش های مهمی از این جنبش ها ازهمدیگر هستیم. رژیم جمهوری اسلامی برای مقابله با این جنبش شکوهمند، هزاران فعال را دستگیر، شکنجه و زندانی کرده است. اما علیرغم ادامه سرکوب بیرحمانه و زندانی کردن فعالانی نظیراسماعیل بخشی، سپیده قلیان، اسماعیل عبدی، محمد حبیبی، محمود بهشتی لنگرودی، نسرین ستوده، نرگس محمدی، آتنا دائمی، فرهاد میثمی و ده ها فعال صنفی و مدنی دیگر، جنبش مطالباتی برخاسته از پائین که پیکاری برای بقا در شرایط سقوط اقتصادی و اجتماعی است، همچنان ادامه داشته و راه رهائی واقعی از استبداد و بهره کشی و برقراری حااکمیت اکثریت عظیم توسط اکثریت عظیم را نشان می دهند. نادیده گرفتن این حقیقت، با هر نیت و منطقی که صورت بگیرد، جز سوزاندن فرصت ها و کمک به طولانی تر شدن بی حقی مردم نتیجه دیگری نداشته و نخواهد داشت.

زحمتکشان که با هر شکل از تجاوز، اشغال، راه اندازی بساط ارعاب و نقض حقوق عامه، درهم کوبیدن جنبش های مطالباتی کشور، بدتر و سخت تر کردن شرایط زندگی مردم ایران از هر سوی هر نیروی خارجی نظامی و شبه نظامی تحت هر عنوان و پوشش و بهانه ای مخالف است، خروج فوری و بی قید و شرط نیروهای ارتجاعی خارجی از خاک کشور را مطالبه همه مدافعان آزادی و عدالت اجتماعی می داند.
خوزستان اصلی ترین سنگر پیکار مطالباتی اردوی بزرگ کار و زحمت در کشور ما در سال گذشته بود. سندیکای نیشکر هفت تپه و کارگران فولاد اهواز با مبارزات پیگیر و درخشان، پرچم الغا خصوصی سازی و لزوم اداره شورایی را در جنبش کارگری ایران به عنوان دو مطالبه مهم صدای اعماق برافراشتند. نگذاریم این صدا را با دارودسته سرکوبگر خارجی به بهانه کمک به سیل زده گان فروکوبند